Atmanand Prakash Pustak 044 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરજીના ઉપલબ્ધ ગ્રંથની માહિતિ /
૧૩૧
પજ્ઞ ટકા હેવા સંભવ છે. ર મહલવાદીએ ભેદે, પાંચમી ગાથામાં ત્રાજુસૂત્રનયના પ્રકારે, ૭૦૦ કપ્રમાણ ટીકા બનાવી હતી, તે છઠ્ઠી ગાથામાં નામ સ્થાપના દ્રવ્ય ભાવ નિક્ષેહાલ મળી શકતી નથી. ૩ સમતિવૃત્તિન્ય પામાં દ્રવ્યારિતકાદિ ની દેજના દર્શાવી કર્તૃકા એટલે બીજા કોઈની બનાવેલી સમ્મતિ- છે. સાતમી ગાથામાં વચનના પ્રકારોમાં સૂત્રની ટીકા આ પ્રમાણે જણાવ્યું છે. પૂજ્ય નયાને ઘટાવ્યા છે. આઠમી ગાથામાં એક શ્રી અભયદેવસૂરિ મહારાજે બનાવેલી ટીકાનું નયના વિષયમાં બીજા નયને પ્રવેશ થઈ નામ જેમ તત્વબેધવિધાયિની છે તેવી રીતે શકે, તે બીના સ્પષ્ટ રીતે જણાવી છે. નવમી તે વાદમહાર્ણવ નામથી પણ પ્રસિદ્ધ છે. ગાથામાં પજજવણિસ્સામમિત્યાદિ (સાતમી) આનું કારણ તપાસતાં જણાય છે કે પૂજયશ્રી ગાથામાં બંને નયને વિષય એક બીજાથી મલ્લિષેણસૂરિ, રાજશેખરસૂરિ, ન્યાયાચાર્ય જુદો નથી જ, આ ચર્ચાની શરૂઆત કરેલી તે યશોવિજયજી વગેરે મહાપુરુષોએ પિતાના તે ચર્ચાને અહીં ઉપસંહાર કર્યો છે. દશમી તે ગ્રંથમાં વાદમહાર્ણવનું નામ જણાવી ગાથામાં વિપક્ષાથી બંને નયના જુદા જુદા જે જે પાઠ પ્રસંગને અનુરારીને આવ્યા છેવિષયનું સ્પષ્ટીકરણ કર્યું છે. અગિયારમી તેની સાથે સરખાવતા તે પાઠેને મળતા જ ગાથામાં પદાર્થ માત્રને અંગે બંને નયની કેવી પાઠે આ (તત્વબોધવિધાયિની) ટીકામાં કેવી ભાવના હોય છે? તે બીને જણાવ્યા બાદ પણ જણાય છે. આથી સંભવ છે કે આ બારમી ગાથામાં સત્ સંપૂર્ણ વસ્તુનું લક્ષણ ટીકાનું બીજું નામ “વાદમહાર્ણવ” હાય. બતાવ્યું છે. તેરમી ગાથામાં દ્રવ્યાર્થિક શ્રી દિવાકરજી મહારાજે શ્રી ઉમાસ્વાતિ મહા- પર્યાયાર્થિક ના અલગ અલગ પડતાં તે રાજકૃત તત્ત્વાર્થસૂત્રના “પ્રમાણનરધિગમ:” પ્રત્યેકમાં મિથ્યાષ્ટિપણું કઈ રીતે ઘટે? આ સૂત્રથી કરેલી સૂચના તરફ સંપૂર્ણ લક્ષ્ય પ્રશ્નને ખુલાસો જણાવી ચાદમી ગાથામાં આપીને, ન્યાયાવતારમાં પ્રમાણુનું સ્વરૂપ એ બે નયામાં અનેકાંતપણું સાબિત કર્યું છે. જણાવ્યું, અને નયનું સ્વરૂપ જણાવવાનું બાકી પંદરમી ગાથામાં મૂલ નોની સાથે ઉત્તર હતું, તે અહીં જણાવવાપૂર્વક યાદિનું સ્વરૂપ નાની સરખામણી કરી, સોળમી ગાથામાં પણ જણાવ્યું છે. બીજી રીતે એમ પણ કહી દરેક નય મૂલ નયના વિષયને જ અવલંબીને શકાય કે નયવાદની અપેક્ષાએ સ્યાદ્વાદ દશનના ચર્ચા કરે છે, માટે છૂટા છૂટા બધા નામાં મુખ્ય મુખ્ય વિવક્ષિત તત્ત્વોની વિચારણા પણ સામાન્ય વિશેષ ઉભય સ્વરૂપને જણાવનાર કરી છે. આ ગ્રંથના ત્રણ કાંડ (ભાગ) છે. નય નથી, આ બીના ટૂંકામાં સ્પષ્ટ જણાવી છે. તેમાં પહેલા કાંડમાં વિસ્તારથી નયવાદની પ્રરૂ- ૧૭ મી ગાથાથી ૨૧ મી ગાથા સુધીની પાંચ પણ કરી છે. એટલે પહેલી ગાથામાં અવિચ્છિન્ન ગાથાઓમાં કેઈપણ એક નયના પક્ષમાં બંધ પ્રભાવશાલિ-ત્રિકાલાબાધિત શ્રી જેન્દ્ર શાસ- મોક્ષ વગેરેની અઘટના (ન ઘટવું ) કઈ રીતે? નના અપૂર્વ તત્ત્વને દર્શાવવાપૂર્વક તેની સ્તવના આ બીના જણાવી છે. બાવીશમી ગાથાથી કરી છે. અને બીજી ગાથામાં પ્રકરણ રચનાનું ૨૫ મી ગાથા સુધીની ચાર ગાથાઓમાં ઉપર કારણ જણાવી, ત્રીજી ગાથામાં અભિધેય જણાવેલા નયામાં સમ્યગ્દર્શન વ્યવહાર કયારે (વા) દ્રવ્યાર્થિક નય અને પર્યાયાર્થિક નય થઈ શકે? તેને ખુલાસો દષ્ટાંત આપીને સમજણાવ્યા છે. ચોથી ગાથામાં દ્રવ્યાસ્તિકનયના જાળે છે. ૨૬ મી ગાથામાં દષ્ટાંત-વ્યવહાર