Atmanand Prakash Pustak 043 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

વિચારશ્રેણી.
૧૧૧
બીજાનું દુઃખ દૂર કરવા પોતાના દુઃખને ન હોતી નથી, કારણ કે લેભ અને પ્રમાણિકતાને ગણવું તે દયા.
આડવેર છે એટલે બંને સાથે રહી શકતાં નથી સમભાવી જાણુની દયા અને વિષમભાવી છતાં લોભી માણસ પ્રમાણિક કહેવડાવવાનું અણજાણુની દયામાં અંતર હોય છે. વિષમ સાહસ કરે છે. વિચારવામાં, બોલવામાં અને દષ્ટિ અણુજાણપણુને લઈને ચર્મ ચક્ષુથી વર્તવામાં ભૂલ કરે છે એમ બીજાને કહેતાં જેનારા હોય છે અને સમદષ્ટિ જાણ પુરુષ પહેલાં તેને આશય, ય, ઉદેશ સાચી રીતે જ્ઞાનદષ્ટિથી જુએ છે એટલા માટે જ તેઓ જાણી લેવો પણ પિતાના વાણી, વર્તન અને સુખસ્વરૂપ આત્મામાં થયેલી અશુદ્ધિ ખસેડવા વિચારની સાથે સરખામણી કરી બીજાની ઘણું રૂપ દયા કરે છે, જેમાં પોતે અનુભવેલા કર્મ કરવાનું સાહસ ન કરવું તે જ ડહાપણભરેલું જન્ય દુઃખનું અવલંબન લેવામાં આવતું નથી કહેવાય. એટલે પિતાનું દુઃખ ટાળવા પ્રયત્ન કરવામાં છેષ બુદ્ધિના આશ્રિત પિતાનાં વાણી, વિચાર આવતો નથી. ત્યારે અણજાણ પોતે અનુભવેલી અને વર્તનથી અજ્ઞાનિોમાં આદર મેળવી દીન હીનતાથી થયેલા દુઃખને બીજાના દુઃખ કલાવું તે એક પ્રકારની અજ્ઞાનતા જ કહી સાથે સરખાવવાથી ઉત્પન્ન થયેલા દુ:ખને દૂર શકાય; કારણ કે પિતાની કઈ પણ પ્રકારની કરવા પ્રયત્ન કરે છે કે જેને સ્થળ દષ્ટિની દયા પ્રવૃત્તિમાં જયાં સુધી ઉત્તમ જ્ઞાની પુરુષ સહમત કહેવામાં આવે છે. જ્ઞાનિયાની દયામાં આમિક ન થાય ત્યાં સુધી ઉત્તમતા મેળવી શકાતી જ સુખની દષ્ટિ હોય છે અને અજાણુની દયામાં નથી માટે પોતાની પ્રવૃત્તિની અજ્ઞાનીઓથી પૌગલિક સુખની દષ્ટિ હોય છે.
કરાયેલી પ્રશંસાથી રાજી થવું નહીં. સાચી દેહાધ્યાસી માનવી, કે જે શરીર અને રીતે શીખ્યા સિવાય બીજાને શિખામણ આપજીવને જુદા માનતો નથી–શરીરને જ આત્મા વાના કેડ સેવવા તે મૂર્ખતા છે. માને છે તેના માટે અધર્મ, અનીતિ કે પાપ સાચો વેપાર કરતાં શીખવો તે જ ઉત્તમતા પૂન્ય જેવું કશું યે હોતું નથી, કારણ કે તે કહી શકાય; પણ અમુક ખાટો વેપાર કરે છે, પિતાને એટલે કેઈપણ નામધારી દેહને સ્વર્ગના એમ જનતાને જણાવવા પ્રયાસ કરે તે દ્વેષસુખ કે નરકનાં દુઃખ ભેગવતાં જોતો નથી પણ ગર્ભિત અધમતા જ કહી શકાય છે કે જેનું આ જન્મમાં મૃત્યુ પછી અગ્નિમાં બળીને ભસ્મ પરિણામ કલેશ અને ઉદ્વેગ સિવાય બીજું કાંઈ થતાં કે જમીનમાં દટાતાં જુએ છે. પણ સ્વપરહિતકારી આવી શકતું નથી.
બહિરાત્મપણું ટળે નહીં અને અંતરાત્માની મિથ્યાભિમાનના અંગે જે કોઈ પિતાના જાગૃતિ થાય નહીં ત્યાં સુધી નાસ્તિકતા ટળીને મનમાં એમ સમજે છે કે-હું ગુણવાન છું, આસ્તિકતા પ્રાપ્ત થવી દુર્લભ છે.
બુદ્ધિમાન છું, વિદ્વાન છું, ધનવાન છું, કળામનને ગમે તે ન કહે પણ સાચું હોય તે વાન છું અને ગર્વની ગાંડાઈમાં બીજાને તુચ્છ કહો; કારણ કે બોલતી વખતે જે તમને ગમે છે સમજી જનતામાં પિતાની મહત્વતા જણાવવા તે આવતી કાલે નહીં ગમે એટલે બેલેલું ફરશે પ્રયાસ કરે છે તે બધી વાતે વંચિત જ રહે પણ જે સાચું હશે તેમાં ફેરફાર નહીં થાય. છે અને શિષ્ટ જનતામાં અનાદરનું પાત્ર બને છે.
લોભી માણસને પ્રમાણિકપણાની પરવા બેલવામાં અને લખવામાં આશયના ઓળા