Atmanand Prakash Pustak 043 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531508/1

Page #1

તમીનદક) )
HE
I
NE
પુસ્તક ૪૩ મુ.
સંવત ૨૦૦૨. માસ સ', પણ
મહા : ફેબ્રુઆરી. તા. ૧૯-૨-૧૯૪૬.
અકે ૭
9 60 To
be
चारित्रामा
WETANO
lleયાદ છે
જ૮ સભા
શ્રાવતાર,
વાર્ષિક લવાજમ રૂ, ૧૧૨-૦ પાસ્ટેજ સહિત.
પ્રકાશક - શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર ?

Page #2

અ નુ કે મ ણિ કો.
૧૦૯
૧ શ્રી શાંતિનાથ તીર્થ કરનું સ્તવન ... લે. શ્રી વિજયપઢારિ. ૨ વિચારશ્રેણી ..
લે. આ. શ્રી વિજયકતૂરસૂરિજી મહારાજ ૧૧૦ ૩ વિક્રમરાજાને જૈન બનાવનાર શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર. લે. આ, શ્રી વિજય પદ્યસૂરિજી ૪ વાદ-પ્રતિવાદના ભેદ-પ્રભેદો
લે. પુણ્યવિજયજી મ૦ સ’૦ પાક્ષિક ૧૨૧ ૫ પ્રમાદથી સત્યાનાશા
લે. ચોકસી
૧૨૫ ૬ વત્ત'માન સમાચાર,
સભા
૧૨૮
૧૧૨
નવા થયેલા માનવતા સભાસદો. ૧ શેઠ સાહેબ ખુશાલભાઇ ખેંગારજીભાઈ. મુંબઈ પેટૂન ૨ શેઠ અંબાલાલ લલુભાઈ પરીખ ( રસઢવાળા ) મુંબઈ લાઇફ મેમ્બર (૧) ૩ ઘેલાભાઈ અમરચંદ દલાલ મુબઈ (૨). ૪ વસન્તરાય મણિલાલ શાહ વા. ચેમ્બર
દામનગર
અમારૂ સાહિત્ય પ્રકાશન ખાતુ ( પ્રેસમાં ). તપેન મહોદધિ-પ્રતાકારે, શ્રી બૃહત ક૯પસૂત્ર છેલ્લો છઠ્ઠો ભાગ, શ્રી ત્રિપુષ્ટિ ક્ષાકા પુરૂષ ચરિત્ર મૂળ તથા શ્રી સંધ પતિ ચરિત્ર, શ્રી પાશ્વ ચરિત્ર તથા શ્રી વસુદેવ હિડી-ભાષાંતરા અને શ્રી મહાવીરના સમયની મહાદેવીઓ છપાય છે. શ્રી વસુદેવ હિંડી માં આર્થિક સહાયની જરૂર છે, શ્રી અજિતનાથ ચરિત્ર, શ્રી સંભવનાથ ચરિત્ર, શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્ર, શ્રી શાંતિનાથ ચરિત્ર, શ્રી આદર્શ મદ્વાન પુરૂષ શ્રી રામચ‘દ્રજીનું ચરિત્ર સચિત્ર પૂર્વાચાર્ય કૃત વિસ્તારપૂર્વક, ગુજરાતી ભાષામાં, શ્રી આદિનાથ પ્રભુ જેવું સુંદર વિવિધ રંગોથી સંચિત્ર, અનુપમ છપાવવાના છે. કોઈ પુણ્ય પ્રભાવક જૈન બંધુઓની આર્થિક સહુ ય મળે છપાવવાનું કામ શરૂ થશે.
જૈન ઐતિહાસિક ગુર્જર કાવ્ય સંચય. (સ'ગ્રાહક અને સંપાદક શ્રી જિનવિજયજી સાહેબ, આચાર્ય, ગુજરાત પુરાતત્વ મંદિર )
શ્રી જૈન શાસનની ઉન્નતિ કરનારા આચાર્યો, સાધુઓ સાધ્વીઓ અને ગ્રહસ્થાના જીવનચરિત્ર સૌરભને પ્રસરાવનારા, પ્રાચીન ગુજરાતી ભાષામાં રચાયેલી પ્રમાણિક ઐતિહાસિક પ્રબધા, કાવ્યો અને રાસેના સંગ્રહ આ ગ્રંથમાં આવેલ છે. અનેક જૈન વિદ્વાન પાસે સંપાદનકાર્ય કરવામાં આવેલ છે.
તેને રચનાકાળ ચૌદમા સૈકાથી પ્રારંભી વીસમા સૈકાના પ્રથમ ચરણ સુધી સાડાચાર સૈકાનો છે. પંદરમા સૈકા પછીના આચાર્યોએ ગુજરાતી ભાષામાં તે તે સમયમાં તે તે પ્રાન્તમાં ગ્રામ્ય ભાષા
( અનુસંધાન ટાઈલ પાનું’ ૩ )

Page #3

આ સભાના માનવંતા પેટ્રન સાહેબ—
000% sex ૦૦૦૦૦૨
ગ્રામ ૦૦૦૦૦
થી મહાદય પ્રેસ-ભાવનગર.
Ogg00000000004
*
જૈન નરરત્ન દાનવીર:
શેઠ સાહેબ શ્રી ખુશાલજીભાઈ ખે’ગારજીભાઈ-મુંબઈ,
0000************* 3800000000 3૦૦૦૦૦+vn&>
00000000000

Page #4

E
--
- UPURIFIFE
T
*
* LE કાળા
આ સભાના નવા થયેલા માનવતા પેટ્રન સાહેબ,
US Jા મહાકાળી
US
માતાના
PLE
UC
કહી *
G. UC
જ્યાં પ્રાચીન શ્રી ભદ્રેશ્વર તીર્થ આવેલું છે, જ્યાં શ્રી જગડુશાહ કે જેણે સ. ૧૩૧૫ Sિ ની સાલમાં પડેલા દુષ્કાળ પ્રસંગે અનેક દુષ્કાળ પીડિત મનુષ્યોને બચાવી લઈ મહા . દાનેશ્વરી થઈ ગયા છે. એવી આર્યભૂમિ કચ્છના મુખ્ય માંડવી નગરમાં શેઠ સાહેબ શ્રી ખુશાલભાઈને સં, ૧૯૫૭ ના વૈશાખ વદ ૭ ના રોજ જન્મ થયો હતો. કચ્છ Si નિવાસી જૈન બંધુઓ પરંપરાથી સાહસિક અને વેપાર વાણિજ્યમાં નિષ્ણાત, ધર્મ શ્રદ્ધાળુ અને દાનવીર તરીકે સુપ્રસિદ્ધ છે. તેમાંના ખૂશાલભાઈ શેઠ પણ એક દાનવીર છે. રૂના બીઝનેસમાં સંપૂર્ણ કુશળતા ધરાવતા હોઈ એક યુરોપીયન કંપનીના તેઓશ્રી હાલ પ્રમાણિક ભાગીદાર છે. વ્યાપારમાં સારી લક્ષ્મી પ્રાપ્ત થતાં તેઓ અનેક રીતે ગુપ્ત
દાન પણ કરી રહ્યા છે. તેઓશ્રી સરલ હૃદયી, દેવગુરુ ધર્મના ઉપાસક, નિરાભિSF માની અને કીતિભી નહિં હોવાથી અનેક બાબતોમાં ગુપ્ત રીતે દાન કરતા હોવાથી
અન્યની જેમ દાનવીર તરીકે જાહેરમાં આવ્યા નથી. ગુપ્ત સખાવત કરવાનું જ તેઓ પસંદ કરે છે. તેમનું જીવન ચરિત્ર સખાવતો વગેરે પ્રગટ કરવાની સભાની માંગણી પણ તેઓશ્રીએ સ્વીકારી નથી. તેમની ઉચ્ચ રહેણી કરણી, સાદાઈ અને માયાળુ પણ જેવા ગુણો અનુકરણીય છે.
------SHUFF:
Fકારનામા
પોતાના શહેરમાં હજારોની રકમ ખરચી નેત્રયજ્ઞ કરાવ્યો છે. તેથી અનેક મનુષ્યને નેત્રો અપાવ્યા છે. ગયા વિશ્વયુદ્ધના વખતમાં સસ્તા ભાવે અનાજ ગરીબોને મળે તેવે સ્ટોર પોતાના ખરચે ખુલ્લો મુક્યો હતો. મુંબઈમાં પોતાના નિવાસમાં દર વર્ષે શ્રી નવપદજીની ઓળી પોતાના ખરચે કરાવે છે. પર્યુષણ પર્વમાં પણ દરેક વરસે દેવ, ગુરુ, સ્વામીભાઈઓની ભક્તિમાં, શ્રી સિદ્ધાચળજી યાત્રા કરવા જતાં ત્યાં સારા પૈસા ખરચે છે. ઉપરોક્ત થોડી હકીકતો બીજે સ્થળેથી મેળવી, આવા ગુપ્ત દાને શ્વરીનું વૃતાંત પણ અનુકરણીય હોવાથી, તેટલી હકીકત પણ પ્રગટ કરી છે. સભાની ચાલતી સુંદર કાર્યવાહી જોઈ અમારી વિનંતિને માન આપી, પેટ્રનપદ સ્વીકારવાથી તેઓ સાહેબને ઉપકાર માનવી સાથે તેઓશ્રી દીર્ધાયુ થઈ સુખ શાન્તિપૂર્વક અનેક સખાવતો કરી આત્મકલ્યાણ સાધે તેમ પરમકૃપાળુ પરમાત્માની પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
UE RTI કાયમ
UCHUC જનક નાયકા
મથTI

Page #5

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
... પ્રકાશક:—શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર :
વીર સં. ૨૪૭૨. વિક્રમ સં. ૨૦૦૨.
માહ. :: ઇ. સ. ૧૯૪૬ ફેબ્રુઆરી::
પુસ્તક ૪૩ મું. અંક ૭ મે.
- શ્રી શાંતિનાથ તીર્થકરનું સ્તવન.
(લે. આ. શ્રી વિજયપધસૂરીશ્વરજી.) || રાગ-માગશર શુદિ એકાદશી દિન જયારે. છે
શાંતિ જિદ નિહાળતાં આજે મને રે, પ્રગટ્યો હર્ષ અપાર હર્યા ઉપસર્ગને રે; પર પરિણતિ દરે ટળી સમતા ધરી રે, હવે આતમ થીર અસ્થિરતા સંહરી રે. ૧ ચિંતામણિ દષ્ટાંતથી પ્રભુ સેવના રે, બનતી સફળ નિમિત્ત જેવી ભાવના રે; ભેદ જ્ઞાન વિચારણા થાતા લહે રે, ધરતાં ધ્યાન વિશેષ પ્રભુરૂપ થઈ રહે છે. ૫૨ છે. દર્શન દર્શન ગુણ દીએ થયું થીર કરે રે, દર્શન મહિમા અપાર જે દુઃખ સવિ હરે રે, ધન્ય કૃતાર્થ હું થયે પ્રભુ દર્શને રે, પામી નેમિ સૂરીશ ગુરુપદ પદ્મને રે. છે ?

Page #6

LE ULUSLSLSLSLSLEUSUSUSusuus UUE
'પદક
9
વિચારશ્રેણી.
Bil[પાક
LICUCIN UCUCULUCULULUCULULUCUSUELEVE
લેખક–આ. શ્રી વિજયકસ્તુરસુરિજી મહારાજ, પરમાર્થનું સારામાં સારું કાર્ય કેમ ન હોય અને વૃત્તિ સુધર્યા સિવાય વર્તન સુઘરી તો પણ તે યશબુદ્ધિથી ન કરતાં હિત-શ્રેય- શતું નથી. કદાચ સુધર્યા જેવું દેખાય તો પણ બુદ્ધિથી કરવું જોઈએ, કારણ કે હિતબુદ્ધિથી તે સાચું ફળ આપી શકતું નથી, કારણ કે તે કરવામાં આવતી પ્રવૃત્તિથી આત્માને લાભ મળી સ્વાર્થગર્ભિત ડેળ માત્ર છે. શકે છે અને યશબુદ્ધિથી બનાવટી નામધારી સ્વાર્થ હોય તો જ બીજાને હેત દેખાડી ક્ષણવિનશ્વર દેહને જ કેવળ મળે છે. શકાય અને પોતાની શારીરિક તથા આર્થિક
યશ-મોટાઈ માટે કાંઈ પણ કરનારને મિથ્યા- સંપત્તિ વાપરીને બીજાને વિપત્તિમાંથી ઉગારી ભિમાન જરૂર આવે છે. તે બીજા ઉપર અનુગ્રહ શકાય. તે સિવાય તો મમતાનું દાસ બનેલું કરતો હોય તેમ તેની મનોવૃત્તિમાં રહે છે અને જડાસક્ત જગત પિતાને મળેલી સંપત્તિ આત્મપ્રશંસા સાંભળીને ખૂબ ફૂલાય છે જેથી કરી શ્રેય માટે પણ વાપરતું નથી. દીન-દુ:ખીને ઉભયલેકમાં અધ:પાતનું પાત્ર બને છે. યશને સુખી કરવા જે પ્રયત્ન કરે છે તે દયા કહેવાય માટે જ જીવન તથા ધન વાપરનાર કેવળ પ્રશં છે. તે સિવાય તે દયા જેવી કોઈ વસ્તુ નથી. સાન જ લેભી હોય છે. તેને આત્મિક લાભની પિતે સકર્મક હોવા છતાં અને સુખ-દુઃખ જરાયે પરવા હોતી નથી.
માનવા છતાં પણ બીજાને દીન-દુ:ખી જોઈને - | મિથ્યાભિમાનીનું જીવન કદાગ્રહનું વ્યસની તેના મનમાં દુખ, ઉદ્વેગ કે શોક ન થવાથી તે બની ગયેલું હોય છે. તેનાં વચન-વિચાર અને બીજાને સુખી કરવા કઈ પણ પ્રકારે પ્રયત્ન વર્તન સ્વ-પરને અહિતકારી કઈ બતાવે તોયે કરતો નથી તે જ તેની નિર્દયતા કહેવાય છે, તે કદાગ્રહની સબત છોડતો નથી. તે પછી પોતે માનેલું પૌરાલિક સુખ મેળ
વિષ ખાવાથી મરી જવાય છે એમ ભણેલે વવા બીજાને દુઃખ આપવું તે તે ઉઘાડી કહે તે માની લેવું અને અભણ કહે તે હસી નિર્દયતા જ છે. કાઢવું તે ડહાપણભરેલું ન કહેવાય માટે સાચું કઈ પણ પ્રકારના અંગત સ્વાર્થને લઈને સમજુ કહે અથવા તો અણસમજુ કહે માની બીજાના દુઃખની મન ઉપર અસર થવાથી લેવામાં જ બુદ્ધિમત્તા રહેલી છે.
લાગણીઓ દુભાવવી તે દયા ન કહેવાય; પણ વખણાવવું સહુ કોઈને ગમે છે પણ વખા- સર્વથા નિઃસ્વાર્થ વૃત્તિથી બીજાને દુઃખી જોઈને ણવું કેઈને પણ ગમતું નથી. કદાચ કોઈને દુ:ખી થવું તે દયા કહેવાય છે. અંગત સ્વાર્થના અંગે બીજાના વખાણ કરવા દુઃખ બે પ્રકારનું હોય છે. એક તે પોતાનું પડે તે વખણાવવા જેટલી મનની પ્રસન્નતા અને બીજું પારકું. પિતાના દુઃખને મટાડવા હોતી નથી.
બીજાના દુઃખને ન ગણવું તે નિર્દયતા અને

