________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
વિવેચનહે પ્રાણી ! આ કહેવાતા હેતુથી શેથી આ પ્રત્યક્ષ દેખાતે સંસાર સ્મશાન આ સંસાર કારાગૃહ એટલે અપરાધીઓને સદશ છે એમ જાણવું. આ સંસારરૂપી મશાનિરોધ કરવાનું કેદખાનું છે એમ તું જાણ. નમાં મહા અનંતાનુબંધી ક્રોધ કે જે ઉત્પન્ન તેવા કારાગૃહરૂપ સંસાર હોવાથી આ ભવને થયા પછી અકાર્ય કર્યા વિના નિવૃત્તિ જ વિષે કૃત્યાકૃત્યનું વિવેચન કરવામાં પંડિત એવા પામતો નથી, તેવા મહાક્રોધરૂપી ગુઘ-માંસાહારી પુરૂષોને કઈ પણ સ્થાને રતિ-પ્રીતિ ઉત્પન્ન પક્ષી રહેલા છે. પોતાના અને બીજાના રૂધિર થતી નથી. જે ભવરૂપી કારાગૃહમાં સ્ત્રી ઉપર તથા માંસને ખાનાર હોવાથી તેને આ પ્રમાણે પ્રેમ તે બેડી સદશ છે. તે બેડીમાં પડેલાથી ઉપમા આપી છે. તથા માંસાદિ ભક્ષણ કરવામાં નાસીને અન્યત્ર જઈ શકાતું નથી. માટે પ્રિયાના ચપળ એવી અવિરતિરૂપી શિયાળણું ભ્રમણ
સ્નેહને નિગડ-એડીની ઉપમા આપી છે. તથા કરે છે. અવિરતિમાનું સર્વભક્ષી હોવાથી તિર્યપિતાને જે પરિવારવર્ગ તે પહેરેગીર સુભટ ચના સ્વભાવવાળો છે તેથી તેને તેવી ઉપમા જેવો છે. અર્થાત્ પરિવારથી વીંટાએલ પુરૂષ આપી છે. તથા કામદેવરૂપી ઘુવડ પ્રગટ રીતે નાશીને સંસારથી દૂર જઈ શકતો નથી, તેથી વિવેકી જનને દુઃખદાયી શબ્દ કરતા સ્વેચ્છાએ તેને પહેરેગીરની ઉપમા આપી છે. તથા ઘન- પરિભ્રમણ કરે છે. કામદેવ દિવસે દેખી શકતો દ્રવ્ય એ નવિન–અપૂર્વ રજુઆદિકના બંધન નથી, (પ્રાયે દિવસે ઉત્પન્ન થતો નથી) દુષ્ટ રૂપ છે. ધનની આશામાં બંધાયેલો પુરૂષ અપ- ભાષણ કરનાર હોય છે, અને સ્વેચ્છાચારી હોય રાધી થયેલા કેદીની જેમ નવી નવી જાતિના છે તેથી તેને તેની ઉપમા આપી છે. તથા જ્યાં પરાભવને પામે છે તથા તે કારાગૃહ ધન અને શકરૂપી-ઈષ્ટ વસ્તુના વિયેગાદિકથી ઉત્પન્ન યૌવનાદિકથી ઉત્પન્ન થયેલા અભિમાનરૂપી અને થયેલા ચિત્તના ઉગરૂપી અગ્નિ પ્રદીપ્ત થયેલ પવિત્ર પદાર્થથી ભરેલું છે. અર્થાત્ અભિમાની દેખાય છે. સંતાપને હેતુ હોવાથી શેકને પુરુષ અપકીર્તિરૂપ દુર્ગધને પામે છે તથા અગ્નિની ઉપમા આપી છે. તથા તરફ વિસ્તાર તે કારાગૃહ ધનપુત્રાદિકના વિયોગથી ઉત્પન્ન પામતા અપયશરૂપી ભસ્મસમૂહ પડે છે. થયેલા વ્યસને-કછોરૂપી સપના નિવાસસ્થાનેના અસાર હોવાથી તથા મલિન કરનાર હોવાથી સંસર્ગથી દારૂણ-ભયંકર છે.
અપયશને ભસ્મની ઉપમા આપી છે. અને તે આ સંસાર સ્મશાનરૂપ છે.
અપયશ સંસારમાં વસતા પ્રાણીઓને પ્રાપ્ત જેને વિષે મહાક્રોધરૂપી ગૃધપક્ષી રહેલા થાય જ છે. છે, ચપળ એવી અવિરતિરૂપ શિયાળણી રહેલી આ સંસાર વિષવૃક્ષ જ છે. છે, કામદેવરૂપી ઘુવડ પ્રગટ રીતે કટુ શબ્દ “ આ સંસાર વિષવૃક્ષરૂપ છે. કેમકે ધનની કરતો સ્વેચ્છાએ ફર્યા કરે છે, શેકરૂપી અગ્નિ
- આશારૂપ જે ( વિષવૃક્ષ)ની છાયા માત્ર પણ પ્રદીપ્ત રહેલો છે, તથા જેમાં ચોતરફ વિસ્તાર અતિ વિષમ પૂછીને આપનારી છે તથા પામેલા અપયશરૂપી ભસ્મના ઢગલા જોવામાં સ્ત્રીઓના વિલાસરૂપ જેને પુષ્પરાગ પણ મોટા આવે છે. એ પ્રમાણે હોવાથી આ સંસાર વિકારને માટે થાય છે. તથા જેના ફળને સ્મશાન સરખો જ છે. તેથી તેમાં રમણીયતા આસ્વાદ નરકના વિસ્તીર્ણ વ્યાધિઓના સમૂહ શી? કાંઈ જ નથી.”
રૂપ છે. એવા આ સંસારરૂપી વિષવૃક્ષને વિષે વિવેચન-આગળ કહેવામાં આવતાં કાર- બુદ્ધિમાન પુરુષોએ આસ્થા રાખવીગ્ય નથી.”
For Private And Personal Use Only
