Atmanand Prakash Pustak 047 Ank 05

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
મંત્રી હતા. તે નગરીમાં બ્રાહ્મણનું એકછત્ર સામ્રાજ્ય હોવાને લીધે ચૈત્ય કરાવનાર એને બલથી અટકાવતા હતા. આ વાત સાંભળીને પેથડકુમારે વિચાર કર્યો કે આ નગરી તે ઇદ્રપુરી જેવી છે, પણ મિથ્યાત્વરૂપી અંધકારથી વ્યાપ્ત છે. જે ત્યાં જિનપ્રાસાદરૂપી દીપક પ્રગટાવવામાં આવે તે ઘણે લાભ થાય, અને જિનશાસનની પ્રભાવના થાય.” સાથે એ પણ વિચાર કર્યો કે- જ્યાં સુધી રાજાના મંત્રી હેમાદિને પ્રસન્ન કરવામાં ન આવે ત્યાં સુધી ગમે તેટલા સુવર્ણ-રત્નાદિના ભટણુઓથી રાજાને પ્રસન્ન કરવાનું શક્ય નથી.” આથી હેમાદિને પ્રસન્ન કરવાની એક યુક્તિ શોધી કાઢી.
૧ આ હેમાદિ તે ગતાંક રૂ. ૫૧માં ટિપણમાં દેવગિરિના યાદવવંશીય મહાદેવ અને રામદેવ રાજાના પ્રધાનરૂપે જે હેમાદિની વાત જણાવી તે જ છે. હેમાદ્રિ રાયધુરંધર, વિદ્વાન, ચુસ્તવૈદિક અને કલાસ હતાતેના વખતમાં દેવગિરિ વિદ્યા અને સમૃદ્ધિ બંનેનું મોટું ધામ થઈ પડયું હતું. પંડિત પદેવ હેમાદિને જ આશ્રિત અથવા સહચર હો, બે પદે હેમાદિના કથનથી ભાગવતપુરાણનું તાત્પર્ય વર્ણવતે મુક્તાફલ નામને ગ્રંથ રચ્યો છે. અને તેની ટીકા હેમાદિના નામ ઉપર ચડેલી છે. આમાં હેમાદિ જણાવે છે કે બે દેવે વ્યાકરણ ઉપર ૧૦, વૈક ઉપર ૯, જ્યોતિષ ઉપર ૧, સાહિત્ય ઉપર છે, ભાગવત ઉપર છે, એમ ૨૬ ગ્રંથની રચના કરી છે. હેમાદ્ધિ અને બે પદેવની જોડીને ગુરુ-શુક્રની પણ ઉપમા આપવામાં આવે છે.
હજુ પણ મહારાષ્ટ્રમાં હેમાદ્રિની ઘણી પ્રસિદ્ધિ છે. સામાન્ય રીતે તેને હેમાડપંતના નામથી ઓળખવામાં આવે છે. પત મરાઠી ભાષામાં રાજ્યના મુખ્ય મંત્રી માટે વપરાતે માનવતે શબ્દ છે. આજે ૫ણુ મહારાષ્ટ્રીય લે કે રાજ્યના મુખ્ય પ્રધાનને પંતપ્રધાન કહે છે. મહાષ્ટ્રમાં એક વિશિષ્ટ પ્રકારની બાંધણીને દેવળ જોવામાં આવે છે કે જે હેમાડપંતી દેવળના નામથી ઓળખાય છે. હેમા૫તે આ મંદિર બંધાવેલાં છે અથવા તો તેણે શોધી કાઢેલી કળાને અનુસરીને બાંધવામાં આવ્યાં છે, એમ કહેવાય છે. એમ કહે છે કે આ હેમાડપંતી બાંધણીમાં બીલકુલ ચુના, માટી કે ઈંટને ઉપયોગ કરવામાં આવતું નથી. પણ મટી મેટી પાંચ પાંચ દશ દશ હાથની પથરની શિલાઓને પરસ્પર એવી ખૂબીથી જોડી દેવામાં આવે છે કે જરાપણ પર હલચાલે નહીં. આ જીતનાં અનેક મંદિરે અત્યારે પણ મહારાષ્ટ્રમાં મજા છે અને લગભગ બધા એક જ પદ્ધતિનાં દેખાય છે.
બીજુ, મહારાષ્ટ્રમાં એક મેડી નામની લિપિ પ્રચલિત છે. જલદી લખવા માટે વેપારી આદિ ઘણા લોકો આ લિપિને ઉગ કરે છે, અને શાળામાં પણ શીખવવામાં આવે છે. એમ કહેવાય છે કે આ લિપિને હેમાડપતે જ પ્રથમ શરૂ કરી છે. એમ પણ કહેવામાં આવે છે કે તે આ લિપિ લંકામાંથી લાવ્યો હતે.
આથી આવું મુખ્ય સ્થાન ધરાવતા હેમાદિને પહેલાં પ્રસન્ન કરવાનું પિયકુમાર વિચારે એ સર્વથા સંગત છે..
હેમાદ્રિના સંબંધમાં વિસ્તારથી માહિતી આપનું નાદિ ૩ માત જ જરિ એ નામનું જેરાવ કળા જાએ (એડવેકેટ, મુંબઈ હાઈકોર્ટ ) મરાઠી ભાષામાં લખેલું પુસ્તક પ્રસિદ્ધ થયું છે અને તે રઘુ મરાવી, જિwવ, કુંતા ન ક–અહીથી મળી શકે છે.