Atmanand Prakash Pustak 044 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

આમ સન્માન
૧૩૩
જે માનવી આવી સદ્દબુદ્ધિથી વિચાર કરે ક્રોધ-માન-માયા-ભરૂપ ક્યાય તથા પાંચે કે જડાત્મક વસ્તુમાત્ર પર છે, તેમાં મારું ઇંદ્રિયોના વિષયથી લેપાયેલા હોય છે, કારણ કે કાંઈ પણ નથી; કારણ કે હું જ્ઞાન ગુણસ્વરૂપ જડાસક્તમાં રાગ-દ્વેષ બળવત્તર હોય છે અને આત્મા છું, અને પગલિક વસ્તુઓ અજ્ઞાન- આત્મસન્માન કરનાર આત્માનંદી કષાય વિષસ્વરૂપ જડ છે, માટે જ્ઞાન-દર્શન-જીવન-સુખ યથી મુક્ત હોય છે. તેમનામાં આત્મસન્માનના આદિ વસ્તુઓ મારી છે અને રૂપ-રસાદિ પ્રમાણમાં રાગ-દ્વેષ મંદ-મંદતર-મંદતમ હોય ગુણવાળી જડાત્મક વસ્તુઓ મારી નથી. આ છે, અને સંપૂર્ણ પણે આત્મસન્માન કરનાર પ્રમાણેના વિચારથી માનવીને પુન્ય કર્મના વીતરાગમાં સર્વથા હતા જ નથી. જેઓ ઉદયને લઈને ગમે તેવી સુંદર અને ગમે આત્માને જાણે છે પણ ઓળખતા નથી તેઓ તેટલી જડાત્મક વસ્તુઓ પ્રાપ્ત થયેલી કેમ ન આત્માની કદર કરી શકતા નથી, તેથી તેમને હોય તો પણ તેને મમતા થતી નથી અને નામાં આત્મસન્માનની ઘણું જ અરુચિ રહે છે, મિથ્યાભિમાનનો નશો ચઢતા નથી. જેમના કારણ કે અનાત્મજ્ઞ–અજ્ઞાની માનવીને બીજાનું મનમાં દૃઢ શ્રદ્ધાપૂર્વક એવું વસી ગયું હોય અને તેમાં પણ અજ્ઞાની જનતાનું આપેલું કે હું અનંત જ્ઞાન- દર્શન-જીવન--સુખમય માન બહુ જ ગમે છે પણ પિતાના આત્માનું આત્મા છું માટે જ હું ઉત્તમ છું-પવિત્ર છું. આપેલું ગમતું નથી અને એટલા માટે જ અને તે જ મારી સાચી સંપત્તિ છે કે જેને બીજાની પાસેથી માન મેળવવાની ઈચ્છાથી જ હું નિરંતર વાપરી રહ્યો છું, તે મારી સંપત્તિ બીજાને મનગમતાં વાણી, વિચાર તથા વર્તન સાચી હોવાથી ત્રણે કાળમાં વિદ્યમાન રહેવાની, બનાવવા પ્રયાસ કરે છે. જડાસક્ત જીવોનું એક ક્ષણ પણ મારાથી છૂટી પડી શકતી જ આકર્ષણ કરી તેમની પ્રશંસા મેળવવા અવળા નથી. અને જડવતુ માત્ર તુચ્છ છે, અપવિત્ર કૃત્યોથી આત્માનું અપમાન કરીને પણ પિદુગ છે, માટે તે મારી નથી, મારી જ્ઞાનાદિ વરતુ. લિક સુખના સાધનેને સંગ્રહ કરે છે અને એને બગાડનારી છે માટે મારે તેને સ્પર્શી જનતાને પોતાની સંપત્તિ બતાવી તેમના વખામાત્ર પણ ન કરવો જોઈએ, તેનાથી સુખ તથા ણથી પોતાને કૃતકૃત્ય સમજે છે અને મિથ્યાઆનંદ મળી શક્તાં જ નથી પણ મારા સાચાં ભિમાનથી ફૂલાઈને ઘણો જ સંતોષ માને છે. સુખ તથા આનંદને બગાડીને દુઃખ તથા શાક જે આવા જીવો માન મેળવવાની ચાહનાથી બીજાને પ્રાપ્ત કરાવે છે તેથી મારે જડ વસ્તુના પડછાયાથી આદરસત્કાર કરે છે, નમ્રતા બતાવે છે અને પણ અપવિત્ર ન થવું જોઈએ. આવા પ્રકારના તેને જે ગુણો અથવા વસ્તુ પસંદ હોય તે આત્માભિમાનીમાં મમતા હોતી નથી પણ સમતા પોતાની પાસે ન હોય તે પણ તેને બતાવવાને હોય છે, જેને લઈને તે મિથ્યાભિમાન કહેવાય મિથ્યા ડેળ કરે છે કે જેના માટે પોતે ઘણું જ નહિ પણ આત્મસન્માન કહેવાય છે કારણ કે ઉત્સાહથી અસત્ય તથા દંભને અત્યંત આદર જડાત્મક પરવસ્તુને પોતાની માનવી તે મમતા કરે છે. અને તેથી થવાવાળું માન તે મિથ્યાભિમાન મિથ્યાભિમાનીને ઘણી જ પરાધીનતા ભેગઅને જ્ઞાનાત્મક પિતાની જ વસ્તુને અપનાવવો વવી પડે છે. એક તો જડાસકત હોવાથી જડતે સમતા અને તેથી વાલી જ વસ્તુનું બહુ વસ્તુની પરાધીનતા અને બીજી પાંચ ઇંદ્રિના માન આત્મસન્માન કહેવાય છે. મિથ્યાભિમાની વિષયો પોષવાને માટે અજ્ઞાની જનતાની પરા