Atmanand Prakash Pustak 041 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531489/1

Page #1

( 1
જ
જ
I
"R
f
{
पुस्तक
જતા દશ છે
मॉमस
'ક જ મા,
અશા છે કે
ભાઈ .
કપરા
શ્રી જેન આત્માને સભા-ભાવનગર,

Page #2

આ અંકમાં
૧. શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્તવન २. मयुरान्योक्ति ૩. આત્મમિાંસા.. ૪. ભજન .. ... ૫. ભવસ્વરૂપ ચિંતવન .. ૬. ક્ષમાના ભંડાર ...
| | ૭. સમયે મા પમાણ . . ૨૩૦ | ૮. અમર આત્મમંથને ... . ૨૪૧
૨૩૧ ૯. વાસુદેવ બળદેવનારર દ્વારેનું વર્ણન ... ૨૩૪ ૧૦. નિદ્રા ... ... ... ૨૪
૧૧. મનનીય • • ... ૨૩૭ ૧૨. વાર્ષિક અનુક્રમણિકા . . છેવટ
નવા થયેલા માનવંતા સભાસદો ૧ મહેતા કાન્તિલાલ રતનચંદ
પાલણપુર
લાઈફ મેમ્બર
અમારા માનવંતા ગ્રાહકોને ૪૧-૪ર વર્ષની ભેટ બુકે– આવતા શ્રાવણ માસથી આત્માનંદ પ્રકાશ માસિક ૪૨ માં વર્ષમાં પ્રવેશ કરે છે, તેનું કદ મોટું, સુંદર ટાઈટલ અને વિદ્વાનોના વિદ્વતાભરેલા લેખે વડે નિયમિત પ્રગટ થાય છે. ભયંકર ચાલતી લડાઈને લઈને કાગળ, છપાઈ વગેરેની સખ્ત મેઘવારી હોવા છતાં લવાજમ નહિ વધારતા ચાલુ લવાજમ જ લેવામાં આવે છે.
ભેટના ગ્રંથો ૧ સગઢમકંદલી–મૂળ તથા ભાષાંતર સાથે. મનનીય ઉપદેશક ગ્રંથ. | ૨ સમ્યકત્વ સ્વરૂ૫–તેના ગુણ, મૂળોત્પત્તિ, વરૂપ અને વિવિધ ભેદ બતાવનાર ગ્રંથ. ૩ સભ્ય જ્ઞાન સમ્યગદર્શન પૂજા–આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લલાસુરીશ્વરજીકૃત સુંદર રાગરાગિણી
સહિત જેની પાછળ પરિશિષ્ટ તરીકે સંક્ષિપ્તમાં અર્થ આપેલા છે. ૪ શ્રી નવપદજી તથા દશયતિધર્મની પૂજા-તવન સહિત. પંન્યાસ શ્રી ગંભીરવિજજીકૃત.
ઉપરોક્ત ચારે બુકે બે વર્ષના લવાજમના રૂા. ૭-૮-૦ તથા તે બુના પટ ખર્ચના રૂા. ૭-૩-૦ મળી રૂા. ૩–૧૧-૦ મનીઓર્ડરથી મળ્યા બાદ ભેટની બુકો પિસ્ટદ્વારા મોકલવામાં આવશે. મનીઓર્ડરથી લવાજમ નહિ મોકલનારને વી. પી. અને પિસ્ટ ખર્ચના રૂા. ૦-૬-૦ મળી કુલ રૂ. ૩-૧૪-૦નું વી. પી. કરવામાં આવશે જે સ્વીકારી લેવા નમ્ર સૂચના છે. કોઇપણ કારણે વી. પી. પાછું મોકલી જ્ઞાનખાતાને નુકસાન નહિ કરવા નમ્ર સૂચના છે. વી. પી. નહિ લેનાર બંધુએ અમોને પ્રથમથી લખી જણાવવું. શ્રાવણ શુદિ ૬ થી ભેટની બુક, અગાઉથી લવાજમ નહિ આવેલ હશે
તે ગ્રાહક બંધને વી. પી. થી મોકલવામાં આવશે.

Page #3

શ્રીઆસાનંદ પ્રકા
પુસ્તક:૪ મું : અંક: ૧૨ મો :
આત્મ સં. ૪૮ વીર સં. ૨૪૭૦
વિક્રમ સં. ર૦૦૦: અષાડ: ઇ. સ. ૧૯૪૪ : જીલાઈ:
શ્રી વાસુપૂજય સ્તવન.
(રખીયાં બંધાવો ભૈયાએ રાગ) નંદન વસુપૂજ્ય કેરા અમને ઉગારો રે...ટેક. ક્ષણ ક્ષણ તુજ નામ ભાવે, પરમાનંદે ઝીલાવે; જ્યાસુત મરણે આવે, ભવમાંથી તારે રે. નંદન ૧ જીવન વીતો તુજ સ્મરણે, મુક્તિ માનું તુજ ચરણે, સેવકને રાખો શરણે, દુઃખથી ઉદ્ધારે છે. નંદન ૨ મનમંદિરમાં પધરાવું, પ્રેમે તુજ ગુણ ગાઉં; ઉરના ગુલે ગુલાવું, મુજને તું પ્યારે રે. નંદન ૩ દુનિયામાં મન ના લાગે, ઉરમાં તુજ મંત્ર જાગે; મુજને સંસાર લાગે અતિશે અકારે રે. નંદન ૪ દર્શન વિણ તૃપ્તિ ન થાય, ઉર બંસી ગીત ગાયે, મીઠે અમૃતરસ પાયે, સ્મૃતિ કુવારો રે. નંદન ૫ જન્મ ને મૃત્યુ ટાળે, પાપને મૂળથી બાળે સેવકને પ્રેમથી પાળે, ઝાલો કર મારે છે. નંદન ૬ વાસુપૂજ્ય મન લાગ્યું, ભાવે અજિતપદ માગ્યું, હેમેન્દ્ર મનડું જાગ્યું, વાગ્યા ઉર તારો રે. નંદન ૭
રચયિતા : મુનિ હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ

