Atmanand Prakash Pustak 041 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

૨૩૨
卐
નથી. કારણ કે અવિકારી છે. સ્વભાવથી શુદ્ધ છે, સ્ફટિક જેવા આત્મા અવિકારી શુદ્ધ હૈાવાથી વિકારી કે અવિકારી શુદ્ધ કે અશુદ્ધ વસ્તુને સંચાગ થવા છતાં આત્મા અવિકારી શુદ્ધ જ રહેવાના, સ્વરૂપમાં જ રહેવાના. કોઇ પણ વિકારી વસ્તુના સંયાગથી આત્મા વિકારી બની જાય તે પછી તેના જ્ઞાનગુણુ નષ્ટ થઈ જાય. અથવા તા જે વસ્તુના સંયોગ થયે તે જ વસ્તુના જ્ઞાનવાળા ખને, તેનાથી ભિન્ન-ઈતર વસ્તુઓને જાણી શકે નહિ. જેમકે કાગળ વિકારી શુદ્ધ વસ્તુ. આરિસે-અવિકારી સ્વભાવથી શુદ્ધ વસ્તુ, કાગળ ઉપર ઘેાડાનું ચિત્ર કાઢીએ તા કાગળ ઘેાડાના રૂપમાં વિકૃત થઇ જાય છે. તેના ઉપર માનવીનું ચિત્ર કાઢી શકાય નહિ. અથવાતા ઘેાડાના રૂપમાં વિકૃત થએલા કાગળ માનવીનું રૂપ ધારણુ-ગ્રહણ કરી શકે નહિ. આરિસામાં તેમ નથી. કારણકે અવિકારી છે. તેથી નર, વાનર, ઘેાડા આદિ અનેક વસ્તુઓને ગ્રહણ કરે છે, છતાં તે સ્વરૂપમાં વિકૃત થતા નથી. આત્મા પણ આરિસાની જેમ હાવાથી અનતી વસ્તુને જાણે છે. અર્થાત્ વસ્તુમાત્રનુ પ્રતિબિંબ આત્મામાં પડે છે છતાં આત્મા સ્વસ્વરૂપ બદલતા નથી. વાસ્તવિકમાં વિચાર કરીએ તેા સુખ દુઃખ જેવી કાઇ વસ્તુ જ નથી. જડના વિકારામાં ભળી વિકૃત દેખાતા જ્ઞાનને પ્રકાશ છે. કારણકે સુખ એટલે જ્ઞાન અને દુ:ખ એટલે પણ જ્ઞાન. જ્ઞાન સિવાય સુખદુઃખ જૈવી ભિન્ન વસ્તુ નથી. વિકૃત દેખાતા જ્ઞાનનુ નામ જ સુખદુ:ખ છે. સાચું સુખ પણ શુદ્ધ જ્ઞાનને જ કહેવામાં આવે છે. શાતા વેઢે છે, અશાતા વેદે છે એટલે સુખ જાણે છે, દુ:ખ
જડના વિકારાને ભગવનાર-ભ્રાતા આત્મા નથી. જડના વિકાર સ્વરૂપ ઇંદ્રિયા છે. પેાતાનાથી ભિન્ન જડના વિકાર સ્વરૂપ વિષયામાં ભલે ભળે, પરંતુ આત્માએ તા તેમાં જ્ઞાતા હૃષ્ટા તરીકે રહેવાનું છે. કારણકે આત્મા જ્ઞાતા છે, પણ ભાક્તા નથી. સ્વરૂપ ભક્તા જાણવુ તે જ્ઞાનનું અવિકૃત પરિણમન. વિષયભાગ એટલે જડના વિકારાના જડના વિકારાની સાથે વિચિત્ર સંચાગ. આ સયાગ સ્વરૂપ ભાગ આત્માના હાઇ શકે નહિ. કારણકે આત્મા નિરંતર જ્ઞાનના ભોક્તા છે. અને તે જ્ઞાન આત્માની સાથે તાદાત્મ્ય સ્વરૂપે છે; પણ સંચાગ સ્વરૂપ નથી. જ્યાં સચૈાગ છે ત્યાં આત્માનુ ભ્રાતાપણું નથી. છતાં જાણવું, માનવું તે જ્ઞાનનું વિકૃત
જાણું છે. વેદવું એટલે જાણવું. જડના વિકા-પરિણમન વભાવ સ્વભાવ કહેવાય. અને જ્ઞાનનું
રાતુ વિકારરૂપે જ્ઞાન તે ( સુખદુ:ખ, હર્ષ, શાક, ભય, રતિ, અરતિ, હાસ્ય, રાગદ્વેષ વગે૨ે વગેરે વિકારામાં વિકારરૂપે પરિણત થવાથી
લેાક્તાપણું માનવું તે અવિકૃત પરિણમન. વિષયાના હુ. બાક્તા છું એવા આત્મામાં આરોપ કરવા તે બ ંધન-સંસાર. અને હું
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
અજ્ઞાન કહેવાય છે. અને અવિકારરૂપે પરિત થયેલું જ્ઞાન કહેવાય છે. અને જ્ઞાનનું જડજન્ય વિકારામાં અવિકૃતપણે પરિણમન તે જ સાચુ સુખ-સાચા માનદ કહેવાય છે, તેને જ સ્વરૂપરમણુતા અને મુક્તિ કહેવાય આવે છે. જ્ઞાન તે મુક્તિ અને અજ્ઞાન તે બંધન-સંસાર. જ્ઞાનમાં વિકાર એટલે જડજન્ય વિકારોમાં મારાપણું અને વિકારામાં મારૂ નથી એવુ પરિણમન તે અવિકાર. વિકાર તે અજ્ઞાન અને અવિકાર તે જ્ઞાન. અજ્ઞાન તથા જ્ઞાનમાં કેવળ એટલા જ તફાવત રહે છે. જ્ઞાન પણ જ્ઞાન છે અને અજ્ઞાન પણ જ્ઞાન છે. કારણકે જ્ઞાનના સ્વભાવ જડના વિકારોમાં પરિણમન થવાનેા છે. તેમાં વિકૃત પરિણમન તે અજ્ઞાન અને અવિકૃત પરિણમન તે જ્ઞાન. જીવન તથા મૃત્યુને માટે પણ સાચુ જીવન તે અવિકૃત પરિણમેલુ જ્ઞાન છે અને જ્ઞાનનુ વિકૃત પરિણમન તેજ જન્મ-મૃત્યુ.