Page #7

વિચારશ્રેણી.
૧૧૧
બીજાનું દુઃખ દૂર કરવા પોતાના દુઃખને ન હોતી નથી, કારણ કે લેભ અને પ્રમાણિકતાને ગણવું તે દયા.
આડવેર છે એટલે બંને સાથે રહી શકતાં નથી સમભાવી જાણુની દયા અને વિષમભાવી છતાં લોભી માણસ પ્રમાણિક કહેવડાવવાનું અણજાણુની દયામાં અંતર હોય છે. વિષમ સાહસ કરે છે. વિચારવામાં, બોલવામાં અને દષ્ટિ અણુજાણપણુને લઈને ચર્મ ચક્ષુથી વર્તવામાં ભૂલ કરે છે એમ બીજાને કહેતાં જેનારા હોય છે અને સમદષ્ટિ જાણ પુરુષ પહેલાં તેને આશય, ય, ઉદેશ સાચી રીતે જ્ઞાનદષ્ટિથી જુએ છે એટલા માટે જ તેઓ જાણી લેવો પણ પિતાના વાણી, વર્તન અને સુખસ્વરૂપ આત્મામાં થયેલી અશુદ્ધિ ખસેડવા વિચારની સાથે સરખામણી કરી બીજાની ઘણું રૂપ દયા કરે છે, જેમાં પોતે અનુભવેલા કર્મ કરવાનું સાહસ ન કરવું તે જ ડહાપણભરેલું જન્ય દુઃખનું અવલંબન લેવામાં આવતું નથી કહેવાય. એટલે પિતાનું દુઃખ ટાળવા પ્રયત્ન કરવામાં છેષ બુદ્ધિના આશ્રિત પિતાનાં વાણી, વિચાર આવતો નથી. ત્યારે અણજાણ પોતે અનુભવેલી અને વર્તનથી અજ્ઞાનિોમાં આદર મેળવી દીન હીનતાથી થયેલા દુઃખને બીજાના દુઃખ કલાવું તે એક પ્રકારની અજ્ઞાનતા જ કહી સાથે સરખાવવાથી ઉત્પન્ન થયેલા દુ:ખને દૂર શકાય; કારણ કે પિતાની કઈ પણ પ્રકારની કરવા પ્રયત્ન કરે છે કે જેને સ્થળ દષ્ટિની દયા પ્રવૃત્તિમાં જયાં સુધી ઉત્તમ જ્ઞાની પુરુષ સહમત કહેવામાં આવે છે. જ્ઞાનિયાની દયામાં આમિક ન થાય ત્યાં સુધી ઉત્તમતા મેળવી શકાતી જ સુખની દષ્ટિ હોય છે અને અજાણુની દયામાં નથી માટે પોતાની પ્રવૃત્તિની અજ્ઞાનીઓથી પૌગલિક સુખની દષ્ટિ હોય છે.
કરાયેલી પ્રશંસાથી રાજી થવું નહીં. સાચી દેહાધ્યાસી માનવી, કે જે શરીર અને રીતે શીખ્યા સિવાય બીજાને શિખામણ આપજીવને જુદા માનતો નથી–શરીરને જ આત્મા વાના કેડ સેવવા તે મૂર્ખતા છે. માને છે તેના માટે અધર્મ, અનીતિ કે પાપ સાચો વેપાર કરતાં શીખવો તે જ ઉત્તમતા પૂન્ય જેવું કશું યે હોતું નથી, કારણ કે તે કહી શકાય; પણ અમુક ખાટો વેપાર કરે છે, પિતાને એટલે કેઈપણ નામધારી દેહને સ્વર્ગના એમ જનતાને જણાવવા પ્રયાસ કરે તે દ્વેષસુખ કે નરકનાં દુઃખ ભેગવતાં જોતો નથી પણ ગર્ભિત અધમતા જ કહી શકાય છે કે જેનું આ જન્મમાં મૃત્યુ પછી અગ્નિમાં બળીને ભસ્મ પરિણામ કલેશ અને ઉદ્વેગ સિવાય બીજું કાંઈ થતાં કે જમીનમાં દટાતાં જુએ છે. પણ સ્વપરહિતકારી આવી શકતું નથી.
બહિરાત્મપણું ટળે નહીં અને અંતરાત્માની મિથ્યાભિમાનના અંગે જે કોઈ પિતાના જાગૃતિ થાય નહીં ત્યાં સુધી નાસ્તિકતા ટળીને મનમાં એમ સમજે છે કે-હું ગુણવાન છું, આસ્તિકતા પ્રાપ્ત થવી દુર્લભ છે.
બુદ્ધિમાન છું, વિદ્વાન છું, ધનવાન છું, કળામનને ગમે તે ન કહે પણ સાચું હોય તે વાન છું અને ગર્વની ગાંડાઈમાં બીજાને તુચ્છ કહો; કારણ કે બોલતી વખતે જે તમને ગમે છે સમજી જનતામાં પિતાની મહત્વતા જણાવવા તે આવતી કાલે નહીં ગમે એટલે બેલેલું ફરશે પ્રયાસ કરે છે તે બધી વાતે વંચિત જ રહે પણ જે સાચું હશે તેમાં ફેરફાર નહીં થાય. છે અને શિષ્ટ જનતામાં અનાદરનું પાત્ર બને છે.
લોભી માણસને પ્રમાણિકપણાની પરવા બેલવામાં અને લખવામાં આશયના ઓળા

Page #8

વિકમરાજાને જૈનધમી બનાવનાર શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર
n
છે લેખક આચાર્ય શ્રી વિજ્યપદ્રસૂરિ
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૦૪ થી શરૂ) ત્રણે ભુવનમાં વિજય પમાડનાર આ ધર્મ. આ સોનૈયા સ્વીકારે. એમ બે વાર કહ્યું ત્યારે લાભના પ્રભાવે જ્યાં મન્મત્ત હાથીએ રાજ- સૂરિજી મહારાજે વિક્રમને કહ્યું હે રાજન્ ! તમે દરબારમાં મહાલતા હોય, તથા શીધ્ર ગતિએ જૈન સાધુના આચારને જાણતા નથી માટે તમે ચાલનારા ઘોડા હેકારવ કરી રહ્યા છે, પુષ્કળ અમને નૈયા આપવા ચાહે છે. જેને સાધુઓ સૈન્યાદિ સાધન શોભી રહ્યા છે, સુંદર સ્ત્રીઓ ધનમાત્રને સેંકડે દોષનું કારણ અને પ્રવજ્યાને સેવામાં હાજર રહે, મસ્તકે છત્ર શેભે, આજુ- નાશ કરનાર જાણીને એક કેડી પણ પાસે બાજુ મેર ચામર વીંજાય, આવી ઉત્તમ રાજ્ય રાખતા નથી. ૧ લેચ કરે, ૨ છત્રી જેડાનો લક્ષ્મી મળે છે. તથા તેવા ધર્મની સાધના કર- ત્યાગ કરીને પગે ચાલતા ઈર્યાસમિતિ જાળવીને વાથી અનુક્રમે સ્વર્ગ–મોક્ષના પણ સુખ મળે છે. વિહાર કર, ૩ માધુકરી વૃત્તિએ અચિત્ત બીજા આશીર્વાદ આ ધર્મલાભરૂપ આશીર્વાદની નિર્દોષ આહાર પાણી ધર્માધાર શરીરને ટકાવવા આગળ તુચ્છ સમજવા. આવો મહાપ્રભાવશાળી માટે ગ્રહણ કરાય, ૪ સંપૂર્ણ જીવદયા પાળવી, ધર્મલાભ અમે તમને દીધો છે.
૫ હિત, મિત, પ્રિય, સત્ય વચન ખાસ કારણે આ બીના સાંભળીને રાજા વિક્રમાદિત્ય બોલાય; માલીકની રજા સિવાય કઈ પણ ચીજ બહુ જ રાજી થયા ને હાથી ઉપરથી નીચે ઉત- લેવી નહિ, ૬ સ્ત્રીસંગને સર્વથા ત્યાગ કરીને રીને વંદન કરી નોકરની મારફત એક ક્રોડ નિર્દોષ મન, વચન, કાયાથી બ્રહ્માચર્ય પાળવું, સોનૈયા મંગાવીને સૂરિજીની આગળ મૂકીને કહ્યું ૭ સંયમ નિર્વાહની ખાતર જ નિર્મમત્વ ભાવે કે-હે દિવાકરજી મહારાજ આપ કૃપા કરીને ખાસ જરૂરી વસ્ત્રાપાત્રાદિ રાખવા, ૮ છકાયની
પડયા સિવાય રહેતા નથી અને તે સાંભળનાર આવા માણસોને સુદ્રસ્વાર્થ સાધવા ગમે તેવાની તથા વાંચનારને અસર કર્યા સિવાય રહેતા નથી, પ્રશંસાની જરૂરત છે પણ સ્વપશ્રેયની કાંઈ જેથી પરિણામે આશયને અનુસરીને જ લાભ પણ પરવા હોતી નથી. તથા હાનિ કરવાવાળું નીવડે છે.
ત્યાગી કહેવાતું હોય કે ભેગી કહેવાતા રહસ્ય જાણ્યા સિવાય અને અનુભવ મેળવ્યા હોય; પણ જ્યાં સુધી જૂઠી પ્રશંસાની પરાધીસિવાય લખેલું અને બેલેલું કેવળ વાંચીને તથા નતામાંથી મુકાતું નથી ત્યાં સુધી આધ્યાત્મિક સાંભળીને અમે પણ કાંઈક છીએ એમ જનતાને વાતો કરવાનો પણ અધિકારી નથી, તે પછી બતાવવા કાગળ કાળા કરવા કે થુંક ઉડાડવું તે આત્મિક ગુણો મેળવવાની તો વાત જ કયાંથી જનતાને હાનિકર્તા જ નિવડે છે કારણ કે હોય?

Page #9

વિક્રમને ચેન બનાવનાર શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર. હજી
૧૧૩
સંપૂર્ણ રક્ષા કરવી, ૯ પાંચ ઇન્દ્રિયને, મનને તરીકે ગણાતા “ પૂર્વ ' એવા નામે પ્રસિદ્ધ વશ કરવા, ૧૦ પરીષહ ઉપસર્ગ સહન કરવા, આગમોની પ્રતો ગોઠવેલી હતી. સ્તંભનું ઢાંકણું રાત્રિજનને સર્વથા ત્યાગ વગેરે પાળે તે જ બંધ કરી આજુબાજુ જલ, અગ્નિ વગેરેના જેન સાધુ કહી શકાય. (આ પ્રસંગે ગુરુમહારાજે ઉપદ્રવથી બચાવનારી ઔષધિઓ લગાડી હતી. વિસ્તારથી સાધુને આચાર રાજાને સમજાવ્ય સૂરિજી મહારાજે તે ઔષધિઓના ગંધ ઉપરથી હતે.) આ પ્રકારે અમારે આચાર હોવાથી વસ્તુઓ જાણુને તેનાથી ઊલટા ગુણવાળી સેનૈયાને લેવાની વાત તો દૂર રહી, પણ અમે ઔષધિમિશ્રિત પાણી છાંટીને તે( સ્તંભ)ને સ્પર્શ પણ ન કરીએ. આ પ્રમાણે સૂરિજીએ ખુલ્લો કર્યો. તેમાંની એક પ્રતને શરૂઆતથી કહ્યું ત્યારે રાજા વિચારમાં પડ્યો કે મેં આ વાંચતાં સર્ષ૫ વિદ્યા અને સુવર્ણ વિદ્યા કોડ સોનૈયા દઈ દીધાં, તેથી મારાથી તો પાછા સૂરિજીના વાંચવામાં આવી. તેમાં રહેલી સર્ષપ લઈ શકાય જ નહિ
વિદ્યાને પાઠ ગણીને મંત્રેલા જેટલા સરસ આ પ્રસંગે સવિશે કઈ છેરાજા (સરસના દાણા) જળાશયમાં નાંખે તેટલા જે તમારી ઈચ્છા હોય તે આ શ્રાવકે ક્રોડ
ઘોડેસ્વારે તેમાંથી નીકળીને શત્રુના લશ્કરને સોનૈયા જિનમંદિરોનો ઉદ્ધાર કરવામાં વાપરે હરાવીને પાછા અદશ્ય થઈ જાય. એ સર્ષ, રાજા વિકમે કહ્યું-ભલે ખુશીથી તે સોનૈયા લિ
* વિદ્યાનો પ્રભાવ જાણો. બીજી વિદ્યાને પાઠ જીર્ણોદ્ધારમાં વપરાય. આ રીતે શ્રાવકેએ.
ગણુને મંત્રેલા ચૂર્ણને (લેતું વગેરેની ઉપર) તે નૈયા જીર્ણોદ્ધારમાં વાપર્યા. આ
ચેપડવાથી કેટી સુવર્ણ ઉત્પન્ન થાય. (બનાવી
શકાય.) એ બીજી સુવર્ણ વિદ્યાને પ્રભાવ બનાવ જોઈને રાજા વિક્રમના હૃદયમાં સચોટ છાપ પડી કે-સાચા ત્યાગી અને નિઃસ્પૃહી
જાણ. સૂરિજી મહારાજે બે વિદ્યાઓ જાણી
લીધા બાદ જ્યાં આગળ બીજું પાનું વાંચવા જૈન સાધુઓ જ સાચા ગુરુ તરીકે માનીને
જાય છે ત્યાં તે સ્તંભની અધિષ્ઠાયક દેવીએ પૂજવા લાયક છે. તેમની ભક્તિ કરવાથી આત્મા નિર્મલ થાય, ને ઉપદેશ સાંભળવાથી સત્ય
તે પ્રત લઈ લીધી ને સ્તંભ પણ પહેલાની
માફક બંધ થઈ ગયા. ધર્મ સમજાય, ને તે ધર્મને સાધી સંસારસમુદ્રને જરૂર પાર પામી શકાય.
કુમારપુરને રાજા જેન થયે
શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરજી મહારાજા ચિતોડરાજા વિક્રમાદિત્ય આચાર્ય મહારાજશ્રી
ગઢથી વિહાર કરી ફરતા ફરતા કુમારપુર સિદ્ધસેન દિવાકરજીના વિવિધ તત્ત્વસ્વરૂપને
નામના નગરમાં પધાર્યા. ત્યાંના રાજા દેવપાળે જણાવનારા વ્યાખ્યાને જુદા જુદા પ્રસ ગ સૂરિજી મહારાજને નમન કરી કહ્યું કેસાંભળીને શ્રી જિનધર્મના પૂર્ણરાગી બન્યા.
ગુરુમહારાજ મારા આ કુમારપુર નગરની શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરના વિશેષ પરિચયને લઈને
આજુબાજુના સીમાડાના રાજાઓ મારું રાજ્ય રાજા વિક્રમાદિત્ય જૈનધર્મારાધક કઈ રીતે બન્યા છીનવી લેવાને ચાહે છે, માટે આપ કંઈ કૃપા તે બીના આગળ જણાવીશ.
કરે, તો મારું રાજ્ય સ્થિર થાય ને હું શાંતિમાં એક વખત વિહાર કરતા કરતા સપરિવાર જીવન ગુજારું. તે સાંભળીને સૂરિજી મહારાજે સૂરિજી મહારાજ ચિતોડગઢ પધાર્યા. ત્યાં રહેલા ભાવિ લાભને જાણી સર્ષ વિદ્યાના બળે શત્રુના એક કીર્તિસ્તંભની અંદર દષ્ટિવાદના ભેદ સૈન્યને ઉપદ્રવ દૂર કરી રાજાની માગણી પૂરી