Page #4

અમારામા Nago કામ ક0 મestion paper
sweete Hause
मयुरान्योक्ति।
e
ના નાનકડા
ગામ
(વસંતતિ વત્ત) अस्मान्विचित्र वपुषस्तव पृष्टलग्नान् , कस्माद्विमुश्चति भवान्यदि वा विमुश्च । रे! नीलकंठ गुरुहानिरियं तवैव, मौलौ पुनः क्षितिभृतो भविता स्थितिनः ।। શાણુ વિચારક વાચક બધુઓ!
આ મયુરના દષ્ટાંતથી કવિ શું સૂચવે છે, તે લક્ષપૂર્વક વિચારો અને હૃદયસ્થ કરો
કુદરતનિમિત અતિ રમ્ય અને આકર્ષક લાગતાં મયુરપિચ્છની મનેહરતા તે વિશ્વવિદિત છે. મયુરોનો સાચો શણગાર જ એ વડે જ મયુર લલિત કળાધર કહેવાય છે, અર્થાત્ મયુરોની સંદર્યતાનું એ અમૈલિક સાધન છે.
એક સમયે એક દશ્ય એવું બન્યું કે –મયુરે પોતાનાં પિછાં-અંગ પરથી ઉતારી નાખવાની તૈયારી કરી, એ જ વખતે પિછાં ઉંડો વિચાર કરવા લાગ્યાં કે આ મયુરરાજે આ શો અવળે ઉદ્યમ આદર્યો! શું એ આપણું ઉદ્દભવસ્થાનને આટલાએ વિચાર નહીં આવતો હોય કે આ પિછાં મારા શરીરજન્ય છે, મારા આશ્રિત છે, આજ સુધીમાં અમે પરસ્પરના સગે આખાય વિશ્વને આનંદ સાથે આશ્ચર્ય પમાડી રહ્યાં છીએ. !!!
આ ગંભીર વિચાર કરી પિછાંઓ લાગણીપૂર્વક મયુરરાજને વિનંતી કરવા લાગ્યાં કે ઓ ! અમારા ઉત્પાદક? આ શું કરે છે ? વિચાર તે કરો કે – - અમે સંદર્યભર્યા છીએ, અને અમે સ આપની પાછળ લાગેલાં જ છીએ (આશ્રિત છીએ) માટે અમને તમારા અંગથી ઉતારી ન નાખે–જાદા ન પાડે !
એટલું નમ્રભાવે માગીએ છીએ તે સ્વીકારે! કેમકે આપણે પરસ્પર સહાયથી જ રયતા ધરીએ છીએ, જુઓને “સિંહ તથા વન; માથું અને પાઘડી, એ જ પ્રમાણે આપ અને અમે (પિછાં) છીએ, માટે આપણે બંનેના હિત માટે પુનઃ વિનતિ કરીએ છીએ કે, હે મયુરાજ ! અમારે ત્યાગ ન કરો !!!
આટલી બધી આર્જવતાભરી વિનતિ કર્યા છતાં જ્યારે મયુરે પોતાનો હઠ ન જ જ છોડ્યો ત્યારે પિછાંઓએ છેવટના ખરા શબ્દ સંભળાવી દીધા કે-હે નીલકંઠ ! આ તમારા સાહસથી ખરી હાની તો તમને જ છે, કેમકે જ્યારે તમે અમને તમારા અંગથી જૂદાં કર્યા ત્યારે નિશ્ચયપૂર્વક સમજશે કે, અમારા ગ્રાહક તે અનેક છે, તમે અમને છૂટાં કર્યા કે તરત જ અમે તે રાજા-મહારાજાના મુગટમાં કે કોઈ પવિત્ર દેવસ્થાનમાં માનપૂર્વક સ્થાન પામીશું જ પણ હે મોર! તું તો બાંડે કહેવાઈશ! હવે બસ ! કિમધિકમ.
વહાલા વાંચનારાઓ આ કદરદાનીની અન્યક્તિ છે. દુનિયાના વહેવારમાં, રાજ્યકાર્યમાં, દેવકાર્યમાં, જ્યાં સૂફમતાથી જોઈ શકવાનું આવશ્યક છે, ત્યાં આ અન્યક્તિ સુવર્ણાક્ષરે લખી રાખવા જેવી સાધક છે.
રેવાશંકર વાલજી બધેકા
-
-
-
-
મા મન ન
કેમ
-
-
બાપાના ના કાકા મામા ના 69 મા મહા (0
'નાના

