Atmanand Prakash Pustak 045 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

પર
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
સંસારમાં માનવી માત્રને કુદરતે વેચવાને માટે માન આપેલું છે, તે હલકી કિંમતનું તથા ભારે કિંમતનું પણ હાય છે. જેઆ સારા શ્રીમંત હાય છે તે બહુ મૂલ્યવાળુ માન ખરીદે છે અને જે સાધારણ સ્થિતિના હાય છે તે અલ્પ મૂલ્યવાળું ખરીદે છે. અને તદ્દન કંગાળ અથવા તા ધન-સંપત્તિથી વેગળા રહેમાઠીનારા માન આપીને માન મેળવે છે. તાત્પર્ય કે સસારમાં મધ્યમ તથા તેનાથી નીચી કાટીના માનવીઓમાંથી ભાગ્યે જ કાઇ એવા હશે કે જેને માનની ભૂખ નહિં હાય, માનની ભૂખ મટાડવાને માટે કેટલાકની પાસે ઝવેરાત જેવી જપ-તપ તથા ત્યાગ આદિ અમૂલ્ય વસ્તુએ હાય છે કે જેની કિંમત જ આંકી શકાય નહિં. તેના વ્યય કરીને ચિંતામણી આપીને કાચ ખરીદવાની જેમ–માન ખરીદીને ઘણા જ સતેાષ માને છે. જે વ્યક્તિએ અજ્ઞાની જનતાની પાસેથી પુષ્કળ પ્રમાણમાં માન મેળવ્યું હાય છે તેવાઓનું આપેલું માન ઘણું જ કિમતી ગણાય છે, અને તેનાથી ઇતરનુ` માન થાડી કિંમતવાળું ગણાય છે. માનની ભૂખવાળાને હંમેશાં જેમને કહેવાતા શ્રીમંતા તથા વિદ્વાના બહુ માનતા હેાય તેવાએના માનના પાનની ઘણી જ ચાહના રહે છે અને તેથી તેને મેળવવાને છૂટથી ધન સં૫ત્તિને તથા સાચી આત્મિક સ ંપત્તિ મેળવવાને સંઘરી રાખેલા જપ-તપ-ત્યાગ આદિના વ્યય કરતાં અચકાતા નથી.
પેાતાના આત્માને અધગતિના અધિકારી મનાવે છે, એટલે તે પ્રભુની આશાતના નથી કરતા, કારણ કે પ્રભુની આશાતના થઇ શકતી નથી પણ પેાતાના આત્માની આશાતના કરે છે. જે પાતાના આત્માની આશાતના ટાળે છે તે જ પ્રભુની આજ્ઞા પાળે છે. અર્થાત્ પ્રભુની સાથે ઉચિતપણે વતીને પ્રભુનું બહુમાન કરે છે અને તેથી આત્મા અપરાધી ન બનવાથી ગતિની યાતનાઓથી બચી જાય છે, માટે આશાતનાના અર્થ જ એ થાય છે કે સર્વોચ્ચ કેાટીના પવિત્ર પુરુષાના આગળ મન-વચન-કાયાને અપવિત્ર વ્યાપારમાં વર્તાવીને આત્માને અસહ્ય યાતનાઓને ભાગી ન મનાવવા, માટે પવિત્ર પુરુષાના સમક્ષ તે પવિત્ર જ વ્યાપારા જોઇએ કે જેથી આત્મા પવિત્ર બનીને સર્વ દુ:ખાથી મુક્ત થઈ જાય.
આશાતના અને અપમાન બંનેમાં કાંઇક અંશે સાદસ્યતા રહેલી છે. સર્વોચ્ચ કોટીના આત્માઓની સાથે અનુચિત વર્તન આચરવુ. તે આશાતના અને મધ્યમ કેાટીના આત્માઓની સાથે ઉદ્ધૃતપણે વર્તવું તે અપમાન કહેવાય છે જે આત્માઓમાંથી માન સ`થા ખસી ગયું છે અર્થાત્ જેમના કષાય ક્ષય થઈ ગયા છે તેમનુ અપમાન થઈ શકતું જ નથી. કષાયેાને લઇને જ માન તથા અપમાનને અવકાશ છે, પણ જ્યાં સમગ્ર મેાહના ઉપશમ કે ક્ષય થઇ ગયા હાય ત્યાં માન કે અપમાન જેવું કશુંય હેતું નથી. જે આત્મા જેટલે અંશે અજ્ઞાનતા ટાળીને વિકાસ મેળવે છે તેટલે અંશે તે આત્મા માન-અપ-લે માનથી મુકાય છે. જે જીવા અહુતાના આશ્રિત હાય છે તેમને માનની ઘણી જ ભૂખ હાવાથી જ્યાં ત્યાં માનની ભીખ માગતા ક્રૂ છે, જો તેમની પાસે પૈસાની સારી સગવડ હાય તા હજારા ખરચીને તુચ્છ સ્વાથી હલકા માણસા પાસેથી પણ માન ખરીદીને સ ંતાષ માને છે.
આ પ્રમાણે માનના ઉપાસક માનવીઓને અજ્ઞાની જનતાના માન વગરની સમ્યગદનાદિની પ્રાપ્તિ થતી હાય તા તેના અનાદર કરીને માન મેળવવા માટે જ આતુર રહે છે; કારણ કે પુદ્ગલાનંદી-વિષયાસક્તને લાકાત્તર કરતાં લૌકિક માન અત્યંત પ્રિય હાય છે. એટલા માટે જ તેને શુભ કર્મોના ઉદયથી મળેલી લેાકેાત્તર માન મેળવવાની સાધન
માન
અને