Page #10

૧૧૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
કરી. આ પ્રભાવ જોઈને દેવપાળ રાજા સૂરિજી પાકત સૂત્રોને સંસ્કૃત બનાવવાની મહારાજને ભક્ત થયે ને ધર્મદેશના સાંભળી ઈછા અને તેનું પ્રાયશ્ચિત્ત. જેનધમી બને.
વૃદ્ધવાદીની સાથે સિદ્ધસેન દિવાકર ઘણો કાલ ભૂલની સુધારણું.
રહ્યા. ગુરુમહારાજ વૃદ્ધવાદી અંતિમ આરાધના
કરી દેવતાઈ દ્ધિ પામ્યા. એક વખત સૂરિજી રાજા દેવપાલના આગ્રહથી બંદીજનોથી
શર્કસ્તવ(નમુત્થણું)ના પ્રાકૃત પદો બોલતા હતા. સ્તુતિ કરાતા સૂરિજી મહારાજ દરરેજ સુખા- તે સાંભળીને લોકે મશ્કરી કરવા લાગ્યા. આથી સન(પાલખી)માં બેસી રાજસભામાં જવા લાગ્યા. સૂરિજી મહારાજ શરમાઈ ગયા. તે અવસરે આ પ્રમાદ બીના જાણીને તેમના ગુરુ વૃદ્ધ સંસ્કૃત ભાષાના દઢ અભ્યાસી સૂરિજી મહારાજે વાદી મહારાજ વેષ બદલીને કુમારપુરમાં અભિમાનના આવેશમાં આવીને શ્રી સંઘને આવ્યા. જ્યારે સિદ્ધસેનસૂરિ રાજસભામાં જવાને
કહ્યું કે “જે શ્રી સંઘની આજ્ઞા હોય તે હું નીકળતા હતા, તે વખતે તેમના સુખાસનના પાકત સત્રને સંસ્કૃત ભાષામાં ગોઠવું. તે દંડને વૃદ્ધવાદી પિતાના ખભા ઉપર લઈ અસ્ત
સાંભળીને શ્રી સંઘે કહ્યું કે-“ચારિત્રની ઈચ્છાવ્યસ્ત (આડાઅવળા) ચાલવા લાગ્યા. આમ
વાળા બાળ, સ્ત્રી, મંદ અને પૂર્ણ મનુષ્યના કરતાં તે વૃદ્ધને જોઈને ગર્વિક સૂરિજી મહારાજ
ઉપકારને માટે તત્ત્વજ્ઞ મહાપુરુષોએ પ્રાકૃત બેલ્યા કે-“ મૂરિ મામદાને(ત) ભાષામાં સિદ્ધાંતની રચના કરી છે અને
સોડ તા વાધતિ” એટલે હે વૃદ્ધ! બદ્ધિમાન મહાપુરુષોને ઉપકાર કરવાની દ્રષ્ટિએ ઘણે ભાર ઉપાડવાથી (લાગવાથી) શું તારે તો શ્રી ગણધર ભગવંતોએ ચોંદે પૂની રચના ખભે દુઃખે છે? તે સાંભળીને વૃદ્ધવાદી બોલ્યા સંસ્કૃતમાં કરી છે એમ અમે સાંભળ્યું છે, માટે કે--હે સૂરિ ! “વાઘને દવાધો વાત હે સૂરિજી મહારાજ ! આ વિચાર જણાવવાથી વાધને જા” એટલે તમે જે બાધતેને બદલે તમે શ્રી તીર્થકરાદિની મોટી આશાતના કરી બાધતિ બોલ્યા તે પ્રગ જેવી બાધા (પીડા) છે. તમારે તેનું પ્રાયશ્ચિત્ત લઈ આત્મશુદ્ધિ કરે છે. તેવી બાધા (પીડા) મારે ખભે કરતે કરવી જોઈએ.” સૂરિજીએ સંઘની આજ્ઞાને નથી. આ વચનથી વૃદ્ધવાદીએ સિદ્ધસેન શિરસાવંદ્ય ગણી પ્રાયશ્ચિત્ત લીધું. તેમાં સૂરિ જણાવ્યું કે તમારે બાધતિને બદલે બાધતે એ સાધુ વેષ ગોપવી અવધૂતનો વેષ ધારણ એમ શબ્દ પ્રયોગ બોલવો જોઈએ. આ વચન કો તથા સંયમની આરાધના કરવાપૂર્વક સાંભળીને સૂરિને શંકા થઈ કે-આ રીતે મારી મૌનપણે કોઈ ઓળખે નહિ, તે રીતે વિહાર ભૂલ કાઢનાર મારા ગુરુ જ હોવા જોઈએ કારણ કે કરવા લાગ્યા. આ સ્થિતિમાં સાત વર્ષ વીત્યા બીજે કઈ ભૂલ કાઢે જ નહિ. આ વાતને બાદ સૂરિજી મહારાજ વિહાર કરતાં અનુક્રમે રાજા નિર્ણય થતાં તરત જ સુખાસનમાંથી નીચે વિક્રમાદિત્યને પ્રતિબોધવા ઉજયિની નગરીના ઉતરી તે સૂરિજી વૃદ્ધવાદી મહારાજના ચરણ મહાકાળેશ્વર મહાદેવના મંદિરમાં પધાર્યા. કમલમાં વંદન કરી પોતાની ભૂલને અંગે પશ્ચાત્તાપ કરવા લાગ્યા. આ ભૂલનું પ્રાયશ્ચિત્ત લઈ શિવલિગ ફાટયું ને પાશ્વનાથ પ્રકટ થયા. આત્મશુદ્ધિ કરી રાજા દેવપાલને વિહારની વાત સૂરિજી મહારાજ અહીં મહાદેવને વંદના જણાવી. વૃદ્ધવાદીની સાથે તેમણે વિહાર કર્યો. કર્યા વિના તેની ઉપર પગ રાખીને બેઠા. તે

Page #11

વિક્રમને જૈન બનાવનાર શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર. (ઓ .
૧૧૫
જોઈને પૂજારીએ કહ્યું કે-પગ ઉઠાવી લઈ મહા બનેલા તમામ જીવોએ આ ચમત્કારી બિંબને દેવને નમન કર મૈનધારી સૂરિજીએ કાંઈ વંદના કરી માનવ જન્મ કૃતાર્થ કર્યો. પણ ઉત્તર ન દીધો. ત્યારે તેણે (પૂજારીએ) શ્રી અવંતિ પાર્શ્વનાથનો ઇતિહાસ, રાજાને આ વાત જણાવી, તેથી આશ્ચર્ય પામી ત્યાં આવીને રાજાએ અવધૂતને કહ્યું કે-તમે
S વિક્રમરાહે સ્વામી ! આ પાર્થ મહેશ્વરને વંદના કેમ કરતા નથી? રાજાને
કાર નાથના (સંવાદ) નામમાં પહેલે અવંતિ શબ્દ ઉત્તરમાં અવધૂતે જણાવ્યું કે-જેમ તાવવાળો છે, તેનું શું કારણ? માણસ મોદક લાડવાનો ખોરાક પચાવવા અવધૂત-હે રાજન ! આ ઉજજયિનીનું અસમર્થ હોય, તેમ આ મહેશ્વર મારી સ્તુતિને બીજું નામ અવંતી નગરી છે, તેનું કારણ એ સહન કરવા અસમર્થ છે. તે સાંભળીને રાજાએ કે-આ ચોવીશીના પહેલા તીર્થકર શ્રી ઋષભકહ્યું કે-હે જટિલ (જટાધારિ અવધત!) તમે દેવના અવંતી નામના પુત્રે તે વસાવી હતી. એવું વચન ન બોલો. તમે સ્તુતિ કરે તે ખરા, અહીના રહીશ અવંતિ સુકુમાલના પુત્રે પોતાના અમે જોઈયે છીએ કે-આ દેવ તમારી સ્તુતિ પિતાના મરણાર્થે આ પાશ્વનાથનું બિંબ સહન કરે છે કે નહિ ? તે પછી સૂરિજી સ્વતિનો ભરાવી, આર્ય સુહસ્તિસૂરિના હાથે પ્રતિષ્ઠા કરાવી લેક આ પ્રમાણે છેલ્યા
પિતે બંધાવેલા આ મંદિરમાં સ્થાપન કર્યું,
તેથી અવંતિ પાર્શ્વનાથ કહેવાયા. એટલે શરૂછે. જ્ઞાતિવૃત્તમ્ |
આતમાં અવંતી શબ્દ સાથે આ બિંબ પ્રસિદ્ધિ स्वयंभुवं भूतसहस्रनेत्रमने
પામ્યું.
રાજા–અવંતિસુકુમાલનું જીવન કૃપા કરી कमेकाक्षरभावलिङ्गम् ॥
ટૂંકમાં જણાવે. अव्यक्तमव्याहतविश्वलोक
અવધૂત–હે રાજન ! આ નગરીમાં પહેલાં मनादिमध्यान्तमपुण्यपापम् ।। १ ।। ભદ્ર નામે શેઠ થઈ ગયા. તે મહાધમ હતા.
તે શ્રાવકને ભદ્રા નામે સ્ત્રી હતી. નલિની ગુલમ અર્થ –પિતાની મેળે આત્મવીર્યથી જ્ઞાનને પ્રકટ કરનારા, જ્ઞાનરૂપી હજાર નેત્રને ધારણ એક દેવ, દેવતાઈ આયુષ્ય પૂર્ણ થયા બાદ
* વિમાનના દેવતાઈ સુખ ઘણે કાળ ભોગવીને કરનારા, અનેક ગુણેને ધારણ કરનાર અદ્વિતીય
ભદ્રાની કુક્ષિમાં અવતર્યો. ઉત્તમ ગર્ભના પ્રભાવે અને અવિનાશિભાવ લિંગને ધારણ કરનારા,
માતાને સારા દેહદ થયા. તે ભદ્રશેઠે પૂર્ણ કર્યા. અવ્યક્ત સમસ્ત જગતના જીવોને વ્યાઘાત નહિ
બાદ અવસરે ભદ્રા શેઠાણીએ સુંદર રૂપને ધારણ કરનારા, આદિ મધ્ય તથા અંતરહિત ને પુણ્ય
૧ કરનાર પુત્રને જન્મ આપે, અવસરે અવંતી પાપરહિત એવા દેવને નમસ્કાર હો. ૧ નગરમાં જન્મે, ને સુકમાલ હોવાથી માતા
આ રીતે શ્રી મહાવીર પ્રભુની સ્તુતિ કરીને પિતાએ પુત્રનું અવંતીસુકુમાલ નામ પાડયું. પાર્શ્વનાથની સ્તુતિ કરતાં કલ્યાણ મંદિર સ્તો- અનુક્રમે તે કલાભ્યાસ કરી જ્યારે જુવાન થે ત્રનું અગિયારમું કાવ્ય બોલતાં શિવલિંગ ફાટયું ત્યારે માતા પિતાએ તેને બત્રીશ સ્ત્રીઓ પરણાવી. ને તેમાંથી દિવ્યકાંતિવાળું શ્રી અવંતી પાW. તે સર્વ પ્રકારે સુખમય જીવન ગુજારતો હતો. નાથનું બિંબ પ્રકટ થયું. આશ્ચર્યમાં મગ્ન એક વખત તે ઝરુખામાં બેઠા હતા ત્યારે તેને

Page #12

૧૧૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
નજીકમાં રહેલા આર્યસુહસ્તિસૂરિના મુખથી પાર્શ્વનાથ સ્વામિનું બિંબ સ્થાપન કર્યું. બલાતા નલિની ગુલ્મ વિમાનના વર્ણનવાળું અનુક્રમે કેટલેક કાળે બ્રાહ્મણોએ આ ચમત્કારી અધ્યયન સાંભળીને જાતિસ્મરણજ્ઞાન થયું. શ્રી પાર્શ્વનાથના બિંબની ઉપર શિવલિંગ એટલે તેણે સૂરિજીની પાસે જઈને પૂછ્યું કે- સ્થાપન કર્યું તેથી હે રાજન! તે શિવ અમારી હે ગુરુમહારાજ ! શું તમે નલિનીગુભ વિમાન- કરેલી સ્તુતિને કેમ સહન કરી શકે? આ બીના માંથી અહીં આવ્યા છો? ગુરુ બેલ્યા-ના, પરંતુ સાંભળીને રાજા વિક્રમાદિત્ય ઘણો જ રાજી થયો. સર્વજ્ઞકથિત શાસ્ત્રોના આધારે અમે તેનું સ્વરૂપ તેના હૃદયમાં એવી દઢ છાપ પડી કે -શ્રી જેનેજાણીએ છીએ.
ન્દ્રશાસન એ સત્ય દર્શન છે, સત્ય ધર્મ છે, અવંતિસુકમાલ–તે નલિની ગુલ્મ વિમા
અરિહંત પરમાત્મા એ જ સાચા દેવ, ને મહા
વ્રતના સાધવિક સ્પૃહી મહાત્માઓ જ સાચા નને સુખ શી રીતે પ્રાપ્ત થાય?
ગુરુ કહી શકાય. આ પ્રસંગે અવધુતના વેષમાં આર્ય સુહસ્તિ–નિર્મલ ચારિત્રની આરા
રહેલા શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર મહારાજે યથાર્થ ધના કરવાથી સોમદેવ લોકમાં રહેલા તે દેવ-ગુરુ-ધર્મનું સ્વરૂપ વિસ્તારથી સમજાવ્યું વિમાનના સુખ પામી શકાય. તે સાંભળીને તેથી તે રાજા મિથ્યાત્વને ત્યાગ કરી સમ્યતરત જ તેણે પરમ ઉલ્લાસથી દીક્ષા ગ્રહણ કરી. શન ગુણને પામ્યા. ગુરુની પાસે શ્રાવકના હંમેશાં તપસ્યા કરવાને અશક્ત હોવાથી તે બાર ત્રતાનું સ્વરૂપ સમજીને બાર વ્રતધારી અવંતિ સુકુમાલ મુનિરાજ ગુરૂની આજ્ઞા લઈ શ્રાવક થયા. અનશન ગ્રહણ કરીને શમશાનમાં કાઉસગ્ગ રાજા વિક્રમાદિત્ય તે મહાપ્રભાવશાળી ધ્યાને ઊભા રહ્યા. તે સમયે તેના પાછલા ભવની અવંતિ પાર્શ્વનાથના બિંબને આ મહાકાલ અપમાન પામેલી (ૉષણ) સ્ત્રી મરીને જે હાલ નામનાં મંદિરમાં સ્થાપન કરાવીને હંમેશાં પૂર્ણ શિયાલણી થઈ હતી, તે પિતાના બચ્ચાં સાથે ઉલ્લાસથી ત્રણે કાલ પૂજવા લાગ્યા. આ મંદિઅહીં આવી, અને પૂર્વના વૈરને લીધે તે રના નભાવને માટે તેણે હજાર ગામની આવક શિયાલણ મુનિના શરીરને ચાવી જવા લાગી. અહીં વપરાય એ રીતે ભવિષ્યની પણ વ્યવસ્થા ત્રણ પહોરમાં મુનિનું આખું શરીર ખાઈ ગઈ. કરી દીધી. ગુરુમહારાજને ભાવથી વંદન કરી એટલે ચોથા પહોરમાં અવંતિ મુનિરાજ શુભ વિક્રમાદિત્ય સ્વસ્થાને ગયા. શ્રીસંઘ સિદ્ધસેનધ્યાને મૃત્યુ પામી નલિની ગુલ્મ વિમાનમાં સૂરિના પ્રભાવે થયેલી શ્રી જેનેન્દ્રશાસનની આ દેવપણે ઉપજ્યા. તેની માતા ભદ્રાએ સવારે અતિશય પ્રભાવના જાણીને બહ પ્રસન્ન થયે. આ બીના જાણી વૈરાગ્યવાસિત થઈને અવંતિ પરિણામે શ્રી સંઘે દિવાકરજીના આલેયણાના સુકમાલની બત્રીશ સ્ત્રીઓમાંની એક ગર્ભણી સ્ત્રી પાંચ વર્ષો જે બાકી હતા તે માફ કરીને તેમને સિવાય બાકીની એકત્રીશ સ્ત્રીઓ સાથે દીક્ષા સૂરિપદે સ્થાપન કર્યો. ગ્રહણ કરી. પરમ ઉલ્લાસથી તેની આરાધના કરી આત્મ કલ્યાણ કર્યું. તે ગર્ભણી સ્ત્રીએ કારપુરમાં શ્રી જૈન મંદિર. યોગ્ય અવસરે એક પુત્રને જન્મ આપે. અનુક્રમે શ્રીસિદ્ધદિવાકરજી મહારાજ અહીંથી (અનં. તે માટે થયે, ત્યારે તેણે પોતાના પિતાના તિમાંથી) વિહાર કરીને ફરતા ફરતા શ્રી અંકામૃત્યુસ્થાને આ પ્રાસાદ કરાવી તેમાં આ શ્રી રપુરમાં પધાર્યા. તેમની અપૂર્વ ધર્મ–દેશના