Page #5

આત્મમીમાંસા
લેખક : આ શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહુારાજ.
જે કાળે જે ઉદયમાં આવ્યું હાય તે વેદવું જ પડે છે. પછી તે આત્માને ગમે કે ન ગમે પણ લાગવ્યા સિવાય છૂટકે જ નથી. સારાને
સુખ મેળવી શકતા નથી. પુન્યકર્મ તથા પાપકર્મ અને કર્મોના વિકારા દેહમાં થાય છે. જેનુ બીજું નામ વિપાક ઉદય છે. આ બન્ને પ્રકારના ઉદય સઘળાયે વાંછે, છતાં નબળુ ઉદયમાં આવેઉદયમાં ધર્મને ન એળખનાર આત્મા વ્યાકુળ
અને તે અનીચ્છાએ પણ ભાગવવું પડે.
થાય છે.
સુખ તથા દુ:ખના વિકારે! દેહમાં થાય છે. આત્મા તો અવિકારી છે. છતાં અનાદિકાળના કર્મ સંયોગથી આત્મા પેાતાનામાં સુખદુ:ખને આરાપ કરે છે. આ આરાપ્ત કરવાની ટેવને લઇને આત્મા કથી છૂટી શકતા નથી. કર્મ છૂટી જવારૂપ મુક્તિ મેળવવાની ઇચ્છાવાળા આત્માઓએ દેહ તથા આત્માની ભિન્નતારૂપ સમ્યક્ત્વને મેળવી તેને દ્રઢ કરવા નિર ંતર પ્રયત્ન કરવા જોઇએ.
થી
જેમ ખીજાના ઘરમાં આગ લાગે તેા આપણને હર્ષ કે શાક થતા નથી અને ખીજાનું ઘર ખળે છે તેમાં મારે શું? એવી ભાવના તથા શ્રદ્ધા આપણી વૃત્તિમાં શાંતિ જાગ્રત કરે છે, તેવી જ રીતે દેહમાં થવાવાળા વિકારામાં ભેદભાવનાનુ ચિંત્વન આત્મા કરે તે દેહમાં થતા વિકારોની અસર લેશ માત્ર પણ આત્માને થઇ શકતી નથી. આ અવસ્થાનું નામ ધર્મ સ્વરૂપ રમણતા–વિકાસ-જાગૃતિ વગેરે વગેરે કહેવાય છે.
ધર્મ એટલે અન ંત આનંદ, અનંત જીવન, અનંત સુખ દેહમાં થતા કર્મજન્ય વિકારોથી વ્યાકુળ થનાર, અનંત આનંદ, જીવન અને
વ્યાકુળતા–વિષમભાવ, વિભાવ અને અન્યાવિકાસ-આનદ-સુખ. પુન્યક ના વિકારને અનુકુળતા એટલે સમભાવ, સ્વરૂપરમતા અર્થાત્ ફળ માની રાગ કરવા અને પાપકર્મોના વિકારાગદ્વેષથી વ્યાકુળતા થાય છે અને વ્યાકુળતાથી રને પ્રતિકૂળ માની દ્વેષ કરવા તે જ વ્યાકુળતા. રાગદ્વેષ થાય છે.
આત્મા અવિકારી છે અને જડ વિકારી છે. જે આત્મા ઉપર કર્મ જન્મ દેહમાં થતા વિકારાની અસર થાય છે, તે આત્મા ઉપર દેહથી ભિન્ન જડજન્ય જગતમાં થતા વિકારોની અસર થાય છે. અસર થવી એટલે કર્મ જન્મ-જડજન્યવિકારેના પેાતાનામાં આરેાપ કરવા-વિકૃતિ-મારૂં સ્વરૂપ છે. વિકારા મારામાં થાય છેઝુ વિકારી છું એમ માની લેવું.
સ્ફટિક અવિકારી શુદ્ધ છે અને વિવિધ વર્ણ ના તાંતણા વિકારી છે. વિચિત્ર વણુના તાંતણાને યાગ સ્ફટિક સાથે થવાથી સ્ફટિક વિવિધ વણુ - વાળું દેખાય પણ વાસ્તવિકમાં તેમ નથી, વિકારી શુદ્ધ વસ્તુમાં વિકારી અશુદ્ધ મળેતા શુદ્ધ વિકારી અશુદ્ધ બની શકે છે; કારણ કે વિકારી છે. પશુ અવિકારી સ્વભાવથી શુદ્ધ વસ્તુમાં વિકારી સ્વભાવથી અશુદ્ધ ભળે તે અશુદ્ધ થઈ શકતુ

Page #6

૨૩૨
卐
નથી. કારણ કે અવિકારી છે. સ્વભાવથી શુદ્ધ છે, સ્ફટિક જેવા આત્મા અવિકારી શુદ્ધ હૈાવાથી વિકારી કે અવિકારી શુદ્ધ કે અશુદ્ધ વસ્તુને સંચાગ થવા છતાં આત્મા અવિકારી શુદ્ધ જ રહેવાના, સ્વરૂપમાં જ રહેવાના. કોઇ પણ વિકારી વસ્તુના સંયાગથી આત્મા વિકારી બની જાય તે પછી તેના જ્ઞાનગુણુ નષ્ટ થઈ જાય. અથવા તા જે વસ્તુના સંયોગ થયે તે જ વસ્તુના જ્ઞાનવાળા ખને, તેનાથી ભિન્ન-ઈતર વસ્તુઓને જાણી શકે નહિ. જેમકે કાગળ વિકારી શુદ્ધ વસ્તુ. આરિસે-અવિકારી સ્વભાવથી શુદ્ધ વસ્તુ, કાગળ ઉપર ઘેાડાનું ચિત્ર કાઢીએ તા કાગળ ઘેાડાના રૂપમાં વિકૃત થઇ જાય છે. તેના ઉપર માનવીનું ચિત્ર કાઢી શકાય નહિ. અથવાતા ઘેાડાના રૂપમાં વિકૃત થએલા કાગળ માનવીનું રૂપ ધારણુ-ગ્રહણ કરી શકે નહિ. આરિસામાં તેમ નથી. કારણકે અવિકારી છે. તેથી નર, વાનર, ઘેાડા આદિ અનેક વસ્તુઓને ગ્રહણ કરે છે, છતાં તે સ્વરૂપમાં વિકૃત થતા નથી. આત્મા પણ આરિસાની જેમ હાવાથી અનતી વસ્તુને જાણે છે. અર્થાત્ વસ્તુમાત્રનુ પ્રતિબિંબ આત્મામાં પડે છે છતાં આત્મા સ્વસ્વરૂપ બદલતા નથી. વાસ્તવિકમાં વિચાર કરીએ તેા સુખ દુઃખ જેવી કાઇ વસ્તુ જ નથી. જડના વિકારામાં ભળી વિકૃત દેખાતા જ્ઞાનને પ્રકાશ છે. કારણકે સુખ એટલે જ્ઞાન અને દુ:ખ એટલે પણ જ્ઞાન. જ્ઞાન સિવાય સુખદુઃખ જૈવી ભિન્ન વસ્તુ નથી. વિકૃત દેખાતા જ્ઞાનનુ નામ જ સુખદુ:ખ છે. સાચું સુખ પણ શુદ્ધ જ્ઞાનને જ કહેવામાં આવે છે. શાતા વેઢે છે, અશાતા વેદે છે એટલે સુખ જાણે છે, દુ:ખ
જડના વિકારાને ભગવનાર-ભ્રાતા આત્મા નથી. જડના વિકાર સ્વરૂપ ઇંદ્રિયા છે. પેાતાનાથી ભિન્ન જડના વિકાર સ્વરૂપ વિષયામાં ભલે ભળે, પરંતુ આત્માએ તા તેમાં જ્ઞાતા હૃષ્ટા તરીકે રહેવાનું છે. કારણકે આત્મા જ્ઞાતા છે, પણ ભાક્તા નથી. સ્વરૂપ ભક્તા જાણવુ તે જ્ઞાનનું અવિકૃત પરિણમન. વિષયભાગ એટલે જડના વિકારાના જડના વિકારાની સાથે વિચિત્ર સંચાગ. આ સયાગ સ્વરૂપ ભાગ આત્માના હાઇ શકે નહિ. કારણકે આત્મા નિરંતર જ્ઞાનના ભોક્તા છે. અને તે જ્ઞાન આત્માની સાથે તાદાત્મ્ય સ્વરૂપે છે; પણ સંચાગ સ્વરૂપ નથી. જ્યાં સચૈાગ છે ત્યાં આત્માનુ ભ્રાતાપણું નથી. છતાં જાણવું, માનવું તે જ્ઞાનનું વિકૃત
જાણું છે. વેદવું એટલે જાણવું. જડના વિકા-પરિણમન વભાવ સ્વભાવ કહેવાય. અને જ્ઞાનનું
રાતુ વિકારરૂપે જ્ઞાન તે ( સુખદુ:ખ, હર્ષ, શાક, ભય, રતિ, અરતિ, હાસ્ય, રાગદ્વેષ વગે૨ે વગેરે વિકારામાં વિકારરૂપે પરિણત થવાથી
લેાક્તાપણું માનવું તે અવિકૃત પરિણમન. વિષયાના હુ. બાક્તા છું એવા આત્મામાં આરોપ કરવા તે બ ંધન-સંસાર. અને હું
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
અજ્ઞાન કહેવાય છે. અને અવિકારરૂપે પરિત થયેલું જ્ઞાન કહેવાય છે. અને જ્ઞાનનું જડજન્ય વિકારામાં અવિકૃતપણે પરિણમન તે જ સાચુ સુખ-સાચા માનદ કહેવાય છે, તેને જ સ્વરૂપરમણુતા અને મુક્તિ કહેવાય આવે છે. જ્ઞાન તે મુક્તિ અને અજ્ઞાન તે બંધન-સંસાર. જ્ઞાનમાં વિકાર એટલે જડજન્ય વિકારોમાં મારાપણું અને વિકારામાં મારૂ નથી એવુ પરિણમન તે અવિકાર. વિકાર તે અજ્ઞાન અને અવિકાર તે જ્ઞાન. અજ્ઞાન તથા જ્ઞાનમાં કેવળ એટલા જ તફાવત રહે છે. જ્ઞાન પણ જ્ઞાન છે અને અજ્ઞાન પણ જ્ઞાન છે. કારણકે જ્ઞાનના સ્વભાવ જડના વિકારોમાં પરિણમન થવાનેા છે. તેમાં વિકૃત પરિણમન તે અજ્ઞાન અને અવિકૃત પરિણમન તે જ્ઞાન. જીવન તથા મૃત્યુને માટે પણ સાચુ જીવન તે અવિકૃત પરિણમેલુ જ્ઞાન છે અને જ્ઞાનનુ વિકૃત પરિણમન તેજ જન્મ-મૃત્યુ.

