Atmanand Prakash Pustak 044 Ank 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

બત્તીસાબીસીને પરિચય.
૧૮૯
અર્થ– હે નાથ! જેમ સમુદ્રમાં સર્વ કે-આ ભાગ્યશાલિ ભારતભૂમિના ચળકતા નદીઓ સમાઈ જાય, તેમ સર્વ દર્શન તમારા કહીનૂર (હરે) હતા. તે કોણ ? આ પ્રશ્નના જેનદર્શનમાં સમાઈ જાય છે, પણ જેમ છૂટી જવાબમાં સમજી લેવું કે-“કલિકાલસર્વજ્ઞશ્રી છૂટી નદીઓમાં સમુદ્ર ન સમાય, તેમ બીજા હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજ. ” આ પ્રમાણે પ્રત્યેક સાંગ્યાદિ દર્શનમાં જેના દર્શન ન જેઓશ્રીની ઈતર સમર્થ વિદ્વાનોએ પણ મુક્તસમાય. એટલે એક-નિષ્પક્ષપાત સ્યાદ્વાર દર્શન કઠે પ્રશંસા કરી હતી. તેમ જ શબ્દશાસ્ત્ર જ બીજા સર્વ દર્શને યથાર્થ ન્યાય આપવા (વ્યાકરણ) વગેરે વિષયમાં એક પણ એ સમર્થ છે. આ જ રહસ્યને કંઈક રૂપાંતરથી અવશિષ્ટ (બાકી રહી ગયેલા) વિષય (બાબત) કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજીએ આ નથી, કે જેની ઉપર તેઓશ્રીએ પોતાની કમાં જણાવ્યું છે.
લેખિની (લેખણ) ન ચલાવી છે. આવા આ છે સપનાતિ વૃત્ત H.
બાલબ્રહ્મચારી, સદ્ગુણસંપન્ન, વિશાલપ્રતિભા भन्योऽन्यपक्षप्रतिपक्षभावा
શાલી તે શ્રી હેમચંદ્રસૂરિજી મહારાજે અન્ય द्यथापरे मत्सरिणः प्रवादाः॥
ગવ્યવહેદ દ્વત્રિશિકાના આ લેકમાં ચરनयानशेषानविशेषमिच्छन् ।
મતીર્થકર પ્રભુદેવ શ્રી મહાવીર પરમાત્માની
સ્તુતિ કરતાં જણાવ્યું છે કે હે પ્રભે! જ્યારે न पक्षपाती समयस्तथा ते ॥१॥
સાંખ્યમીમાંસકાદિ બીજા દર્શને એવા છે કે, અર્થ-અદ્વિતીય, પરમ પ્રભાવશાલી, વિશ્વ- જેઓ એક બીજાના મત( વિચાર )નું કાતમંડલવિજયવંત, સર્વવ્યાપિ, સત્યાર્થદર્શક રની માફક ખંડન કરવામાં જ (નહિં કે મંડન શ્રી જૈનેન્દ્ર દર્શન તમામ બીજા દર્શનેમાં શ્રેષ્ઠ
ર કરવામાં) બહાદુરી માની રહ્યા છે, અને અકેક ગણાય છે. તેના ૧ નિષ્પક્ષપાતી દર્શન, ૨ નયના વિચારને ગેરવ્યાજબી છતાં વ્યાજબી અનેકાંત દર્શન, ૩ સ્યાદ્વાદ દશન એવા અનેક ગણુને જુદા જુદા નામને ધારણ કરે છે. અહીં નામે વિવિધ ગ્રંથોમાં દેખાય છે. આ બાબતમાં દષ્ટાંત તરીકે સમજવું કે એકલા જુસૂત્રનય વિવિધ પ્રકારે સચોટ પદાર્થ તત્વને સમ- નામના ચોથા નયના વિચારને આધારે બૌદ્ધ જાવવા માટે સંસ્કૃતાદિ ભાષામાં સવા કોડ દર્શન પ્રકટ થયું, બીજા સંગ્રહ નયમાંથી મલેકપ્રમાણ વિવિધ ગ્રંથ બનાવી સમસ્ત વેદાંતમત પ્રકટ થયે. તથા પહેલા તેગમનયવિશ્વમંડલમાં જેઓશ્રીએ અનહદ ઉપકાર માંથી સાંખ્યનો વેગ મત અને વૈશેષિક મત કર્યો છે તેમજ જેઓશ્રીના સંબંધમાં પુનાની (આ બે મત) પ્રકટ થયા. અને શબ્દ બ્રહ્માજ્ઞાડેકકન કોલેજના પ્રોફેસર ડૉ. પીટર્સને હાઈ- નીને મત શબ્દ નયમાંથી પ્રકટ થયે પરંતુ સ્કુલમાં ભણતા બ્રાહ્મણ વિદ્યાર્થીઓની પાસે જેના દર્શન એક એવું ઉત્તમ દર્શન છે કેભાષણ કરતાં આ પ્રમાણે જણાવ્યું હતું કે- જે સર્વનોથી ગુંથાયેલું છે, એટલે તમામ હે મારા વ્હાલા વિદ્યાર્થીઓ ! આજે હું જે મને ભેગા કરીને દરેકની માન્યતાને સૂક્ષ્મ મહાપુરુષનું ચરિત્ર કહેવા માટે તમારી આગળ દષ્ટિથી વિચાર કરી યથાર્થતાનો નિર્ણય કરી ઉપસિથત થયેલ છું તે સાંભળવામાં લગાર પણું પ્રત્યેક પદાર્થના અબાધિત-સ્પષ્ટ સ્વરૂપને જણાવે બેદરકારી કરશે નહિ. જો કે તે મહાપુરુષ છે, માટે જ તે બધા દર્શનમાં ઘણું શ્રેષ્ઠ છે, તમારા (બ્રાહ્મણ ) ધર્મના ન હતા, તે પણ એમ પ્રત્યક્ષ દેખાય છે. આ બાબતમાં ઘણું ખુલ્લા દિલે સ્પષ્ટ શબ્દોમાં મારે કહેવું જોઈએ ન્યાય ગ્રંથમાં કહ્યું છે કે