Page #13

વિક્રમને પ્રતિમાધનાર શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર.
૧૧૭
સાંભળીને બહુ જ સ ંતુષ્ટ થયેલા શ્રાવકાએ શ્રી ભિક્ષુકને દશ લાખ રૂપિયા ને ૧૪ ગામ આપદિવાકરજીને આ પ્રમાણે વિનંતિ કરી કેહેવામાં આવે છે. તેને અહીં મારી પાસે આવવુ ગુરુમહારાજ ! અહીં જિનપૂજા, જિનદર્શન હેાય તા ભલે આવે ને જવું હેાય તેા ભલે જાય. ૨ કરવા માટે શ્રી જિનમંદિરની ખાસ જરૂરિયાત છે, પણ મિથ્યાત્વીઓના જોરને લઇને અમારી મહેનત સલ થતી નથી. અમે ચાહીએ છીએ. કે-આપ ગુરુદેવના પસાયથી અહીં શ્રી જિનમંદિર થાય, તા અમે નિરાંતે પરમ ઉહ્લાસથી શ્રી જિનેશ્વરદેવની ભક્તિ કરી માનવજન્મ સફળ કરીએ. આ કાર્યને સિદ્ધ કરવા સિદ્ધસેનદિવાકરજી મહારાજા પાછા ઉજ્જયિનીમાં આવ્યા ને રાજસભાના દરવાજે ઊભા રહેલા દ્વાપાળને એક શ્લાક આપી કહ્યું કે-આ લેાક રાજા વિક્રમાદિત્યને આપી, તેના જવાબમાં જે જણાવે તે મને અહીં કી જજે. તે શ્લાક આ પ્રમાણે જાણવા.
॥ અનુજીવૃત્તમ્ || भिक्षुर्दिदृक्षुरायातस्तिष्ठति द्वारि वारितः || દૈતન્યતચતુઃ ો,વિચાડઽતિ ઋતિ
અર્થ:- એક ભિક્ષુક તમારા દર્શન કરવા ચાહે છે, પણ દ્વારપાલે દર આવતા તેને અટકાવ્યા, તેથી તે હાથમાં ચાર લેાક લઈને દરવાજે ઊભા છે. તે તમને પૂછાવે છે કે-તે આવે કે જાય. (૧) આ બ્લેક લઇને દ્વારપાલે રાજાને આપ્યા. રાજા વિક્રમે આ શ્લોકના ભાવ જાણીને જવાબમાં નીચે જણાવેલા શ્લેાક દ્વારપાલને દઇને કહ્યું કે-આ શ્લોક તે ભિક્ષુકને આપજે તે ક્લાક આ પ્રમાણે.
| અનુષ્ટુ‰ત્તમ્ ॥
दीयते दशलक्षाणि, शासनानि चतुर्दश || તન્યતત્ત્વતુ:શો :, યહૂઽ જીતુ ઋતુ અ:-૪ના હાથમાં ચાર શ્લાક છે, તે
દ્વારપાળે આપેલા આ લૈાકના ભાવ જાણીને શ્રી દિવાકરજી મહારાજ રાજસભામાં પધાર્યા. રાજાએ પોતાના ધર્મગુરુના દર્શન કરી વંદનાપૂર્વક રાજી થઈને ચેાગ્ય આસને બેસવા વિન ંતિ કરી. સૂરિજીમહારાજ બેસીને દરેક દિશામાં રાજાની સન્મુખ એકેકે Àાક ખેલ્યા. તે વખતે રાજા વિક્રમ પણુ દરેક શ્લાક સાંભળીને દિશા બદલીને બેઠે. એટલે જેમ જેમ સૂરિજી એકેક શ્લાક ખેલવા લાગ્યા તેમ તેમ તે રાજા દિશા બદલીને બેઠા. તે ચાર લેાક શ્લાકે આ પ્રમાણે જાણવા.
अनुष्टुब्वृत्तम्
अपूर्वेयं धनुर्विद्या, भवता शिक्षिता कुतः ? मार्गणैौघः समम्येति, गुणो याति दिगन्तरम् ॥
અઃ—જે( ધનુર્વિદ્યા ) માં મા ના સમૂહ સમીપે આવે છે, ને ગુણ દૂર દિગન્ત રમાં જાય છે, આવી ધનુવિદ્યા, હું રાજન્ ! તમે ક્યાંથી શીખ્યા ? ( તે કહેા ) આ શ્ર્લાકમાં જણાવેલા ‘ માણુ ’ શબ્દના ૧ માગણુ-ભિખારી, અને ૨ બાણુ આ બે અર્થા તથા ગુણુ શબ્દના દોરી અને ૨ દાનાદિ સદ્ગુણા ( લક્ષણથી સન્ ગુણાની કાત્તિ ) આ બે અર્થા તરફ લક્ષ્ય રાખીને વિરોધરૂપ અર્થ પ્રકટ કરી તેના પરિહાર કરવા. તે આ પ્રમાણે-ધનુર્ધારી જ્યારે બાણુ કે કે ત્યારે
૧
માણું-માણુ દૂર જાય ને ગુણુ એટલે દારી નજીકમાં રહે એવુ બને છે. અને અહીં વિક્રમરાજા જ્યારે દાન આપતા હતા ત્યારે માણમાગણુ લાકે નજીકમાં આવતા હતા ને તેના ગુણ-દાનદિ ણાની કીર્ત્તિ દૂર દશે દિશામાં કલાતી હતી. આ રીતે વિરોધાય તે પરિડાર તે એ અર્થ તરફ લક્ષ્ય રાખીને કરી શકાય. ૧

Page #14

૧૧૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાર :
આ લેક સાંભળીને વિક્રમાદિત્ય દિશા દૂર કરવા માટે) સૂર્યમંડલ તરફ ચાલી ગઈ. બદલીને બીજી દિશામાં મુખ રાખ્યું ત્યારે એટલે અહીં સમુદ્રના છેડા સુધી તમારી કીર્તિ સિદ્ધસેન દિવાકર આ પ્રમાણે બીજે લેક બેલ્યા. ફેલાઈ ગઈ છે એમાં તો નવાઈ શી? પણ તે || અનુષ્કબૂત્તમ્ |
ઉપરાંત દેવલોકમાં પણ તમારી કીર્તિ ગવાય છેસરસ્વતી રિચાર, જક્ષ્મી નરક દેવો પણ તમારા વખાણ કરે છે. વીર્તિ પિતા રાગ , નિશાન તા રાજી થઈને વિક્રમાદિત્યે સૂરિજી મહારાજને કહ્યું
આ રીતે ચારે કે સાંભળીને બહુ જ અર્થ –હે રાજન! સરસ્વતી તો તમારા કે-હું તમને ચારે દિશાનું મારું રાજ્ય આપું છું, મુખમાં રહી છે, અને લક્ષમી હસ્તકમળમાં તે તમે ગ્રહણ કરીને મને કૃતાર્થ કરે. સૂરિજી રહી છે છતાં તારી કીર્તિ કે પાયમાન થઈને
'મહારાજે રાજાને કહ્યું કે-અમે એક કેડી પણ ન દેશાંતરમાં કેમ ચાલી ગઈ ? ૨
રાખી શકીએ, તે પછી રાજ્યને કઈ રીતે ગ્રહણ આ લેક સાંભળીને રાજાએ ત્રીજી દિશામાં કરી શકીએ ? રાજ્યનું પાલન કરવું ને સંપૂર્ણ મુખ ફેરવ્યું ત્યારે સૂરિજી આ પ્રમાણે ત્રીજે સંયમની સાધના કરવી, એ બે તદ્દન વિરુદ્ધ લેક બેલ્યા.
વસ્તુ છે. ત્યાગી પુરુષે નિસ્પૃહ હોવાથી આવા | મregવૃત્તમ્ II
અનેકવિધ ઉપાધિઓની વિડંબનાથી ભરેલા
બ રાજ્યની મનથી પણ ચાહના કરે જ નહિ. सर्वदा सर्वदोऽसीति, मिथ्या संस्तूयसे बुधैः ॥
તમારું આ રાજ્ય, તે મહારંભાદિ (યુદ્ધાદિ ) નારો મારે , વક્ષઃ પાયોપિત રા. પ્રવૃત્તિમય છે, ને અમારું ખરું રાજ્ય એ પરમ
અર્થ:–હે રાજન! તમે શત્રુને તમારી નિવૃત્તિમય છે. વ્યાવહારિક રાજ્ય એ વાસ્તપીઠ આપતા ( બતાવતા ) નથી, ને પરસ્ત્રીને વિક (આમિક) રાજ્ય છે જ નહિ, એમ વક્ષસ્થળ (છાતી) આપતા નથી છતાં તમે જાણીને શ્રી કાષભદેવ ભગવંતના ૯૮ પુત્રોએ હિંમેશાં સર્વ(પદાર્થ)ને આપો છો. આ રીતે તેવા તુચ્છ રાજ્યને ત્યાગ કરીને પ્રભુ પંડિતો જે તમારી સ્તુતિ કરે છે, તે સાચી રાષભદેવની પાસે દીક્ષા ગ્રહણ કરી, ને પરમ નથી (ખેટી છે.) ૩
ઉલાસથી તેની સાત્વિકી આરાધના કરીને આ કલેક સાંભળીને રાજા ચેથી દિશામાં તે સર્વે મોક્ષે ગયા. તે જ પ્રમાણે ભરત ચકી મુખ ફેરવી બેઠા ત્યારે સૂરિજી આ પ્રમાણે
વગેરે ભવ્ય જીવો પણ છ ખંડ દ્ધિને ત્યાગ લેક બેલ્યા.
કરી નિર્મલ સંયમની આરાધના કરી મોક્ષના
અવ્યાબાધ સુખ પામ્યા, તમારું રાજ્ય અનેક ને અનુદ્ધવૃત્તIn
પ્રકારના ભયથી ભરેલું છે, ને અમારું રાજ્ય રિતે વાતનાવ, તોષિમજ્ઞનાર છે એ તદ્દન નિર્ભય છે, માટે કર્યો ડાહ્યો માણસ
આવા વ્યાવહારિક રાજ્યની ચાહના કરે ? आतपाय धरानाथ ! गता मार्तडमंडलम् ॥४॥
' સૂરિજીના અપૂર્વ ત્યાગભાવનાથી ભરેલા અર્થ – હે રાજન! તમારી કીર્તિ ચાર વચનો સાંભળીને બહુ જ સંતોષ પામેલા સમુદ્રમાં મગ્ન થવાથી તેને જાણે ટાઢ ચઢી વિક્રમાદિત્યે સૂરિજી મહારાજને હાથ જોડીને હોય તેથી તે આતપ લેવા માટે (શરદી પૂછયું કે--જ્યારે આપને રાજ્યની ઈચ્છા નથી,

Page #15

વિક્રમને પ્રતિખેાધનાર શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર,
તે આપના શી ઇચ્છા છે ? ઉત્તરમાં સૂરિજીએ જણાવ્યું કે−હે રાજન ! આંકારપુરમાં શ્રી જિનમંદિર નથી, તેથી ત્યાંના શ્રાવકે પ્રભુપૂજા કરી શકતા નથી માટે તમે મહાદેવના પ્રાસાદ થી ઊંચા શ્રી જિનપ્રાસાદ બંધાવી આપો, ને તેમાં શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુના બિ અને પ્રતિષ્ઠિત કરાવી દો, તો શ્રાવકા પરમ ઉલ્લાસથી જિનદર્શન-પૂજાદિના લાભ મેળવી આત્મકલ્યાણુ જરૂર કરશે. તમારા જેવા પરમા દાનવીર રાજાએ પહેલાં પણુ ઘણાં જિનમંદિરે બંધાવી તથા શ્રી જિનાિની પ્રતિષ્ઠા કરાવી પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય ઉપાર્જન કરી અને ભવ સફલ કરી ગયા, તેમ તમારે પણ કરવું એ શ્રાવક ધર્મને ઉચિત છે, અને ભવમાં મહાકલ્યાણકારી છે. સૂરિજી મહારાજની આ માગણી સહર્ષ સ્વીકારી રાજા વિક્રમાદિત્યે તરત જ એકારપુરમાં અધિક ઊંચાઇવાળુ શ્રી પાર્શ્વ નાથનું મંદિર બંધાવી દીધુ.
૧૧૯
દક્ષિણ દેશમાં ચકચકાટ (પ્રકાશ) કરી રહ્યા છે. આ એ પદ સાંભળીને સિદ્ધસેન દિવાકરની બેન સરસ્વતી સૂરિજીના મરણને જાણીને આ પ્રમાણે અર્ધા શ્લેાક મેલી -
नूनमस्तंगतो वादी सिद्धसेनो दिवाकरः । એટલે નક્કી વાદી શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર અસ્ત થયા (કાલધર્મ પામ્યા.) એ બ્રાહ્મણના એ પદ પરથી જણાય છે. યેાગ્ય અવસરે બ્રાહ્મણે શ્રી સંઘ વગેરેને તથા સૂરિજીના મ્હેન સરસ્વતી વગેરેને કાલની તમામ ખીના જણાવી. તે સાંભળી તમામ લેાકેા બહુ જ દિલગીર થયા. જેમ સિંહના શબ્દ સાંભળીને મોટા મેટા અલવત હાથીએ પણ પોતાને મદ તજી દે તેમ વૃદ્ધવાદી અને સિદ્ધસેન દિવાકરને શબ્દ સાંભળીને ન્યાયશાસ્ત્રાદિમાં પ્રવીણ વાદીએ પણુ ગા ત્યાગ કરતા હતા.
શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરજી મહારાજ પૃથ્વીતલ પર વિચરતા વિચરતા દક્ષિણ દેશમાં ગણાતા શ્રી પ્રતિષ્ઠાનપુરમાં (પેઠાણુમાં) પધાર્યા. આ વખતે સૂરિજી મહારાજે જ્ઞાનેાપયોગથી જાણ્યું. કે હવે મારા આયુષ્યના અંત નજીક છે તેથી તેઓશ્રી સર્વ જીવાને ખમાવીને સમાધિમરણનું વિધાન કરીને આ વિનશ્વર ઔદારિક દેહનો ત્યાગ કરી વિશિષ્ટ દેવતાઇ ઋદ્ધિને પામ્યા. આવા મહાપુરુષ કાલધર્મ પામ્યા તેથી અહુ દિલગીર થયેલા પ્રતિષ્ઠાનપુરના શ્રી સ ંઘે આ સમાચાર ચિતાડગઢમાં જણવવા માટે એક કુશળ
શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરજી મહારાજની ખા– ખતમાં આથી વધુ ખીના મળી શકી નથી. તે માટે પ્રયત્ન ચાલુ છે. અવસરે મળેલી મીના જણાવવા ભાવના છે. પૂજય શ્રી દિવાકરજી મહારાજાની દેશના દેવાની રૌલી અપૂર્વ હતી. તેના જ પ્રતાપે તેઓશ્રી દેવપાલ રાજા તથા રાજા વિક્રમાદિત્ય વગેરેને જૈનધમી અનાવી શકયા. • ચૌદ સેા ચુમાલીસ ગ્રંથા બનાવનાર શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી મહારાજ, વાદિ દેવસૂરિ, મુનિરત્નસૂરિ, પ્રભાચંદ્રસૂરિ, પ્રદ્યુમ્નસૂરિ, કલિકાલસર્વજ્ઞશ્રી હેમચંદ્રસૂરિજી મહારાજ વગેરે મહાપુરુષાએ પણ તેઓશ્રી પ્રત્યે સુંદર
ગઢમાં આવીને ઢેલ નાંખતા નાંખતા અર્ધા શ્લાક આ પ્રમાણે વારંવાર ખેલવા લાગ્યા.
બ્રાહ્મણને ત્યાં માકલ્યા. તે બ્રાહ્મણુ ચિંતાડ-બહુમાન પ્રકટ કર્યું છે. તે નીચે જણાવેલા શ્લેાકેા ઉપરથી સાબિત થાય છે— सुअवालिणा जओ भणियं तथा आयरियसिद्ध सेणेण,
इदानीं वादिखद्योता, द्योतन्ते दक्षिणापथे । એટલે હાલમાં વાદરૂપી આગીઆ જં તુએ
सम्मईए पट्टि अजसे ||