Page #7

આત્મમિમાંસા.
જડના વિકારાના વિચિત્ર સચાગાના ભાક્તા નથી તે મુક્તિ, જડના વિકારોમાં અવિકૃત જ્ઞાનનુ ં પરિણમન તેજ કેવળજ્ઞાન, સુખ, આનંદ અને જીવન કહેવાય છે. અને તેને જ ધર્મ કહેવામાં આવે છે. કેવળજ્ઞાન સ્વરૂપ આત્મા મુક્તાત્મા કહેવાય છે. પછી તે દેહના સંયેગી હા કે વિયેાગી હા. આટલા ઉપરથી કાંઇક જાણી શકાશે કે ધર્મ, અધર્મ, સુખ, દુ:ખ, હર્ષ, શાક, આદિ શું વસ્તુ છે.
અનાદિકાળથી દેહયુક્ત આત્માએ એક એક આકાશ પ્રદેશની અનતીવાર સ્પર્શના કરી છે, અને અનંતીવાર એક એક પ્રદેશમાં અનંતા દેહ ભાગવ્યા છે, છતાં દેહના મેહ છૂટા નથી. દેહને છોડવાનુ મન થતું નથી. અર્થાત્ માતની બહુ જ ખીક લાગે છે. કેટલા દેહા ધ્યાશ ? જ્યાં સુધી મેાહના ક્ષય અથવા ઉપશમ થાય નહીં ત્યાં સુધી જીવની દેહવાસના છૂટી શકતી નથી. અને દેહવાસનાને લઇને વારંવાર મૃત્યુ થવાનું જ. અને મૃત્યુ, જન્મ સિવાય હાય જ નહિ, જન્મ એટલે દેહસ યાગ અને મૃત્યુ એટલે દેવિયાગ.
દેહ વગરના આત્મા–મુક્તાત્મા કેવા હશે તે અત્યારે આપણા લક્ષ્યમાં પણ ન આવી
卐
શકે કારણ કે વાસનાગ્રસ્ત દેહું આશ્રિત છવા ઇંદ્રિયા તથા મનની મારફત જાણવાના પ્રયત્ન કરે છે, તે આંખ ઉપર લેાઢાના ચશ્મા ચઢાવીને જોવા જેવુ છે. સ્વચ્છ-આવરણરહિત આંખ સ્વત ંત્રપણે જે કાંઇ જોઇ શકે છે તે લેઢાના ચશ્મા દ્વારા પરત ંત્રપણે જોઇ શકતી નથી.
દેહધારીઓને જે ક્ષેત્રમાં જેટલા સમયની સ્પના કરવાની હોય છે તે જન્મક્ષેત્રથી લઇને મૃત્યુક્ષેત્ર પયંત અવશ્ય કરવી પડે છે. તેની સાથે સાથે ઉદય, ઉદીરણા, મધ અને નિર્જરા પણ થયા કરે છે. આ બધીય વ્યવસ્થા ક્રમવાર સ’પૂર્ણપણે સર્વ જ્ઞા જાણે છે. આપણા
જ્ઞાન, સુખ, જીવન, આનંદ મેળવવામાં આત્મા સ્વત ંત્ર હાવા છતાં મહાધીન થઈને મને જડથી મળે છે, એવી અનાદિની મિથ્યા શ્રદ્ધા તેની ખશે નહી ત્યાં સુધી સભ્યજ્ઞાન કહેવાય નહિ, અને સમ્યકજ્ઞાન સિવાય ધર્માંના નામે કરવામાં આવતા બધા પ્રયત્ના નકામા છે; માટે માહના ઉપશમભાવથી થવાવાળી ભાવનાએ ને ધારણાએ જ આત્માનું હિત કરવાવાળી છે; બાકી તે ઐયિકભાવની
જેવા ઔદિયક ભાવમાં વર્તનારા અલ્પજ્ઞા અટ-ભાવનાઓ અને ધારણાએ આત્માને પરાધીન અનાવવાવાળી હાવાથી આત્માનુ કાંઇપણ હિત કરી શકતી નથી, અર્થાત્ આત્માના જ્ઞાન, સુખ, પણ સ્પના તા અપરિવર્તનશીલ જ હાયજીવન અને આન ંદના આવિભાવ થવા દેતી નથી.
કુળ પણ કરી શકતા નથી. માનવાતની ભાવનાએ અને ધારણાઓ પરિવર્તનશીલ હોય છે.
છે. દરેક સમયની નિર્માણ થયેલી સ્પર્ધાના સવ થા દેહમુક્તિ થાય ત્યાંસુધી અવશ્ય થવાની જ
૨૩૩
અન તખળી ચૈતન્યને જડ કાંઇ કરી શકે નહિ, છતાં અનેક ભવાથી પેાતાનું દરેક કાર્ય જડને સોંપી દઇ પોતે પ્રમાદી બની રહ્યો છે. માટે જ ચૈતન્યને ઘણી જ વખત જડ તથા જડના વિકારોના આશ્રય લેવા પડે છે; જેથી કરી વિકૃત ભાવામાં અનિચ્છાથી ભળીને પેાતાને દુ:ખી રોગી શાકમસ્ત વગેરે વગેરે માનવું પડે છે.
આત્મા, જ્ઞાન દર્શીન ચારિત્ર વીય જીવન શાંતિ વગેરે પેાતાની વસ્તુઓ હાવા છતાં કૃત્રિમ જ્ઞાનાદિ માટે જડના આશ્રિત બને છે. માહની સત્તા નીચે રહેલે હૈાવાથી પેાતાની સાચી વસ્તુ ગમતી નથી. અનાવટી વસ્તુઓમાં જ આનંદ માને છે, અને તે વસ્તુઓના સ ંગ્રહ કરવામાં અનેક વિપત્તિએ સહન કરે છે, પાતે તેના ગુલામ બને છે. જડના જરા પણ વિશ્વાસ

