________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
(૩૦) સજજનનું ચરિત્ર આવું હોય:- એને સાચા રસ્તે સુજાડી છે અને એ પિતાને
૦ યથાર્થ માગ વગર ધાંધલે, વગર પ્રયાસે, વગર એ પારકાના દૂષણને બેલી બતાવે નહિ,
* માગણી કરે, શોધી લે અને તે રસ્તે જ આગળ ધપે. એ પારકાના નાના ગુણને વારંવાર બેલી બતાવે, એ પારકાની બદ્ધિ જઈને સંતોષને સજજનનાં લક્ષણ ઉપર રજૂ કર્યા છે તેના ધારણ કરે, એ પારકાને થતી પીડા જોઈને પર વિવેચનની ભાગ્યેજ જરૂર હોય, એ સુગ્રાહ્ય છે, મનમાં ખેદ-બળાપ કરે, એ પિતાનાં વખાણું ?
સ્વયં સ્પષ્ટ છે, કાળસિદ્ધ છે. એમાં ખૂબી એ છે કે કદી ન કરે, એ વિનયને ત્યાગ ન કરે, એ
- સજજનને માર્ગે પ્રયાણ કરવામાં જરા પણ પ્રયાસ
કરવું પડતું નથી, એની વિશુદ્ધિ કે સુગ્રાહ્યપણા ઉચિતને ઓળગે નહિ, અને કેઈએને ન ગમે માટે ચર્ચા કરવી પડતી નથી અને એની આયતા તેવું (અપ્રિય) બેલે તે પણ એ કે ધ ન કરે. માટે ઉપદેશ આપવાની આવશ્યકતા રહેતી નથી.
આનું નામ ગૃહરાઈ-સજજનતા કહેવાય, નવાઇની વાત એ છે કે આ સીધે સાદે સમજાય સનજનતા ખરી રીતે હદયની વાત છે, ગૃહસ્થાઈ.
તે સરલ માર્ગ મૂકી પ્રાણી આડેઅવળે માર્ગે અને ખાનદાનીનાં પગરણ છે, ઉચ્ચગ્રાહી જીવનના
કે ઊલટે પથે કેમ પડી જતું હશે? શા માટે એ નાના મોટા દરેક પ્રસંગમાં બપોકાર જાહેરાત કરતી
કાવાદાવા કરી જીવનને ઝેર કરતા હશે? શા માટે શાંત નદી છે. પ્રાણીની નાની વાતને સરવાળે
એ પ્રયાસ કરી ન ટકી શકે તેવી પરિસ્થિતિને એ સજજનતાનું પ્રતિક છે. એને માટે મોટા
બચાવ કરવાના ખોટા માર્ગે ચઢી જતો હશે? મેળાવડા કરવા પડતા નથી, એને પોતાની કરવા સજજનતાના માર્ગે સીધા છે, આંટીઘૂંટી મોટાં સંભાષણો બેલી બતાવવાં પડતાં નથી, એને વગરના છે, જાતે તદ્દન નવા છે, સ્વતઃ નૈસર્ગિક છે હસ્તગત કરવા ખોટા સાચા દાવા ઢોંગ કે દેખાવો અને અંતરને પ્રyલ બનાવી ચેતનરાજનો નિતાર કરવા પડતાં નથી, સાચી સજજનતા કે ગૃહસ્થાઈ કરનારા છે. એના રસ્તા લેવામાં કાંઈ ગાટા વાળવા એ પ્રાણીના જીવન સાથે ઓતપ્રોત થઈ ગયેલ પડતા નથી, એને અપનાવવામાં કોઈ પ્રકારની હેઈ, એના પ્રત્યેક વર્તન પ્રસંગે તરી આવે છે, કૃત્રિમતા ધારણ કરવી પડતી નથી, એને છુપાવવા પ્રત્યેક વાણી વિલાસે ઝળકી આવે છે, પ્રત્યેક આંખના કોઈ જાતના દંભ કે દેખાવોને માર્ગ આપે પડતે અણસારામાંથી સમજાઈ આવે છે સારા માણસનું નથી. એ સીધી લાઈનના રસ્તા છે. એ કુદરતી વર્તન સાચે માર્ગે જ થાય, સારે માર્ગે જ થાય. એ વલણને પોષનારા સહજ પ્રાપ્ત ધર્મો છે, એ ઉન્નતિ પિતાનો માર્ગ બરાબર સંભાળી લે અને એ બીજનાં ઊમળકા છે. ધર્મમાર્ગે ચઢવાનાં એક પણ વિશાળતા, સહદયતા અને ગંભીરતા અને સારે સે પાનને ન ચૂકે તે એ માર્ગો પરંપરાએ સાચું માર્ગે સાચે માર્ગે વિશુદ્ધ માર્ગે લઈ આવે. એવા શાશ્વત સુખ પામે અને હંમેશ માટે નિરવધિ સજજને ગમે તે સંગમાં હેય, એને વિકાસ આનંદ માણે.
न ते परदूषणं परगुणं वक्त्यल्पमप्यन्वहम्। संतोषं वहते परद्धिषु पराबाधासु धत्ते शुचम् । स्वश्लाघां न करोति नोजति नयं नोचित्यमुलघय-त्युक्तोऽप्यप्रियमक्षमां न रचयत्येतच्चरित्रं सताम्॥
સિંદૂર પ્રકર, ૬૪
For Private And Personal Use Only