Page #16

૧૨૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
दूसमनिसादिवागर
આ લેકમાં કર્તાએ શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિqત્તાશો તકા ૨૦૪૮ શ્રી જેને શાસનરૂપી આકાશને વિકસ્વર કરવા
સૂર્ય જેવા થઈ ગયા. વગેરે બીના જણાવી છે. અર્થ-સમ્મતિ ગ્રંથની રચના કરવાથી તથા શ્રી પ્રભાવક ચરિત્રમાં શ્રી પ્રભાચંદ્રજેમણે સ્થિર યશ મેળવ્યો છે, કે જે દુમ સૂરિજીએ જણાવ્યું છે કેકાળરૂપી અંધકારમય રાત્રિને દૂર કરવા સૂર્ય જેવા હતા તેથી “દિવાકર એવા નામે પ્રસિદ્ધ કૃતિ વાવિદ્યોતા, સાંપ્રત સાથે શ્રુતકેવલી શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિજી મહારાજે કહ્યું સૂનમર્તાતો વાલી, સિદ્ધનો વિવા છે કે–પરસ્પર અપેક્ષાવાળા કાલાદિ પાંચ અર્થ:-શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર અસ્ત થયા; પદાર્થો જગતના વિવિધ બનાવામાં કારણ છે એટલે કાલધર્મ પામ્યા, તેથી દક્ષિણાપથમાં વગેરે અને શ્રી વાદિદેવસૂરિ મહારાજ સ્થા- હાલ વાદીરૂપી આગી આ ધૂમી રહ્યા છે ? દ્વાદરત્નાકરમાં જણાવે છે કે--
તેમજ વિસં. ૧૩૨૪ માં શ્રી પ્રદ્યુમ્નવસંતરિક્ષાવૃત્ત
સૂરિએ બનાવેલા શ્રી સમરાદિત્ય સંક્ષેપમાં श्रीसिद्धसेनहरिभद्रमुखाः प्रसिद्धा- જણાવ્યું છે કે – स्ते सूरयो मयि भवन्तु कृतप्रसादाः ।। तमास्तोमं स हन्तु, श्रीसिद्धसेनो दिवाकरः। येषां विमृश्य सततं विविधान् निबंधान्, यस्योदये स्थितं मूक-रुलूकैरिव वादिभिः ।। શાä વિક્રીતિ તનુ પ્રતિમોડ િમા III અર્થ–જેનો ઉદય થતાં (જેની હયાતીમાં)
અર્થ—જે પૂજ્યપુરુષના રચેલા જુદા જેમ સૂર્યોદયે ઘુવડ મૂંગા(અંધ) થઈ જાય જુદા ગ્રંથનો વિચાર કરીને મારા જેવા અલ્પ તેમ વાદી બોલતા બંધ થઈ ગયા, તે સિદ્ધબુદ્ધિવાળે પણ સાધુ નવીન શાસ્ત્ર બનાવવાને સેન દિવાકરજી અમારા અજ્ઞાનરૂપી અંધકારના ચાહે છે, તે શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિ, હરિભદ્ર- સમૂહને હણે. ૧ સૂરિવગેરે ગુરુવેર્યો મારી ઉપર પ્રસાદવાળાથાઓલ ન્યાયાચાર્ય યશવિજય મહારાજે આઠ
તથા પૂર્ણિમા ગચ્છના શ્રી સમુદ્રસૂરિના પ્રભાવકની સક્ઝાયમાં શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરને શિષ્ય મુનિરત્નસૂરિ મહારાજે પાટણમાં વિ૦ આઠમાં પ્રભાવક તરીકે જણાવ્યા છે. સં. ૧૨પરમાં જગદેવ મંત્રીની પ્રાર્થનાથી દિવાકરજીના ગ્રંથોનો ટૂંક પરિચય અલગ બનાવેલા શ્રી અમચરિત્રમાં જણાવ્યું છે કે – લેખમાં કરાવ્યો છે, તે ત્યાંથી જાણી લે. | | અનુષ્યવૃત્તમ્ છે.
એતિહાસિક ઉપલબ્ધ સાધનના આધારે બહુ જ હરિતોડ મતવ્યોન, સિદ્ધસેનો વિવારે
I ટૂંકામાં શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરની બીના જણાવી
છે. ભવ્યજીવો આ મહાપુરુષના પગલે ચાલી જિત્રોમાલિતો , વિરાનguપ્રમાણે આત્મકલ્યાણ કરે, એ જ હાર્દિક ભાવના.

Page #17

આ
વાદ-પ્રતિવાદના ભેદ-પ્રભેટે છે
લેખક–મુનિશ્રી પુણ્યવિજ્યજી (સંવિઝપાક્ષિક ) વાદ એ વાદી અને પ્રતિવાદી એ બન્નેથી પ્રથમ જિગીષ સાથે સંબંધ રાખતા ચાર ભેદસંબંધ રાખે છે. વાદી અને પ્રતિવાદી એ બનેની વચનપ્રવૃત્તિ પરપક્ષનિરાસ અને સ્વ
- જિગીષ સાથે જિગીષ ૧, સ્વાત્મામાં તરવપક્ષસિદ્ધિ માટે હોય છે. આ ઉદ્દેશથી થતી -
નિર્ણરઙ્ગ સાથે જિગીષ ૨, પરત્વતત્વ વચનપ્રવૃત્તિને “વાદ' કહેવામાં આવે છે. '
નિર્ણયેષુ લાપશમિક જ્ઞાની સાથે જિગીષ વાદને પ્રારંભ બે પ્રકારની ઈરછાથી ઉદ્ભવે
૩, અને પરત્વતત્વનિર્ણયપ્રવૃત્ત સર્વજ્ઞ સાથે છે. એક વિજયલક્ષમીની ઈચ્છાથી અને બીજી 3
જિગીષ ૪. તત્વનિશ્ચયની ઈચ્છાથી. આ ઉપરથી વાદીએમાં કેટલાક વિજયલક્ષ્મીની ઈચ્છાવાળા અને કેટલાક તનિશ્ચયની પૃહાવાળા હાય બીજા સ્વાત્મતત્વનિર્ણચેરછુની સાથે સંક છે. અને એથી “જિગીષ” તથા “તને બંધ રાખતા ચાર ભેદ– નિણિનીષ” એમ વાદી-પ્રતિવાદીના બે ભેદો સ્વાત્મામાં તત્વનિષ્ણુ સાથે જિગીષ પડે છે. તવનિણિનીષ પણ બે વિભાગમાં ૧, સ્વાત્મામાં તરવનિર્ણયેછુ સાથે સ્વાત્મામાં વિભક્ત થાય છે-એક સ્વાત્મતત્વનિષ્યિનીષ તસ્વનિર્ણયેછુ ૨, પરવતવનિર્ણયેચ્છ (સ્વ આત્મામાં તવનિર્ણય કરવા ઈચ્છનાર) ક્ષાપશમિક જ્ઞાની સાથે સ્વાત્મામાં તત્ત્વઅને બીજા પરત્વતત્ત્વનિણિનીષ ( પ્રતિ- નિણછુ ૩ અને પરત્વતત્ત્વનિર્ણયપ્રવૃત્ત પક્ષીને તત્વનિર્ણય કરી આપવા ઈચ્છનાર) કેવળજ્ઞાની સાથે સ્વાત્મામાં તત્ત્વનિર્ણયેછુ ૪. વળી પરત્વતત્વનિર્ણિનીષ પણ બે ભેદમાં વહેંચી શકાય છે. એક તે ક્ષાપશમિક
(૩) જ્ઞાનવાનું અર્થાત્ અસર્વજ્ઞ અને બીજા સર્વજ્ઞ. ત્રીજા પરત્વતત્વનિર્ણચરછુ લાપશમિક આ પ્રમાણે ગણત્રી કરતાં વાદી-પ્રતિવાદીના જ્ઞાની સાથે સંબંધ રાખતા ચાર ભેદ– ચાર ભેદે થાય છે, તે આવી રીતે– પરવતત્વનિર્ણચ્છ ક્ષાપશમિક જ્ઞાની
૧ જિગીષ, ૨ સ્વાત્મામાં તત્ત્વનિર્ણચ્છ, સાથે જિગીષ ૧, સ્વાત્મામાં તત્ત્વનિર્ણg ૩ પરવતનિણિનીષ ક્ષાપશમિક જ્ઞાની સાથે પરત્વતત્વનિર્ણયચ્છ ક્ષાપશમિક જ્ઞાની અને ૪ પરત્વતત્વનિર્ણયપ્રવૃત્ત સર્વજ્ઞ. ૨, પરત્વતત્વનિર્ણયેષુ શાયોપથમિક જ્ઞાની
આ ચાર પ્રકારના વાદી તથા પ્રતિવાદી સાથે પરત્વતત્વનિષ્ણુ ક્ષાપશમિક થયા. હવે એક એક વાદી સાથે એક એક જ્ઞાની ૩, અને પરત્વતત્ત્વનિર્ણયપ્રવૃત્ત કેવળ પ્રતિવાદીને વાદ માનતા વાદના સોળ ભેદ જ્ઞાની સાથે પરત્વતત્ત્વનિર્ણચ્છ ક્ષાપપડે છે તે આવી રીતે
શમિક જ્ઞાની ૪.

Page #18

૧૨૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાર :
જિગીષ સ્વાત્મામાં તત્વનિષ્ણુ સાથે
વાદ-પ્રતિવાદ કરી શકે નહિ, એ સિવાય ચેથા પરવતવનિર્ણયપ્રવૃત્ત કેવળજ્ઞાની
ના ત્રણેની ૧ જિગીષ, ૨ પરત્વતત્વનિર્ણયેચ્છ સાથે સંબંધ રાખતા ચાર ભેદ-પરત્વતત્વ માપશમિક જ્ઞાની અને ૩ પરવતવનિર્ણયનિર્ણય પ્રવૃત્ત કેવળજ્ઞાની સાથે જિગીષ ૧, પ્રવૃત્ત સર્વજ્ઞ વાદ-પ્રતિવાદી કરી શકે છે. સ્વાત્મામાં તસ્વનિર્ણયેષ્ણુ સાથે પરત્વતત્ત્વનિર્ણય પ્રવૃત્ત કેવળજ્ઞાની ૨, પરત્વતત્વ- તે
સ્વાત્મામાં તત્વનિર્ણચ્છ જિગીષ સાથે
તેમજ સ્વાત્મામાં તવનિર્ણયેરછુ સ્વાત્મામાં નિર્ણયેરછુ લાપશમિક જ્ઞાની સાથે પરત્વ
- તત્ત્વનિષ્ણુ સાથે વાદ-પ્રતિવાદ કરવાને તસ્વનિર્ણયપ્રવૃત્ત કેવળજ્ઞાની ૩ અને પરત્વ
લાયક નથી. તે સિવાય પરત્વતત્વનિર્ણરછુ તરવનિર્ણયપ્રવૃત્ત કેવળજ્ઞાની સાથે પરવ- અસર્વજ્ઞ અથવા સર્વજ્ઞ સાથે વાદ-પ્રતિવાદ તત્ત્વનિર્ણયપ્રવૃત્ત કેવળજ્ઞાની. ૪.
કરવાને યોગ્ય છે. આ પ્રમાણે ચાર ચાર ભેદના ચાર વર્ગ પરત્વતત્વનિર્ણરછુ અસર્વજ્ઞ, જિગીy પાડતાં વાદના સેળભેદ થવા છતાં પણ પ્રથમ વિગેરે ચારેની સાથે વાદ-પ્રતિવાદ કરવાને ચતુષ્ક વર્ગમાં બીજે ભેદ, દ્વિતીય ચતુષ્ક એગ્ય છે. વર્ગમાં પ્રથમ તથા દ્વિતીય એમ બે ભેદે અને પરત્વતત્વનિર્ણયપ્રવૃત્ત સર્વજ્ઞ સાથે જિચતુર્થ ચતુષ્ક વર્ગમાં ચે ભેદ એમ કુલ ગીષ ૧, સ્વાત્મામાં તવનિર્ણયેછુ સાથે ચાર ભેદે કાઢી નાંખવા જોઈએ; કેમકે જિગીષ પરત્વ તરવનિર્ણય સર્વજ્ઞ ૨, અને પરત્વસાથે સ્વાત્મામાં તત્વનિર્ણયધુને વાદ હોઈ તવનિર્ણયેષુ સર્વજ્ઞ સાથે પરતવશકતું નથી, કારણ એ છે કે સ્વાત્મામાં તત્ત્વ નિર્ણયપ્રવૃત્ત સર્વજ્ઞ ૩ એ ત્રણ વાદ-પ્રતિનિશ્ચય ચાહવાવાળો ખુદ જ તત્વજ્ઞાનની તૃષાથી વાદના પ્રસંગમાં ઉતરી શકે છે, પણ પરત્વ
ત્યારે વ્યાકુળ છે, તો પછી તે વિજયલક્ષમીની તવનિર્ણયપ્રવૃત્ત સર્વજ્ઞ સાથે ૫૦ ત. નિ. આકાંક્ષા રાખનાર સાથે વાદભૂમિને સંબંધ પ્રહ સર્વજ્ઞ ઉતરી શકે નહિ. ધરાવવા શી રીતે લેગ્ય કહી શકાય? અર્થાત
આ પ્રમાણે જિગીષ સાથે સંબંધ રાખતા ન કહી શકાય. એ માટે પ્રથમ ચતુષ્ક વર્ગને બીજો ભેદ વાદભૂમિથી બહાર છે અને એ જ ત્રણ ભેદી, સ્વાત્મામાં તવનિર્ણયેચ્છની સાથે કારણથી દ્વિતીય ચતુષ્ક વર્ગને પ્રથમ ભેદ છે
સંબંધ રાખતા બે ભેદે, પરત્વતત્વનિર્ણ પણ નિરસ્ત થઈ જાય છે. હવે જ્યાં બ ચબુ અસર્વજ્ઞ સાથે સંબંધ રાખતા ચાર વ્યક્તિઓ સ્વાત્મામાં તવનિર્ણછુ હોય ત્યાં
જ ભેદે અને પરવતવનિર્ણયપ્રવૃત્ત સર્વજ્ઞ તે બન્ને પરસ્પર વાદ કરવાને અધિકારી નથી કે
છે. સાથે સંબંધ રાખતા ત્રણ ભેદ એમ બધા એ સુસ્પષ્ટ છે. એથી દ્વિતીય ચતુષ્ક વર્ગને મળી બાર ભેદ વાદભૂમિકામાં ઘટે છે. બીજો ભેદ નીકળી જાય છે. બન્ને કેવળજ્ઞાની. જે વાદમાં વાદી યા પ્રતિવાદી તરીકે એને વાદ અસંભવ જ હોવાથી ચતુર્થ ચતુષ્ક જિગીષ હોય, તે વાદ મધ્યસ્થ સભાસદે અને વર્ગને ચેથા ભેદ પણ ઊડી જાય છે. આમ સભાપતિના સમક્ષમાં હવે જોઈએ, જેથી ચાર ભેદો નીકળી જતાં વાદભૂમિકાના બાર ઉપદ્રવનો પ્રસંગ ન ઉદ્ભવે. એથી જ જિગીપ્રકારે ઘટે છે, તે આવી રીતે–
પુના વાદને ચતુરંગ (વાદી, પ્રતિવાદી, સભ્ય,