Page #8

૨૩૪
낡
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
રાખવા જેવું નથી. જડની ઉપર શ્રદ્ધા રાખનાર ત્યાગવું. કર્મ પરિણામને પ્રાપ્ત થયેલા યુગલ આત્માઓને ઘણું જ ખમવું પડે છે. આંખ સ્કંધો નૂતન યુગલસ્કને કર્મ પરિણામી કુટી જાય, કાનને પડદો ફાટી જાય, લક બનાવવાને આત્માની સહાયતા વડે પ્રત્યેક ક્ષણે થઈ જાય, જલદર, કદર થઈ જાય વગેરે પ્રયત્નશીલ રહે છે, ત્યારે ઉપયોગસ્થ-સ્વભાવસ્થ જડન વિલાસમાં પ્રમાદી આત્માઓની કેવી આત્મ સ્વશક્તિવડે કર્મ પરિણામી યુગલ દશા થાય છે તે આપણે જોઈએ છીએ. જડ સ્કંધને કર્મ વિપરિણામી બનાવવાનો પ્રયત્ન અમને સુખ આપશે અમને જ્ઞાન આપશે કરે છે. આ પ્રમાણે ઉભય મલ્લનું નિરંતર અમારું આનંદનું સાધન મેળવી આપશે ઈત્યાદિ દ્વંદ્વ યુદ્ધ ચાલ્યા જ કરે છે. નિર્જરા ઈષ્ટ આત્મા જડ ઉપરની શ્રદ્ધા આત્મા ક્યાં સુધી રાખી સ્વસ્વરૂપને ભક્તા શીધ્ર થઈ શકે છે. સુખ રહ્યો છે ત્યાં સુધી ખરી વસ્તુના અભાવે-પરિ. તથા દુઃખ શુભાશુભની નિર્જરા જ છે. શુભની ણામે આત્માને જડવત્ બનવું પડશે. માટે જડ નિર્જરા પ્રાણીઓને વધુ ઈષ્ટ હોય છે, અને ઉપરની શ્રદ્ધા કાઢી નાખવી જોઈએ. જડને અશુભની નિર્જરા કેઈક જ પ્રાણીને ઈષ્ટ હોય છે. જરાયે વિશ્વાસ ન રાખતાં પિતાની વસ્તુઓને જ્ઞાની પુરૂષને ઉભય નિર્જરા ઈષ્ટ હોય છે. ઉભય વિકાસ કરે જઈએ, તે જ પરિણામે આત્માને નિર્જરામાં સમભાવ હોય છે. આપણે પણ સુખ શાંતિ મળી શકશે. કેવળજ્ઞાનીઓ વિકાસી ઉતાય શુભાશુભની નિર્જરામાં સમભાવે રહેતાં આત્માઓ જ છે. જરાયે અશાંતિ-અસુખ કે શીખવાની ટેવ પાડવાની જરૂરત છે. ઉલયની લય, ભલે આંખ ફુટી જાય કે પડદે ફાટી જાય, નિર્જરા સિવાય આત્મશુદ્ધિ થઈ શક્તી નથી અથવા તો ગમે તે જડને દુ:ખદાઈ વિલાસ અને શુદ્ધિ સિવાય આત્મવિકાસ થઈ શક્ત કેમ ન હોય, વિકાસી આત્માને કાંઈ પણ અસર નથી. કર્મોના ઉદયાધીન વિયેગમાં સુખ શાંતિ થતી નથી. માટે વિકાસના માર્ગમાં જ નિરંતર અનભવવી, વેદવી અને ઉદયાધીન જ સયાગેમાં પ્રયાણ કરવું એ આત્માઓને અત્યંત હિતકારી છે. ખિન્નતાને અનુભવ કરે એ જ આપણું માટે
કર્મની ક્ષીણતા આત્માને અતીવ ઉપ- વધુ ઈષ્ટ છે. શુભાશુભ કર્મની ક્ષીણતાએ જ ગી છે. સંગ માત્ર વિગત હોય છે. દેહાદિ શુભાશુભ કર્મવિકારોની પણ ક્ષીણતા કર્મના આત્માની સાથે સંગ હોય છે, માટે જ અવલંબીને રહેલી હોય છે. માટે આત્મ પ્રદેતે વિયેગવાળાં હોય છે. કર્મની નિર્જરા તે શોમાં થતા અશુભ ઉદયાધીન થતા બાહ્ય કર્મઆત્મ પ્રદેશથી કર્મનું વિખુટા પડવું-વિછડવું. વિકારમાં ક્ષીણતા જણાય તો કાંઈ પણ શોચ અને ક્ષય તે પુગલસ્કોનું-કર્મપરિણતીનું કરે નહિ.
મગર –
અંતર કે પટ ખોલતે રે, સંત મીલેગા, મહંત મિલેગા, અનંત મીલેગા. અં. ૧ ઝટ ઇન્ડીકે ફૂટ ટબીન, ઉલટા સંત ચિલેગા. અં. ૨ ધ્યાન કી કૂટીયામેં સંત બિરાજે, દગચરણે ચિપલેગા. અં૦ ૩ કરે કરૂણા તબ સંત મહંતા, ભવ જંજીર કેટેગા. અંક આત્મરામ સુધારસ દરિયા, કાંતિ હિલે ક્યું હિલેગા. અં૦ ૫

