Atmanand Prakash Pustak 045 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

QLRRRRRR આશાતના
L
Leveveveveveveve
תבתבתבתבתבע
લેખકઃ—આચાર્ય શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ.
સંસારમાં ગુણુને લઇને ગુણીતુ બહુમાન કરવામાં આવે છે. તેમાં માહનીયના ક્ષય-ક્ષયાપશમ કે ઉપશમથી પ્રગટ થતાં આત્મિક ગુણ્ણા જ તાત્ત્વિક દ્રષ્ટિથી ગુણુ કહી શકાય છે. તે સિવાય માત્ર જ્ઞાનાવરણીયના ક્ષાપશમથી કે અન્ય ફાઇ કર્મોના ક્ષયાપશમ કે પુન્ય પ્રકૃતિના ઉદયથી કહેવાતા વિદ્વત્તા આદિ ગુણા તાત્ત્વિક નથી; કારણ કે માહનીયના ઉપશમ વગરના કહેવાતા ગુણાના આત્મિક વિકાસરૂપ લાભ મળી શકતા નથી, તેમજ અધ્યવસાયની શુદ્ધિ થતી નથી. જ્યાં સુધી કાઇ પણ વસ્તુમાં પેાતાને ગુણુ પ્રગટે નહિં ત્યાં સુધી વ્યવહારમાં તે વસ્તુનુ' બહુમાન થતું નથી. વસ્તુને ગુણુ પ્રગટ થયા પછી જ તેનુ બહુમાન તથા આદર થાય છે. વૃક્ષાના પુષ્પા ખીલે છે અને ચામેર સુવાસ ફેલાય છે ત્યારે ભ્રમરા-ભમરી ખેંચાઇને
વિવેકી માનવીએ ઉચિત આત્માનુ ઉચિત જાળવવું જોઇએ, પણ મિથ્યાભિમાનના નશામાં અજ્ઞાનતાથી ઉચ્ચ કોટિના મહાન પુરુષાની અવગણના ન કરવી જોઇએ. ક્ષાયિક-ક્ષાયેાપ મિક કે પશ્િમક ભાવે આત્મિક ગુણના વિકાસી આત્મા ઉપર પૂજ્ય બુદ્ધિ રાખીને તેમના ગુણ્ણાનું વારંવાર સ્મરણ કરવુ જોઇએ, તથા એવા પુરુષાનું નામ સાંભળતાની સાથે જ મસ્તક નમી પડવુ જોઈએ, તેમની અથવા તેા તેમની પ્રતિમા સમક્ષ તેમને મેલેા જળવાય તેમ વર્તવું અને તેમની મર્યાદા જાળવવી. તેમનું અપમાન કે અનાદર થાય તેવી કોઇપણું પ્રકારની પ્રવૃત્તિ તેમની સમક્ષ આદરવી નહિં હૂં જેમના સમક્ષ છું તે કાણું છે ? કઇ કાટિના છે ? અને હું કાણુ છું ? મારામાં અને એમનામાં શું અંતર છે.? ઇત્યાદિ વિચારપૂર્વક વર્તવું
an
તેમજ મધુ
આવે છે અને તેની સેવા કરે ગ્રહણ કરે છે. સાા પાષાણ પડ્યો હાય છે ત્યારે તેની ઉપર સહુ કોઇ બેસે છે અને પગ મૂકીને ઊભા પણ રહે છે, પરંતુ જ્યારે તે ઘડાઈને પૂજ્ય પુરુષની આકૃતિમાં પરિણમે છે ત્યારે બહુમાન કરવામાં આવે છે અને પૂજ્ય બુદ્ધિથી નમન તથા પૂજન કરવામાં આવે છે; તેવી જ રીતે આત્માના ગુણા પ્રગટ થતા નથી ત્યાં સુધી સંસારમાં રખડે છે અને જ્યાં ત્યાં તેનું અપમાન તથા અનાદર થાય છે પણ જ્યારે સમ્યગ્દર્શનાદિ ગુણ્ણાના વિકાસ થાય છે ત્યારે ગુણજ્ઞ-ગુણગ્રાહી માનવીએ આત્માની ઉપાસના કરીને ગુણેા મેળવવાની ચાહના રાખે છે. તેથી તેનુ ઘણું જ માન જાળવે છે. જે તે તરફ્ બેદરકાર રહીને અજ્ઞાનતાથી અપમાન કરે છે તેએ ગુણા મેળવી શકતા નથી અને ઊલટા અપરાધી મનવાથી ઉભય લેાકમાં આપત્તિ કવિપત્તિના આશ્રિત બને છે, જ્યાં જાય છે ત્યાં અપમાન–અનાદર તથા તિરસ્કાર જ મેળવે છે.
સર્વોચ્ચ કોટીના આત્માએ કે જેમણે સંપૂર્ણ વીતરાગ દશા પ્રાપ્ત કરી છે તેમનુ મહુમાન જાળવી તેમની આજ્ઞા પ્રમાણે વનાર વીતરાગ બની શકે છે અને પેાતાના આત્માના વિકાસ સાધી શકે છે, પણ વીતરાગની સમક્ષ રાગ-દ્વેષનું વર્તન કરનાર પ્રભુના અપરાધી અને છે. વીતરાગની પ્રતિમા વીતરાગ સદશ હાવાથી વીતરાગ જેટલું જ તેનુ માન જાળવવું જોઇએ. વીતરાગના ગુણાનું બહુમાન કરવા અવગુણવાળી પ્રવૃત્તિ ન આદરવી જોઇએ છતાં જે તે તરફ દુર્લક્ષ્ય રાખે છે અને કષાય– વિષયવાળી પ્રવૃત્તિ આદરે છે તે પ્રભુની આશાતના કરે છે, અર્થાત્ તેવી પ્રવૃત્તિથી