Page #19

વાદ-પ્રતિવાદના ભેદ-પ્રભેદ.
૧૨૩
સભાપતિ એ ચારે અંગેથી યુક્ત) બતાવ- સમજવામાં બહુ કુશળ હોય, તે સિદ્ધાન્તોને વામાં આવ્યા છે. જ્યાં વાદી અને પ્રતિવાદી ધારણ કરવામાં બહુ નિપુણ હોય એવા બહબને તવનિણિનીષ (સ્વાત્મામાં તવનિ- શ્રુત તથા પ્રતિભા, ક્ષમા અને માધ્યસ્થભાવર્ણય ઈચ્છનાર અથવા બીજાને નિર્ણતતત્વ વાળા હોય. આવા સભ્ય વાદી-પ્રતિવાદી બનાવવા ચાહનાર) મળ્યા હોય ત્યાં સભ્ય, બન્નેની સંમતિપૂર્વક મુકરર કરવામાં આવેલા સભાપતિની આવશ્યકતા હોતી નથી, કેમ કે હાવા જોઈએ.
જ્યાં ખૂદ વાદી–પ્રતિવાદી પોતે જ તવનિ- સભાસદનું કર્તવ્ય એ છે કે વાદસ્થાન ર્ણય કરવા યા કરાવવાના ઉમેદવાર છે ત્યાં સ્થિર કરવું અને જે વિષય ઉપર વાદકથા કોઈ ઉપદ્રવને સંભવ હોય જ શાના કે જેથી ચલાવવાની હોય તેને પ્રસ્તાવ, તથા પૂર્વ પક્ષસભ્ય-સભાપતિની જરૂર હોઈ શકે? એટલું ઉત્તરપક્ષનો નિયમ કર, તેમજ વાદી-પ્રતિછે કે અગર પરવતરવનિણિનીષ ક્ષાચાપ- વાદીની પરસ્પર સાધક-બાધક યુક્તિઓના શમિક જ્ઞાની સામે પ્રતિવાદીના હૃદયમાં
ગુણ-દૂષણનું અવધારણું કરવું. વળી સમય યથાર્થ રીતે તત્વનિર્ણય ઉપર શ્રદ્ધા ન બેસાડી
ઉપર ઉચિત રીતે યથાર્થ તત્વને જાહેર કરી શકે, તો તેવા વાદ અવસરે મધ્યસ્થ સભા- કયા બંધ કરાવવી. એ પ્રમાણે ફલની ઉર્દૂ સદની હાજરી હોવી જરૂરની છે. જે વાદ- ઘોષણા કરવી અર્થાત વાદી--પ્રતિવાદીના જય ભૂમિમાં જિગીષ ન હોય અને સર્વજ્ઞ વાદી છે
અને પરાજય હેય તે વિષેનું પ્રકટીકરણ કરવું. યા પ્રતિવાદી હોય, તો તે સ્થળે સભ્ય સભાપતિની જરૂર પડતી નથી. અહીં એક પ્રશ્ન વાદને માટે સભાપતિ એ હોવું જોઈએ ઊભો થાય છે કે-કઈ એ જિગીષ અથવા કે જે પ્રજ્ઞાવાન, આશ્વર અને મધ્યસ્થદષ્ટિ પરત્વતત્વનિણિનીષ મનુષ્ય હોય ખરો કે જે હોય, પ્રજ્ઞા વગરને સભાપતિ વાદભૂમિની સર્વજ્ઞને પણ યુક્તિ-પ્રપંચથી જીતવાની અંદર કોઈ પ્રસંગ પર તાવિક વિષય પર અથવા તેમને તરવજ્ઞ બનાવવાની ઈરછા બોલવાનું આવી પડે તે શું બોલી શકશે? રાખી તેમની સાથે વાદમાં ઉતરે? પરંતુ એ માટે સભાપતિમાં પ્રથમ ગુણ પ્રજ્ઞા અપેસમજવું જોઈએ કે- મેહની દારુણતા સીમાં ક્ષિત છે. આશ્વરત્વ ગુણ પણ સભાપતિમાં વગરની છે. વિચિત્ર પ્રકૃતિના માણસોથી અતિ આવશ્યકતા ધરાવે છે, નહિ તો કદાચિત સંસાર ભરેલો છે, તો પછી ઉપર કહ્યો તે કલહ-ફિસાદ ઊભો થતાં વાદકથાનું પરિણામ કોઈ માણસ નીકળે એમાં અસંભવ જેવું શું આવે ? એ જ પ્રમાણે મધ્યસ્થ દૃષ્ટિ રાખનથી. સુપ્રસિદ્ધ વાત છે કે ભગવાન મહાન વાને પણ સ્વભાવ સભાપતિને માટે અતિ વીરસ્વામીને જીતવા માટે ઈન્દ્રભૂતિ-ૌતમ જરૂર છે. કેવા અહંકારપૂર્ણ આડંબરથી તેમની પાસે સભાપતિનું કર્તવ્ય વાદી, પ્રતિવાદી અને આવ્યા હતા ? (પછીથી જે કે પ્રભુની મુદ્રા સભાસદથી પ્રતિપાદિત થયેલા પદાર્થોનું અને તેમના મધુર વચનેથી પ્રશાન્ત અવધારણ કરવું, વાદમાં કોઈ ઝગડે ઊભે થયા. અસ્તુ. ).
કરે તો તેને અટકાવે અને વાદ પહેલા વાદ-કથા માટે સભાસદો એવા હોવા વાદી-પ્રતિવાદીમાં જે પ્રતિજ્ઞા થઈ હોય જોઈએ કે જેઓ વાદી-પ્રતિવાદીના સિદ્ધાને અર્થાત જે હારે તે વિજેતાને શિષ્ય થાય એવી

Page #20

૧૨૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
યા બીજા પ્રકારની જે પ્રતિજ્ઞા થઈ હોય તેને ઉચિત રીતે વાદ કરવામાં આવ્યું હોય તે પૂર્ણ કરાવવી તથા પારિતોષિક આપવું એ છે. શાસનની પ્રભાવના થાય છે અને મહત્વ પુણ્ય
અન્ય વિદ્વાન વાદ. જય અને વિતતા મેળવાય છે. પરંતુ ઈતર દર્શનીયાદિ બકએમ કથાના ત્રણ વિભાગ માને છે. છ વાદી, વાકપટુ, ધર્મષીની સાથે તે ભૂલેચૂકે વિગેરેને પ્રયોગ જેમાં થાય તે કથાને જ પણ વાદના પ્રસંગમાં ન ઉતરવું. કહેવામાં આવી છે. સ્વપક્ષસ્થાપન તરફ ભ૦ હરિભદ્રસૂરિજી સ્વરચિત ગપ્રવૃત્તિ નહિ કરતાં પરપક્ષને પ્રતિક્ષેપ કરવા બિન્દુ ગ્રંથરત્નમાં પ્રતિપાદિત કરે છે કેતરફ વાળાડંબર ઉઠાવ એને “વિતરડા” કુતર્ક જનિત વાદ-પ્રતિવાદ વ્યર્થ છે, તરવકહેવામાં આવી છે. આ વિતરડા વસ્તુસ્થિતિએ સિદ્ધિ મેળવવાનું સાધન ત ગ જ છે. કથા હોવાને યોગ્ય નથી. જલ્પ કથાને વાદમાં “વં તરવયંસિલ પત્ર નિજધનમાં સમાવેશ થઈ શકે છે. જિગીષના છ વાદિવ અને નવનિશ્ચિતૈયનાન્યતરસ્વીદશી વતી યા પ્રતિવાદીત્વમાં જે કથા ચાલે છે, તેને વાદકથા પણ કહી શકાય છે.
अतोऽत्रैव महान् यत्नस्ततत्त्वप्रसिद्धये । વાદકથામાં છલપ્રયોગ ન થાય એ ખરી અલવિદા
प्रेक्षावता सदा कार्यों वादग्रन्थस्त्वकारणम् ॥' વાત છે, પણ કદાચિત અપવાદ દશામાં છલ અર્થાત–એ પ્રકારે તત્ત્વસિદ્ધિ મેળવવાનું પ્રયોગ કરવામાં આવે, તો એથી તે વાદકથા સાઘન “ગ” જ છે. વેગથી જેવી રીતે મટી શકતી નથી. “જ” ને વાદકથાનો જ તવસિદ્ધિ નિશ્ચિત થાય છે તેવી રીતે બીજાથી એક વિશેષ ભાગ માનીએ તો એ છેટું નથી.
થતી નથી. એ માટે એમાં જ (ગમાં જ)
તે તે તને યથાર્થ સ્કુટ પ્રતિભાસ કરવા પ્રકારાતરથી વાદના ત્રણ ભેદ પડે છે. માટે પ્રેક્ષાવાને પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. એને શુષ્કવાદ, વિવાદ અને ધર્મવાદ. બકવાદી માટે વાદના ગ્ર કારણ નથી. અધર્માત્માની સાથે જે વાદ કરે તે “શુષ્ક વાદ” છે. ફક્ત વિજયલક્ષ્મીને ચાહનાર એવા
વિદ્વાનોની સભામાં અનેક પ્રકારના વાદવાવક સાથે જે છલ-જાતિપ્રધાન વાદ કરવો
પ્રતિવાદો થતાં જોવામાં આવે છે, પરંતુ એથી તે વિવાદ ” છે. મધ્યસ્થ, ગંભીર અને તરવના અન્ત પ્રાપ્ત થતી નથી. એ વિષે બુદ્ધિમાન એવા શાણું મનુષ્યની સાથે શાસ્ત્ર- થાય
0 ઘાંચીના બળદનું ઉદાહરણ આપી ઉપાધ્યાય મર્યાદાપૂર્વક જે વાદ કરે તે “ધમવાદ : શ્રી યશોવિજયજી ભગવાન આગળ કથન કરે છે. આ ત્રણ વાદમાં છેલ્લે જ વાર કલ્યાણકારી છે. પહેલે વાદ તે વસ્તુતઃ બકવાદ છે. “વાવાંઢ ગ્રતયાવાં, વત્તtsનશ્ચિત તથા ! બીજો વાદ પણ જોખમભરેલ અથવા ફલ તરવાનૉ નૈવ લછરિત, તિસ્ત્રાવ કર્તા ” રહિત છે. દેશ, સમય, સભા વિગેરે સંયેગો ભાવાર્થ—ઘાંચીના બળદની આંખે પાટા જોઇ તદનુસાર વિવેકપૂર્વક વાદ કરે. વિજય- બાંધેલા હોય છે. તે સિવારથી ફરવા માંડે લક્ષ્મીને ચાહનારની સાથે વાદ કરે અસ્થાને છે, અને ફરતાં ફરતાં સાંજ પૂરી કરે છે. નથી, પણ સમય, પ્રસંગ ઓળખી લેવું જોઈએ. એટલા લાંબા વખત સુધી ભ્રમણ કરવા છતાં સામગ્રી અનુકૂળ રહે તેવાની સાથે જે તે બળદ ત્યાં ને ત્યાં જ સ્થિત રહેલા હોય છે.

Page #21

આ
પ્રમાદથી સત્યાનાશ.
લેખક-ચેકસી.
ત્રિલોકના સ્વામી ! આજની આપી છે તેઓ તે જરૂર સંસારને ત્યજી દેવાના છે. દેશનાએ, સંખ્યાબંધ આત્માને અંતરદ્વાર એ સંખ્યામાં માત્ર દ્વારામતીની આમ જનતાખોલી નાંખ્યા છે, અને મને ખાતરી છે કે ના જ નહીં પણ હારા અંતેઉરની રમણીઓ એમાંના મોટા ભાગના તે અલ્પકાળમાં જ
અને પુત્ર-પુત્રીઓને પણ સમાવેશ થાય છે.
અરે! જેમના નિમિત્તે વિનાશની નોબત વાગી ચારિત્ર ઘર્મ સ્વીકારશે. જે સ્થિતિ આમ છે જવાની છે એ શાંબ અને પ્રધુમ્ન પણ પાછળ તો ડે સમય વધુ સ્થિરતા કરવામાં આપ શા રહેવાના નથી જ. કહેવાનું એટલું જ છે કે કર્મસારુ સંમત થતા નથી ? આપની અમૃતવાણું રાજ જેમને વિવર આપે છે અથવા જેઓ કર્મ મારા જેવાના હૃદય-દ્વાર પણ ઉઘાડી નાખે. રાજના પંજામાંથી છટકી જવાની શક્તિ દાખવે ત્રિખંડના માલિક, નેત્રો સામે ભાવીકાળની છે તે સર્વ તે અલ્પકાળમાં જ સંયમમાર્ગના
સ, પથિક બનવાના છે. વધુ સ્થિરતા કરવાને એ આગાહીના તાંડવ નૃત્ય આરંભાઈ ગયા છતાં,
પછી કંઈ જ હેતુ નથી. શ્રમણે વિહરતા જ હજુય તું સત્ય પારખી શકતો નથી? કેવાય.
સારા. આ ભૂમિના સારા દિવસો ભરાઈ જવા માન ઋષિના પગમાં પડી તે કેટલી પ્રાર્થના
આવ્યા છે. એ પર વસનારનું પૂન્ય ખવાઈ કરી? નતિજે શું આવ્યું ? એથી દ્વારકાને ગયું છે ! પાપનો ભાર એટલી હદે વધી રહ્યા વિનાશ આઘો ઠેલાયે ખરો ? મદિરાનું ટીપું છે કે એ સામે તારો તે શું પણ ભલભલા રહેવા ન દીધું છતાં વિનાશની ઝાલરને નાદ ચક્રવર્તીને પ્રયાસ પણ કારગત નિવડવાનો વાગી રહ્યો ! અને એ જેવા તેવાના હાથે નહીં નથી. જ્યાં વિધિના રાહ આ પ્રકારના છે ત્યાં પણ તારા પિતાના દીકરાઓ દ્વારા જ! નજર નથી તો વધુ સ્થિરતા કરવાથી કંઈ ફેર પડસામે ભાવી અમંગળની રણભેરી બજી રહ્યા વાને, નથી તે આવી રહેલા ભય સામે આડે છતાં જે આત્માઓ પ્રમાદમાં-નિદ્રામાં કિંવા હાથ ધરાવાને. ચેતનારા ચેતી ગયા છે. યાદવમેહમાં પડ્યા રહે તેમને કેવા સમજવા જે કુળમાં અવગુણોના ખડકલા થઈ ચૂકયા છે. કે આજના ઉપદેશથી જેઓને ઉદ્ધાર થવાને કેવલ મદિરાપાન જ નહીં પણ એ ઉપરાંત આ પ્રમાણે વિકલ્પ જાળથી ભરેલા વાદ- બીજા વાદે કુતર્ક જનિતા અપ્રશસ્ત હોઈ વ્યર્થ પ્રતિવાદે કરવા છતાં પણ તેનું ફળ વિક છે. અસ્તુ. ૫જાળમાં જ સમાપ્ત થાય છે, હૃદયંગમ (સદરહ લેખમાં અધ્યાત્મતત્ત્વાલક તત્વપ્રકાશ મળી શકતા નથી અર્થાત તવ ગ્રન્થ” નું અવતરણ લેવામાં આવ્યું છે. પ્રકાશ-તત્વસિદ્ધિ તો ઉપર કથિત “ગ”- પશ્ચાતુ આ વિષયનો સંબંધ ધરાવતાં યેગદ્વારા જ પ્રાપ્ત થાય છે.
બિન્દુ તથા જ્ઞાનસારના લેકે મૂકી લેખ કહેવાને હેતુ એ છે કે-શાસનની પ્રભા- પૂરો કરવામાં આવ્યું છે. વિદ્ધજજન યોગ્ય વના માટે, શ્રદ્ધામાં સ્થિર થવા તથા અન્યને મજકુર લેખમાં કઈ ભૂલચૂકને સ્થાન હોય કરવા માટે “ધર્મવાદ” યુક્ત છે, સિવાય તે સુધારી ક્ષન્તવ્ય લેખવા વિજ્ઞપ્તિ છે.)