Page #9

ભવસ્વરૂપ-ચિત વન જ (અનુસંધાન પૃષ્ઠ ૧૦૮ થી ચાલુ)
લેખક—મુનિ પુણ્યવિજયજી (સંવિજ્ઞાપાક્ષિક)
સંસાર ભયંકર અટવી છે.
ધારણ કરનારા લોકો રહેલા છે. એવો આ મહાકષ્ટ કરીને પામેલી ધર્મદ્રયના લેશ. સંસાર અસત્ રચનામય છે તેથી વિવેકી રૂપી ભિક્ષા ગ્રહણ કરીને ભવાટવીમાં પ્રયાણ પુરૂષ આસક્તિ પામતા નથી. કરનારા ભવ્ય જનને સ્ત્રીઓના સ્તનરૂપી વિષમ વિવેચન-આ પ્રત્યક્ષ દેખાતો સંસાર વસ્તુદર્ગમાં રહેલે કામદેવરૂપી બળવાન ભિલ લૂંટી સ્વભાવને એટલે આત્મસ્વભાવને આચ્છાદન લે છે, માટે એવી ભવાટવીમાં સહાય વિના કરનાર કૃત્રિમ ભાવની રચનારૂપ છે. તેથી કરીને ગમન કરવું ઉચિત નથી.”
વિવેકી–તત્ત્વાતત્ત્વને વિચાર કરનાર મનુષ્ય આ વિવેચન-હે વિવેકી ! આ કહેવામાં આવે છે રના મન
ભવવાને વિષે આસક્ત થતાં નથી. જે સંસા
આ ધન મારૂં છે, આ ઘર મારું એવી ભવાટવીને ઘણું દુઃખ અને ઉપદ્રવરૂપી છે આ પત્ર-સ્ત્રી વગેરે તથા અશ્વાદિક મારૂં શિકારી જાનવરને વ્યાઘાત હોવાથી શાસ્ત્ર જ્ઞાન અને સુકતાદિક સાથેના અથોતુ સંઘની તેમને ઘણાં દુખ પ્રાપ્ત થયા છે તો પણ મિથ્યા
જ છે; આ પ્રમાણેના વિપર્યાસને લીધે વારંવાર સહાય વિના ગમન કરવું ઉચિત નથી એટલે
અસત્ પિતાના વિકલ્પથી જ કલ્પના કરેલા સુખકારક નથી; કેમકે તે ભવાટવીમાં જે ભવ્ય
મૃગતૃષ્ણની જેવા અને અવિદ્યમાન એવા સાતા જને મહાકટે કરીને વ્રત પાલનાદિક ધર્મ
સુખના અભિમાનને એટલે સુખીપણાના અભિદ્રવ્યના લેશરૂપ કાંઈક ભિક્ષાને પામીને પ્રમાણે માનને ધારણ કરતાં છતાં તેમાં નિવાસ કરે છે કરે છે, તેમને વામાક્ષીના-મનહર નેત્રવાળી
અર્થાત સુખની નહિ છતાં પણ સુખની ભ્રાંતિસ્ત્રીઓના સ્તનરૂપી વિષમ-કોઈથી જીતી ન )
વાળા થાય છે. શકાય તેવા કિલ્લામાં નિવાસ કરનાર કામદેવરૂપી બળવાન ભિલ્લ લૂંટી લે છે. એટલે વિશેષ
આ સંસાર કારાગ્રહ છે. -
આ કરીને ધર્મરૂપ ધનરહિત કરી દે છે.
જે સંસારરૂપી કારાગૃહમાં–કેદખાનામાં
પ્રિયા પરનો નેહ બેડી સમાન છે, પુત્રાદિક આ સંસારફટ ઘટનામય હોવાથી
પરિવાર પહેરેગીર દ્ધા સમાન છે અને દ્રવ્ય મિથ્યા છે.
નવિન બંધનદશ છે, તથા જે કારાગૃહ મદજે સંસારને વિષે” આ ધન મારું છે. રૂપી અશુચિએ કરીને ભરેલું છે. અને વ્યસનઆ ઘર મારૂં છે, તથા આ પુત્ર-સ્ત્રી વગેરે રૂપી બીલના સંસર્ગથી ભયંકર છે, એવા આ મારૂં છે, એવા વિપર્યાસપણાથી વારંવાર ઘણું સંસારરૂપી કારાગૃહમાં વિદ્વાન્ પુરૂષને કઈ દુ:ખ પામ્યા છતાં પણ અસત્ય સુખના મદને પણ સ્થાને રતિ-પ્રીતિ ઉત્પન્ન થતી જ નથી.”

Page #10

૨૩૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
વિવેચનહે પ્રાણી ! આ કહેવાતા હેતુથી શેથી આ પ્રત્યક્ષ દેખાતે સંસાર સ્મશાન આ સંસાર કારાગૃહ એટલે અપરાધીઓને સદશ છે એમ જાણવું. આ સંસારરૂપી મશાનિરોધ કરવાનું કેદખાનું છે એમ તું જાણ. નમાં મહા અનંતાનુબંધી ક્રોધ કે જે ઉત્પન્ન તેવા કારાગૃહરૂપ સંસાર હોવાથી આ ભવને થયા પછી અકાર્ય કર્યા વિના નિવૃત્તિ જ વિષે કૃત્યાકૃત્યનું વિવેચન કરવામાં પંડિત એવા પામતો નથી, તેવા મહાક્રોધરૂપી ગુઘ-માંસાહારી પુરૂષોને કઈ પણ સ્થાને રતિ-પ્રીતિ ઉત્પન્ન પક્ષી રહેલા છે. પોતાના અને બીજાના રૂધિર થતી નથી. જે ભવરૂપી કારાગૃહમાં સ્ત્રી ઉપર તથા માંસને ખાનાર હોવાથી તેને આ પ્રમાણે પ્રેમ તે બેડી સદશ છે. તે બેડીમાં પડેલાથી ઉપમા આપી છે. તથા માંસાદિ ભક્ષણ કરવામાં નાસીને અન્યત્ર જઈ શકાતું નથી. માટે પ્રિયાના ચપળ એવી અવિરતિરૂપી શિયાળણું ભ્રમણ
સ્નેહને નિગડ-એડીની ઉપમા આપી છે. તથા કરે છે. અવિરતિમાનું સર્વભક્ષી હોવાથી તિર્યપિતાને જે પરિવારવર્ગ તે પહેરેગીર સુભટ ચના સ્વભાવવાળો છે તેથી તેને તેવી ઉપમા જેવો છે. અર્થાત્ પરિવારથી વીંટાએલ પુરૂષ આપી છે. તથા કામદેવરૂપી ઘુવડ પ્રગટ રીતે નાશીને સંસારથી દૂર જઈ શકતો નથી, તેથી વિવેકી જનને દુઃખદાયી શબ્દ કરતા સ્વેચ્છાએ તેને પહેરેગીરની ઉપમા આપી છે. તથા ઘન- પરિભ્રમણ કરે છે. કામદેવ દિવસે દેખી શકતો દ્રવ્ય એ નવિન–અપૂર્વ રજુઆદિકના બંધન નથી, (પ્રાયે દિવસે ઉત્પન્ન થતો નથી) દુષ્ટ રૂપ છે. ધનની આશામાં બંધાયેલો પુરૂષ અપ- ભાષણ કરનાર હોય છે, અને સ્વેચ્છાચારી હોય રાધી થયેલા કેદીની જેમ નવી નવી જાતિના છે તેથી તેને તેની ઉપમા આપી છે. તથા જ્યાં પરાભવને પામે છે તથા તે કારાગૃહ ધન અને શકરૂપી-ઈષ્ટ વસ્તુના વિયેગાદિકથી ઉત્પન્ન યૌવનાદિકથી ઉત્પન્ન થયેલા અભિમાનરૂપી અને થયેલા ચિત્તના ઉગરૂપી અગ્નિ પ્રદીપ્ત થયેલ પવિત્ર પદાર્થથી ભરેલું છે. અર્થાત્ અભિમાની દેખાય છે. સંતાપને હેતુ હોવાથી શેકને પુરુષ અપકીર્તિરૂપ દુર્ગધને પામે છે તથા અગ્નિની ઉપમા આપી છે. તથા તરફ વિસ્તાર તે કારાગૃહ ધનપુત્રાદિકના વિયોગથી ઉત્પન્ન પામતા અપયશરૂપી ભસ્મસમૂહ પડે છે. થયેલા વ્યસને-કછોરૂપી સપના નિવાસસ્થાનેના અસાર હોવાથી તથા મલિન કરનાર હોવાથી સંસર્ગથી દારૂણ-ભયંકર છે.
અપયશને ભસ્મની ઉપમા આપી છે. અને તે આ સંસાર સ્મશાનરૂપ છે.
અપયશ સંસારમાં વસતા પ્રાણીઓને પ્રાપ્ત જેને વિષે મહાક્રોધરૂપી ગૃધપક્ષી રહેલા થાય જ છે. છે, ચપળ એવી અવિરતિરૂપ શિયાળણી રહેલી આ સંસાર વિષવૃક્ષ જ છે. છે, કામદેવરૂપી ઘુવડ પ્રગટ રીતે કટુ શબ્દ “ આ સંસાર વિષવૃક્ષરૂપ છે. કેમકે ધનની કરતો સ્વેચ્છાએ ફર્યા કરે છે, શેકરૂપી અગ્નિ
- આશારૂપ જે ( વિષવૃક્ષ)ની છાયા માત્ર પણ પ્રદીપ્ત રહેલો છે, તથા જેમાં ચોતરફ વિસ્તાર અતિ વિષમ પૂછીને આપનારી છે તથા પામેલા અપયશરૂપી ભસ્મના ઢગલા જોવામાં સ્ત્રીઓના વિલાસરૂપ જેને પુષ્પરાગ પણ મોટા આવે છે. એ પ્રમાણે હોવાથી આ સંસાર વિકારને માટે થાય છે. તથા જેના ફળને સ્મશાન સરખો જ છે. તેથી તેમાં રમણીયતા આસ્વાદ નરકના વિસ્તીર્ણ વ્યાધિઓના સમૂહ શી? કાંઈ જ નથી.”
રૂપ છે. એવા આ સંસારરૂપી વિષવૃક્ષને વિષે વિવેચન-આગળ કહેવામાં આવતાં કાર- બુદ્ધિમાન પુરુષોએ આસ્થા રાખવીગ્ય નથી.”