Page #22

૧૬
વિષયવિલાસ, ઇંદ્રિયમગ્નતા, કર્ત્તત્ર્યહીનતા, માંસભક્ષણ અને પરસ્પરની ઇર્ષાએ એવી તા ઊંડી જડ નાંખી છે કે એ પર સર્વનાશના ઓળા ઉતરે એમાં કંઇ જ નવાઇ નથી. જ્યાં સામુદાયિક પાપના પુંજ ખડકાય ત્યાં વિનાશના આગમન થાય જ, એમાંથી જેમના દિવસે પાધરા છે તે તે મારા ઉપદેશને અનુસરી થોડા કાળમાં જ આ ધરતીને છેાડી જવાના; બાકીના તે! અહીં જ ભસ્મીભૂત ખનવાના ! કાળની મૂંઝવણમાં એમને કઈ દિશ સૂઝવાની નહીં ! ભાઇ, હારું દ્વાર ઉઘડવાનું જ નથી. વાસુદેવના ભવ જ નિયાણા પર સર્જાયા છે. અને એ અધિકારના અંતે નરકગમન એ તેા શિલાલેખ સમું નિશ્ચિત છે. એ આત્માને ચારિત્ર ઉદયમાં ન જ આવી શકે.
એ, અરિષ્ટનેમી ભગવ ́ત ! આપ સરખાતુ સાનિધ્ય મળ્યા છતાં જે મારી આ દશા થવાની નક્કી છે તેા પછી સંતસમાગમ માટે જે લાભા વર્ણવાયા છે તેને કંઇ અર્થ નથી ને ?
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
તેા હજીપણ નથી લાધ્યું. ઋષિના શ્રાપની વાત સાંભળી હું તેમની સમક્ષ દોડી ગયે અને પુત્રાદ્વારા થયેલી કદના સંબંધમાં માી માગી, શાંત થવા તેમજ શ્રાપ પા ખેંચવા વિનંતી કરી. પણ તેમણે એક જ જવાબ દીધો કે-તમા બન્ને ભાઇ સિવાય સારાયે નગરનું દહન કરીશ. એમાં રચમાત્ર મીન-મેખ નહીં થાય. પ્રભુ ! આ રીતે અમારું મૃત્યુ. આધુ ફેલાય છે, બીજી માજી આજ કેટલાય સમયથી જરાકુમારનો પત્તો નથી ! આપે મારું મૃત્યુ તેના દ્વારા દર્શાવેલુ એને મેળ બેસતા નથી.
કૃષ્ણવાસુદેવ ! જગતમાં જ્ઞાનબળ જ સર્વશ્રેષ્ઠ છે. એની સંપૂર્ણતા કેવલજ્ઞાનમાં થાય છે, કેવલીના કથનમાં રહેંચમાત્ર ફેર પડત નથી. દ્વારકામાંથી તું સહીસલામત જઈ શકશે એ જ વાત પુરવાર કરે છે કે તારેશ દેહુ કાઈ અન્ય ધરતી પર પડવાના છે. એમાં જ ભવિતવ્યતાના છુપા સંકેત છે. મહાનુભાવ, ભુજાબળ પર અણુનમ રહેવાની વાત વીસારી મૂકી, મે જે પૂર્વે કહ્યુ હતુ તે યાદ કર. અગ્રશોચ ન કરતાં, વ માનના વિચાર કરી, માનવજીવનનું સા કય કયા ઉપાયેાવડે થાય એને જ વિચાર કર.
6
હુ એકલા આવ્યા, એકલા જવાને અને મારું' કાઈ નથી. ’ એ જ મંત્ર બરાબર સમજી લેવા જેવા છે.
વાસુદેવ કૃષ્ણ ! એવા એકાંત ન પકડ, સંતાના પાસા સેવનાર જરૂર કલ્યાણ સાધે છે. સંતની વાણી કમ ઈંધન માળવામાં અગ્નિની ગરજ સારે છે. પણ એ સર્વ આછા અને પાતળા કમેŕવાળાને; ગાઢ કે નિકાચિત કર્મ તે ભાગવવાના જ હાય, આત્માએ, એ વેળા હિંમત રાખવી ઘટે. જો આટલું થાય તે ખેડાપાર. તારે નિરાશ થવાનુ કારણ નથી. આવતી ચાવીશીમાં તું પણ મ્હારા જેવા તીર્થં પતિ ! યદુકુળમાં મોંઘેરા આભૂષણ તીર્થંકર થનાર છે. એટલુ' યાદ રાખવાનુ કે સમા ભગવાન્ નેમિનાથ !'હું આપના ચરકપરી તાવણીમાં તપાયા વિના કંચન શુદ્ધણુમાં વારવાર વČદન કરું છું. આપે કહેલ ગણાતું જ નથી. કમતી સૂત્ર પર જ હવેથી હું નજર ઠેરવીશ. ભગવત, ભાવી ભાવની અટલ શક્તિનુ પ્રભુ શ્રી મહાવીરદેવે ‘સમય મા પમાણ’ સાચું ભાન મને આજની આપ સાથેની લાંબીએ સૂત્ર પર કેમ ભાર મૂકયા એ પૂર્વે જોયું વાત પરથી થયું. પણ એક શકાના ઉકેલ તેમ યુગાદિ જિનેશના કાળના ઉદાહરણાથી

Page #23

પ્રમાદથી સત્યાનાશ.
સ્પષ્ટ સમજાયું આજે શ્રી નેમિનાથના ઉલ્લે દ્વારકાનગરી જોતજોતામાં હતી ન હતી ખથી એની વિશેષ પ્રતીતિ થાય છે. થઈ ગઇ !
આહ ! આ તો ત્રિખ‘ડાધિપતિ કૃષ્ણવાસુ દેવ, બાજુમાં બેઠેલા તેમના વડિલ બ્રાતા બળદેવ ! ભારતવર્ષમાં જેમની હાક વાગતી હતી એવી માંધવમેલડી ! ઉથલી પડનાર એમને સારથિ ! એ વસ્ત્ર ખ'ખેરી, પુનઃ રથ પર ચઢવા જાય ત્યાં તે અવાજ સભળાયે;–
૧૨૭
નિયાણું કરી ઢીપાયન ઋષિ દેવચેાનિમાં પહોંચ્યા. વિભગજ્ઞાને પૂર્વભવ જોયે અને પ્રતિજ્ઞા મુજબ કનક કાંગરાવાળી વિષ્ણુની
રથ વસ્તીવાળા પ્રદેશ છોડી ઘણે દૂર આવી પહોંચ્યા. અરણ્યના આ ભાગમાં ઊંચા વૃક્ષેા સિવાય ભાગ્યે જ ખીન્નુ કંઈ નજરે દ્વારામતીને અગ્નિ ચાંપ્યો. એમના આગ-ચઢતું ! વનના પ્રાણીઓ સિવાય કોઇ દેખાતુ
પણ નહીં.
6
મન પૂર્વે મદિરાના યથેચ્છ પાનથી ભાનભૂ લેલા-મર્યાદા મૂકી કામાંધ બનેલા યાદવા એક બીજાને ટાટા પીસી રહ્યા હતા. આમ દાઝયા પર ડામ ’ જેવી દશા પ્રવર્તી રહી ! નાશભાગ અને શકકળે મર્યાદા મૂકી ! જ્યાં ચારે બાજુ દાવાનળ લાગ્યા હાય ત્યાં શું ચીજ સાથે લેવાય અને કાણુ કેને બચાવી શકે યમરાજની ભીષણ લીલા સર્વત્ર વતી રહી. અહા ! પેલા રથ પૂર ઝડપે દોડી રહ્યો છે. અરે નગરીના મુખ્ય દ્વારને પણ વટાવી ગયા ! અરે પણ પેલુ કાણુ ઉથલી પડયું અને એમાં બેઠું છે કેાણુ ?
?
?
કૃષ્ણ વાસુદેવે રથ ઊભેા રખાવ્યા અને વડિલ અને ઉદ્દેશીને કહ્યું કે
ભાઇ મરણને તે આધુ' ઠેલી દીધું પણ તૃષા કપરી લાગી છે માટે કાઇપણ સ્થળેથી પાણી લાવા તા ઠીક થઇ પડે. વાસુદેવ પ્રત્યે અતૂટ પ્રીતિવાળા બળદેવે અશ્વોને છેડી નાંખ્યા અને તરત જ પાતે જળની શેષમાં
નીકળી પડ્યા. એકાદ વૃક્ષને અઢેલી વાસુદેવ વિચાર કરતાં આડા પડખે થયા, માંડ થાડી પણ પેાતાની નજર સામે જે બની ગયું એને પળે વીતી હશે ત્યાં તા સરરર કરતુ એક બાણુ આવી વાસુદેવની છાતીમાં ભાંકાચું !
સારથિનું કલેવર તેા આ ભૂમિમાં જ ભસ્મીભૂત થવાનું!!
ખેલતા તે બેડા થયા. માનવને અવાજ અરરર, આ ચા પાપીનું કામ છે એમ સાંભળી તીર ફૂંકનાર વ્યક્તિ દોડતી આવી. અને પાસે આવતાં જ વાસુદેવની છાતી લેાહીવાળી નિરખી આભી મની ગઇ ! હિંમત સમ્રૂર, કેવલ બે જ જણા જઇ શકશે.એકઠી કરી એલી કે-મોટા ભાઇ, આપ અહીં એકાકી ક્યાંથી ? મેં તા ચમકતી આંખ જોઇ, કોઈ મૃગલ' હશે એમ કલ્પના કરી, નિશાન લીધેલું, મારા અપરાધ માફ કરો, આપના મૃત્યુમાં કારણભૂત બનવા ન પામું એ અર્થે તે ઘર છેાડી અરણ્યવાસ સ્વીકાર્યાં. આમ છતાં આપ સરખા વડિલના પ્રાણ લેવામાં આખરે હું જ કારણરૂપ બન્યા ! આપ એકલા અહીં ક્યાંથી આવી ચઢ્યા એ તેા કહે.
જાણે પૂર્વનું શૈા સાવ મરી ગયુ. હાય તેમ ઉભય બંધુઓએ, આ સાંભળ્યું. એક હરફ સરખા પણ ન ઉચ્ચાર્યાં ! રથમાંથી બળદેવે બહાર આવી અશ્વોની લગામ હાથમાં લીધી; અને ધીખતી ધરતીને રામરામ કર્યાં!
આનું નામ જ ભવિતવ્યતા ! વિધિના લેખ તે આ. ખાર યાજનના વિસ્તારવાળી
ભાઇ, જરાકુમાર તું જરા પણ શાક ન

Page #24

૧૨૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
કરીશ. મને ડગલે પગલે તીર્થપતિ શ્રી નેમી- આગ્રહ કરવા માંડ્યો પણ જવાબ ન મળે. શ્વરના વચનની ખાતરી થતી આવી છે. હણહાર શબને ખભે નાંખી મહિનાઓ સુધી ભમ્યા. મિથ્યા નથી થતું એ વાત સો ટકા સાચી પુરવાર આખરે દેવવચને અગ્નિસંસ્કાર કર્યો અને થઈ છે. દ્વારકાના સર્વનાશમાંથી હું ને બળભદ્ર પોતે સાધુ બન્યા. માત્ર બે જ જીવતા નીકળી આવ્યો ! જેઓએ દીક્ષા લીધી એ સર્વ બચી ગયા. બાકીના
વર્તમાન સમાચાર. સર્વ-નાના બાળકે સુદ્ધાંત-પાયન ઋષિની હતાશનીમાં બળીને ભસ્મીભૂત બન્યા! વિધિના
પડે મારે અંત તારા હાથે નિર્માણ થયેલ એટલે અહીં આવી ચઢ્યો અને યમનો અતિથિ
પંજાબ વિહાર. થયો. આ બધે કર્મરાજને ખેલ છે. ભાઈ. આચાર્ય શ્રીમદ્ વિજયવલભસૂરીશ્વરજી તું તે નિમિત્ત માત્ર છું. શરણરૂપ એક જ મહારાજ સપરિવાર લુધીયાનાથી વિહાર કરી ધર્મ જ છે. પણ અહીંથી તું સત્વર વિદાય મ. સુ. ત્રીજે માલેરકેટલા કે જ્યાં પાંચ છ વરસે થઈ જા, પાણી લેવા ગયેલ બળભદ્ર આવી પધારતા હોવાથી શ્રી સંઘમાં અજબ ઉત્સાહ પહોંચશે અને આ વાત જાણશે તો મારા હતા. ત્યાં પધારતા તેઓશ્રીને શ્રી સંધ તથા પ્રત્યેના ગાઢ સ્નેહને લઈ તને જીવતો નહીં અન્ય હિન્દુ, શિખ તથા મુસલમાન તરફથી જુદા જવા દે. બનનાર બની ગઈ! ખેર, તું જલ્દી જુદા ચાર સન્માનપત્ર અર્પણ થયાં હતાં અને ચાલ્યા જા.
આચાર્ય મહારાજે સંપ વિષે સચોટ ઉપદેશ તીર્થપતિના વચનોની અસર વાસુદેવ શ્રી આપ્યો હતો. મા. સુ. અગિયારસે આચાર્ય કૃષ્ણના હદયમાં રમતી હતી એટલે જ જરા- શ્રીજીએ પણ સંક્રાતીનું નામ સંભળાવી સુંદર કુમાર ઘાતક છતાં બચી ગયો ! પણ પળે ઉપદેશ આપ્યો હતો અને મ. વ. ત્રીજે અહીંથી વીતવા માંડી તેમ તૃષાની પીડાએ જોર કર્યું વિહાર સમયે શ્રીમાન દિવાન સાહેબ આદિ અધિ. અને આયુ-દેરી તૂટવા લાગી ! ત્રીજી નરકમાં કારી વર્ગની હાજરી આકર્ષક હતી. જવાનું હોવાથી “જેવી ગતિ તેવી મતિ”એ આચાર્યશ્રીજી દગઢમંડી, ગુજરવાલ, લુધીઉક્તિ અનુસાર પરિણામ બદલાયા ! વિચાર. યાના, ફલોર આદિ થઈ છે. સુ આઠમે ફગવાડી સરણીએ પ લીધો. “મારા જેવા ત્રણ ખંડનાં પધાર્યા જ્યાં લાલા બાબુરામજીની ધર્મપત્નીની ઓળી ધણીને, અરે અજોડ મહારથીને એ જરાકુમાર પૂરી થઈ તે નિમિત્તે શ્રી નવપદજીનું ઉદ્યાપન કરવીંધી નાખે અને જીવતો જાય ! મારું ધનુષ્ય વામાં આવ્યું અને નવમીએ વડે ચડાવવામાં
ક્યાં ગયું ? મારા હાથમાં આવે તો એક જ આવ્યો હતો. અગિયારસના રોજ આચાર્યશ્રીએ બાણે એને વીંધી નાખું ! હું કઈ નાસુને બે ત્રણ હજારની નર-નારીઓની સભાને સંતોઆદમી નથી. હું તે વાસુદેવ. જરાકુમાર પૂર્વક માઘ સંક્રાન્તીનું નામ સંભળાવ્યું હતું અને જેવા તે હજારેને ધૂળ ચાટતા કરી નાંખ્યા !' બપોરના નવપદજીની પૂજા ઘણી જ ઠાઠમાઠથી ભણાઆવા રોદ્ર દયાનમાં હંસલો ઊડી ગયે. વવામાં આવી હતી. અહીંથી આચાર્યશ્રીએ નકદર
બળભદ્ર પાણી લઈ આવ્યા. એણે વારં. તરફ વિહાર કર્યો છે. વાર ભાઈને બોલાવવા લાગ્યા. જળ પીવા

Page #25

શ્રી સંઘપતિ ચરિત્ર. (ભાષાંતર)
—— —–
શ્રી ઉદયપ્રભસૂરિવિરચિત ધર્માલ્યુદય મહાકાવ્ય (અપનામ શ્રી સંઘપતિ ચરિત્ર) નું આ શુદ્ધ સરલ ગુજરાતી ભાષાંતર છે. જેનો રચના કાળ સં. ૧૨૯૦ લગભગ છે. આ ગ્રંથની મહામાત્ય વસ્તુપાળે પિતાના હસ્તાક્ષરથી લખેલ પ્રત ખંભાતના પ્રાચીન ભંડારમાં મોજુદ છે.
આ મૂળ ગ્રન્થનું ઘણજ પરિશ્રમપૂર્વક સંશોધન પ્રવર્તક શ્રી કાન્તિવિજયજી મહારાજના વિદ્વાન સુશિષ્ય સ્વર્ગસ્થ મુનિરાજ શ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજ તથા વિદ્યમાન સાક્ષરવર્ય મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજે કરી આ સભા તરફથી પ્રગટ કરવી કૃપાની રહે આજ્ઞા કરી હતી. મૂળ ગ્રન્થ પૂર્ણ છપાઈ રહેવા દરમ્યાન ભારતીય વિદ્યાભવનને શ્રી બહાદુરસિંહજી સઘિ ગ્રન્થમાળાનું ખાતું સુપ્રત થયેલ, તે ખાતા તરફથી વિવિધ સાહિત્યના પ્રાકૃત, સંસ્કૃત અનેક ગ્રન્થ પ્રકટ થાય છે, તેમના તરફથી આ ગ્રંથ પ્રગટ કરવા સાક્ષરવર્ય ઈતિહાસવેત્તા શ્રી જિનવિજયજી સાહેબ તરફથી સાક્ષરવર્ય મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજને વિનંતિ થઈ. આ ગ્રન્થ મૂળ કાવ્યરુપે એટલે સુંદર, વિદ્વતાપૂર્ણ, અનુપમ રચનાયુક્ત હોવાથી ભારતીય વિદ્યા ભવન સિંધિ ગ્રન્થમાળા તરફથી પ્રકાશન થાય તે જૈન સાહિત્યના આ અપૂર્વ ગ્રથની જેનેતર સાક્ષ, સાહિત્યકાર, દર્શન શાસ્ત્રના અભ્યાસીઓ, ઈતિહાસવેત્તાઓ, વગેરેમાં જૈન સાહિત્ય માટે અતિ ગૌરવરૂપ થાય તેમ સાક્ષરવર્ય મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજે સભાને જણાવતાં મહારાજશ્રીની તેમ કરવાની આજ્ઞા સ્વીકારી તે મૂળ ગ્રન્થ ભાર તીય વિદ્યા ભવનને સુપ્રત કરેલ છે, જેનું ગુજરાતી ભાષાંતર સભા તરફથી છપાય છે.
જેના પંદર સર્ગોમાં નીચે પ્રમાણે ઐતિહાસિક વર્ણનો અને કથાઓ આવેલ છે. પ્રથમ તીર્થયાત્રા વર્ણન, તેની ઉપયોગી વિધિવિધાન વગેરે, ત્યારબાદ શ્રી બાષભદેવ પ્રભુનું સંક્ષિપ્ત જીવન,ભરત દિગ્વિજયજી બાહુબળી વ્રતવર્ણન, શ્રી શત્રુંજય મહાતીર્થની ઉત્પત્તિ, ભરતનિવણ હકીક્ત, શ્રી શત્રુંજય મહાય કીર્તન વગેરે નવીન જાણવા જેવી હકીકતો, જંબુસ્વામીનું વિસ્તારપૂર્વક ચરિત્ર, તપ મહાઓ ઉપર યુગબાહુ ચરિત્ર, દીન અનુકંપા ઉપર શ્રી નેમિનાથ ચરિત્ર, વસુદેવયાત્રાવર્ણન, કૃષ્ણરાજ્ય અને વિજયવર્ણન વસ્તુપાળ સંઘયાત્રા વર્ણન, છેવટે ગ્રન્થકર્તાએ પ્રશસ્તિ લખી છે. આ વ્રણ સુમારે ચાલીસ ફર્મ કાઉન આઠ પેજીમાં, તૈયાર થશે શ્રી શત્રુંજય, શ્રી ગિરનારજી, શ્રી આબૂજી વગેરે તીર્થો તથા શ્રી આદિનાથ પ્રભુ નિર્વાણ, તથા વસ્તુપાળ વગેરેના સુંદર ફટાઓ તથા અન્ય સાધને મળશે તે વિશેષ ફટાઓ સાથે સુંદર બેરંગી કલર ઝેકેટ, પાકુ બાઈન્ડીંગ, ઉંચા કાગળો ઉપર સુંદર ગુજરાતી અક્ષરેવડે પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવશે. ગ્રીને પિણે ભાગ છપાઈ ગયા છે. થોડાક માસમાં પ્રસિદ્ધ થશે. વિશેષ હકીકત હવે પછી. અમુક કેપીઓની અત્યારથી સભા પાસે ગ્રાહકો તરફથી માગણુ થઈ છે, જેથી જીજ્ઞાસુઓએ જલદી નામ નોંધાવવા. અમારા પ્રકાશન-સાહિત્ય માટે વિશેષ વિવેચનની જરૂર નથી એ તે જૈન જગતમાં સુપ્રસિદ્ધ છે.
લખે--
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર,

Page #26

Page #27

ચાલતી તેને પ્રાધાન્ય પણુ' આપી રચેલા આ કાવ્યા છે. આ કાવ્યના કર્તા કવિઓની પ્રતિભા પશુ તેમાં તરી આવે છે.
- આ ગ્રંથમાં કાવ્યો, તથા રાસેના ગુજરાતી ભાષામાં સાર, કર્તા મહાશય કયા કયા ગચ્છના હતા તે, તેમજ તેઓશ્રીના ગચ્છાના નામે, પ્રહસ્થાના નામે તમામ મહાશયાના સ્થળે, સંવત સાથે આ પી આ કાવ્ય સાહિત્યની સુંદર અને સરલ ઉોગી રચના બનાવી છે. ૫૦ ૦ પાંચસાહ કરતાં વધારે પાના છે. કિંમત રૂ. ૨-૧૨-૯, પાસ્ટેજ અલગ.
શ્રી કુમાર વિહાર શતક ગ્રંથ, શ્રી રામચંદ્ર ગણિ કૃત મૂળ અને સુધાભૂષણ ગણિ કૃત અવચરિ અને તેના ગુજરાતીમાં
ભાવાથ" વિશેષાથ સહિત તેરમા સૈકામાં રસ અને અલ'કારના ચમત્કારથી વિભૂષિત અસાધારણ નૈસર્ગિક આ ખંડકાવ્યની રચના થયેલી છે. પરમાતું ત કુમારપાળ મહારાજાએ પાટણ માં પોતાના પિતા ત્રિભુવનેપાળના નામથી બનાવેલ શ્રી કુમાર વિહાર જૈન મંદિર અને આચાર્ય શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય મહારાજે પ્રતિષ્ઠા કરેલ શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની સ્તુતિરૂપ આ કાવ્યની રચના હાવા સાથે તે મંદિરનું ચમત્કારિક વર્ણ ન આપેલ છે. તે મંદિરમાં અને મુખ્ય પ્રાસાદની અંદર ૧૨૫ અંગુલ ચન્દ્રકાન્ત મણીની પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પ્રતિમા હતી. સર્વ કળશે અને સ્તંભે સુવર્ણના હતા. એક દરે તે જિનમંદિર ૯૬ કોટી દ્રવ્યુ ખરચી કુમાર પાળ મહારાજે બંધાવ્યું હતું. તેમાં વર્ણન છે. કાવ્યની રચના સાથે તેનુ' ગુજરાતી ભાષાંતર પણ આપવામાં આવ્યું છે. ૨૫૦ પાનાના આ પ્રય છે. કિ. રૂા. ૨-૦-૦, આટ'પેપર ઉપર છપાયેલ છે.
સ્ત્રી ઉપયાગી ચરિત્ર, આદર્શ—જગતવંદનીય સતી શ્રી સીતાજીનું ચરિત્ર, ૨ શ્રી દમયંતી ચરિત્ર, એ મહાસતીઓના સુંદર જીવન ચરિત્ર કોઈ પણ જૈન મહેનોને આદશ” થવા માટે ખાસ ઉપયોગી છે. છપાવવાની યોજના વિચારાય છે, આત્મકલ્યાણની ઈરછાવાળા, કોઈ પણ જૈન બંધુ કે ડ્રેતના ટા, જીવનવૃત્તાંત આ ગ્રંથમાં આપવામાં આવશે. વૈજના ખર્ચ માટે અમને લખી જણાવે સંતોષકારક ખુલાસે આપવામાં આવશે.
ગુજરાતી ભાષાના તૈયાર થતાં ગ્રંથા. ૧ શ્રી વસુદેવ હિ'ડિ ગ્રંથ. ( શ્રી સંધદાસ ગણિકૃત ભાષાંતર.) તત્ત્વજ્ઞાન અને બીજી ઘણી બાબાતાને પ્રમાણિક ઠરાવવા સાહતરૂપ આ ગ્રંથનું મૂળ બહુજ પ્રયાનપૂર્વકનું સંશાધન સદ્દગત મુનિરાજશ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજ તથા વિદ્યમાન સાક્ષરવર્ય મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજે કરી જૈન સમાજ ઉપર મહાન ઉપકાર કર્યો છે. ભારતના ઇતિહાસ તૈયાર કરવા માટે અજેઠ અને બહુ જ પ્રાચીન ગ્રંથ છે. આવા બહુમૂલ્ય ગ્રંથનું ભાષાંતર વિદ્વાન બંધુ રા. રા. ભેગીલાલ જ, સાંડેસરા અમદાવાદવાળા પાસે તૈયાર કરાવેલ છે. કોઈ પુણ્યવાન અને સુકૃતની લક્ષી પામેલ જૈન બંધુનું નામ આ ગ્રંથમાં ફૉટા અને જીવનચરિત્ર સાથે જોડાય તેમ ઈચ્છીએ છીએ. આ ગ્રંથમાં અનેક ઐતિહાસિક સામગ્રી, અનેક જાણવાયાગ્ય વિધા અને સુંદર કથાઓ આવેલી છે.
છપાતાં ગુજરાતી ગ્રંથ. ૨ કથારત્નકોષ.
૪ શ્રી મહાવીરદેવના વખતની મહાદેવીએ. ૩ શ્રી સંઘપતિ ચરિત્ર,
૫ શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર, જે કે છપાઈ રહેતાં શુમારે બે હજાર પાનાનું સુંદર વાંચન થશે. આવી સખ્ત મોંઘવારી છતાં સભા
( અનુસધાન ટાઈટલ પાનુ ૪ )

Page #28
Reg. No. B. 431 મા ઉત્તમોત્તમ સુંદર સાહિત્યના પ્રકાશનનું કાર્ય ઉદ્દેશ પ્રમાણે કરે છે. નવા થનારા લાઈફ મેમ્બરોને લાભ લેવા જેવું છે. જલદી નામ નોંધાવેલ. , નાં. 1 માં આર્થિક સહાય આપનાર બધુઓનું જીવનચરિત્ર કૅટા સાથે આપવામાં આવશે. શ્રી તપેાર મહોદધિ ( બીજી આવૃત્તિ. ) તૈયાર છે. આગમાં તથા પૂર્વાચાર્ય કૃત ગ્રંથમાંથી સદેશાધન કરી 162 તપેાના નામ, તેની વિધિવિધાન દરેક તપાની ક્રિયાઓ સહિતની તેની હકીકતો ગુજરાતીમાં શાસ્ત્રીય ટાઈપથી પ્રતાકારે શુમારે 17 ફોમ સુમારે બશેહ પેજમાં છપાઈ તૈયાર થઈ ગયેલ છે, કિ મત લેઝર પેપરના રૂા. 2-8- 0 ગ્લેઝડ પેપરના રૂા. 2-0-0 | દેવાધિદેવ શ્રીતીર્થકર ભગવાનના સુંદર ચરિત્રા, નીચેના ગ્રંથોની માત્ર થોડી કાપીયે સિલકે છે. ફરી તે પણ છપાઇ શકે તેમ નથી, જલદી લાભ લેવા જેવું છે - 1 શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર (બીજો ભાગ) 2aa. 2-8-0 8 શ્રી વિમળનાથ ચરિત્ર રૂા. ર-૦૦ 2 શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ચરિત્ર રૂા. 2-0=0 સત્તવશાળી અને આદર્શ પુરુષના ચરિત્રા. શ્રી સુમુખ તૃપાદિ ધર્મ પ્રભાવ કોની કયા (સચિત્ર) 1-0-0 શ્રી જૈન નરરત્ન “ભામાશાહ” 2-00 શ્રી પૃથ્વી કુમાર ( સુકૃતસાગર ) ચરિત્ર 1-0-0 શ્રી સમરસિંહ ચરિત્ર શત્રુંજયના પંદરમે ઉદ્ધાર 7-4-0 શ્રી કમોશાહ ચરિત્ર શત્રુ'જયના સોળમા ઉદ્ધાર 7-4-0 શ્રી કલિ'ગયુદ્ધ અને મહારાજા ખારવેલ 0-12-0. શ્રી વિજયાનંદસૂરિ 7-8-0, દરેક ગ્રંથ પ્રભાવશાળી મહાન નરરત્નના ચરિત્ર સાથે ખાસ મનન કરવા જેવા, ઉપદેશક અને સાદી અને સરળ ભાષામાં, સુંદર ટાઈ૫, આકર્ષક બાઈડીંગ અને ઉંચા કાગળા માં પ્રગટ થયેલ છે. પાસ્ટે જ સર્વનું અલગ. . શ્રી ચારિત્ર ૨ત્ન ગણિ-વિચત શ્રી દાનપ્રદીપ પંદરમા સૈકામાં 6675 કલાક પ્રમાણુ રચેલા આ ગ્રંથનું આ સુંદર અને સરલ ગુજરાતીભાષાંતર છે. જિનાગમરૂપી અગ્નિ પાસેથી વિવિધ પ્રકારના અથરૂપી તેજને બહુણ કરી જિન શાસનરૂપો ધરમાં દાનરૂપી દીવાને પ્રગટ કરવા, આ ગ્રંથની બાર પ્રકાશમાં રચના કરી છે. દાનના અનેક ભેદ-મકારે, તેના આચારોનું વર્ણન અને તે ઉપર દાનવીરાના ઉત્તમ 42 સુદર મનન કરવા રોગ્ય સુદિર ચરિત્રા-સુદર કથાઓ સાથે આપવામાં આવેલ છે. સાથે દેશથી અને સવ"થી દયાન' વિવેચન, દાનના ગણે અને દાન' વર્ણન વગેરે હકીકત વિસ્તારથી આપેલ છે. જીવનને સમાગ” દશેક પિતા પૈસવ પ્રછિત આપનાર માતાની પેઠે સવ પીડા દર કરનાર, મિત્રના પેટે હર્ષ વધારનાર, મહા મંગળરુપ. આત્મજ્ઞાનની ભાવનાએ ફરિત કરનાર, નિમ"વળ સમ્યકત્ર પરમાતમત્વ પ્રગટ કરાવનાર દૈદીપ્યમાન દાનધમરુપી દીવ જિન પ્રવચનરુપી ધર્સ વિષે ચોતરફ પામી રામનેક જીવને મેક્ષ પ્રાપ્ત કરાવે છે. એક દરે આ અપૂર્વ ગ્રંથ નિરંતર પઠન પાઠન કરવા જેવું છે, 500 પાનાને ઉંચા પેપર ઉપર સુંદર ગુજરાતી ટાઈપમાં છપાયેલ છે. કિં. રૂા. ૭-૮-છ પાસ્ટેજ જુદું. મુદ્રક : શાહ ગુલાબચ દ લલ્લુભાઇ : મી મહાદય પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ : દાણાપીઠ-ભાવનગર, . For Private And Personal Use Only