Page #11

ક્ષમાના ભંડાર -
સંઃ મુનિરાજ શ્રી લક્ષ્મસાગરજી મહારાજ-પ્રાંતિજ,
શ્રી અંધક મુનીશ્વરનું નામ જેન ઈતિહા- પહેલાં જે અવસ્થામાં ભાઈને જોયેલા, તે સમાં સુવર્ણાક્ષરે નેંધાયું છે. એ મહાપુરુષ પવિત્ર કરતાં અત્યારે ઘણું જ વિલક્ષણ અવસ્થામાં હતા, અશુભ સંકલ્પ પણ એમને હૈયામાં પ્રાય: તેણીએ પોતાના ભાઈને જોયાં. હાડકાનું ભરેલું આવેલો નહિ. એમને તેનો ખ્યાલ સરખાય ગાડું ચાલતાં ખખડે, તેમ શ્રી ખંધક મુનીનહિ. છતાં પણ એમનાં પૂર્વજીવનના સંસારિક ધરના હાડકાં ખખડતા હતા. એ મહાત્માએ સંબંધી રાજાને એઓને અંગે અજાણપણે ઉગ્ર તપશ્ચર્યાથી પિતાના દેહને હાડકાંનાં તદન વિપરીત કલ્પના આવી.
માળા જેવો બનાવ્યો હતો. છતાં તેઓ ઉગ્ર એકવાર એમ બન્યું કે, તે રાજા પિતાની વિહાર કરતા હતા. તે મહાપુરુષને તે શરીર રાણી સાથે મહેલના ઝરૂખે બેઠા હતે. એ આવું થઈ ગયું તેનું જરાય દુઃખ થતું ન હતું. વખતે રસ્તા ઉપરથી શ્રી ખંધક મુનીશ્વર પણ બેનને તે પોતાના ભાઇનું હેત હૈય રહ્યું પિતાની મુનીચર્ચાપૂર્વક જઈ રહ્યા હતા. એ હતું. ભાઈ પ્રત્યેના મોહન ભાગે તે રાજરાણીની મનીશ્વર રાણીના સંસારિપણાના ભાઈ હતા. આખમાં આંસુની ધારા વહેવા લાગી. આ વસ્તુ આથી બહેને ભાઈને ઓળખી લીધા. રાજાએ જોઈ.
વિવેચન–હે ભવ્ય પ્રાણીઓ ! કહેવાતા સ્ત્રીઓના હાવભાવ શૃંગારાદિક ચેષ્ટારૂપ વિલાસ કારણને લીધે આ સંસાર જ વિષવૃક્ષ સમાન જે વૃક્ષના પુષ્પરાગસરસ છે, તે પણ અતિ છે. મહા મૂર્છા ઉત્પન્ન કરનાર હોવાથી મોટી વિકૃતિને માટે એટલે મહા મેહનીય તથા પ્રાણને નાશ કરનાર હોવાથી તેને વિષ- કર્મને બંધ અને ઉદય કરનાર એવા વિકારને વૃક્ષની ઉપમા આપી છે. આવા વિષવૃક્ષ ઉપર માટે થાય છે. સ્ત્રીઓના વિલાસ મહા પાપબુદ્ધિમાને વિશ્વાસ રાખવો એગ્ય નથી. તે બંધના કારણ હોવાથી તેને તેવી ઉપમા આપી ભવરૂપી વિષવૃક્ષ કેવો છે તે કહે છે ધનની છે. તથા જે વિષતરૂના ફળનો સ્વાદ વિસ્તીર્ણ આશા-પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છારૂપ જે વિષવૃક્ષની એવા અસા નરક સંબંધી વ્યાધિઓના–દ છાયા પણ એટલે વૃક્ષ તો દૂર રહો માત્ર તેના પ્રકારની વેદનાદિકથી ઉત્પન્ન થયેલી પીડાઓના છાયા પણ અતિ વિષમ મૂછોને–ચૈતન્ય રહિત- સમૂહરૂપ છે. સાંસારિક સુખમાં નિમગ્ન થયેલા પણને આપનારી છે. ધન એ વિવેકને નાશ જેને આ ભવમાં વ્યાધિઓ અને પરભવમાં કરનાર તથા આશા-તૃષ્ણાને વિશ્રામ આપનાર નરકાવાસ પ્રાપ્ત થાય છે, તેથી તેને તે ઉપમા છે તેથી તેને વિષતરૂની ઉપમા આપી છે. તથા આપી છે.
(ચાલુ)

Page #12

૨૩૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
એ આંસુ જોતાની સાથે જ, શ્રી બંધક શ્રી ખધક મુનીશ્વરે પોતાના શરીરની મુનીશ્વરના અશુભદયના યોગે, રાજાના હૃદયમાં જીવતાં ખાલ ઉતારવાને માટે આવેલા, તે મારાહૃષ્ટ કલ્પના જન્મી. રાજાના હૈયામાં રાણીનાં એને એમ પણ કહ્યું કે, “તમે કહે એવી રીતે પૂર્વજીવનના લગ્ન પહેલાનાં જીવનનાં સદાચાર હું ઉભું રહ્યું કે જેથી તમને મારી ખાલી માટે કુશંકા થઈ. જરૂર આ માણસ રાણીને ઉતારતાં તકલીફ ન પડે! કારણ કે મારી કાયા જાર હોવો જોઈએ, માટે જ એને આવી દશામાં તપશ્ચર્યાના ગે કઠણ થઈ ગઈ છે. જીવતાં જઈને રાણુને આંસુ આવ્યાં, રાજાએ તે અવ- ખાલ ઉતારવાને માટે આવેલાને પણ તકલીફ સરે આ કલ્પના કરી.
ન પડે, એ વિચાર તેવા મહાપુરૂષોને જ આવે, રાણને તેણે આવી પૂછયું નહિ, અને જે ક્ષમાના અખંડ ભંડાર હાય. તેને ખબર ન પડે એ રીતે રાજાએ શ્રી ખંધક તે મહાત્માના હદયમાં શુભ ભાવનાઓ રમી મુનીશ્વરની જીવતાં ખાલ ઉતારવાને માટે, મારા રહી હતી, આ કારણે જ તેઓએ આ વિચાર એને મોકલ્યા. મારા રાજાના હુકમ મુજબ કર્યો કે, મારૂં કઈ બગાડતું નથી. મારા પૂર્વ શ્રી બંધક મુનીશ્વરની પાસે આવ્યા અને રાજાની કાલીન દુષ્કૃત વિના મારું ખરાબ કરવાનું આજ્ઞા તેઓને કહી સંભળાવી. શ્રી ખંધક સામર્થ્ય કઈમાં નથી. સામા આત્માને મારૂં મુનીશ્વરે આ સાંભળીને વગર આનાકાનીએ બગાડવાની જે દુર્બદ્ધિ સૂઝી તે મારા પાપ તેઓને શાંતિથી સંભાળપૂર્વક કહ્યું કે, ભાઈ કર્મના યેગે. ખરી રીતે આ રાજા કે તેના થકી પણ તમે વધુ ભલાઈ કરનાર છો! વિના મારા–કરે મારું સારું કરે છે. મારા પૂર્વ કારણુ-કશા પણ અપરાધ વિના, જીવતાં ખાસ સંચિત પાપકર્મોને ઝટ ભેગવવામાં તેઓ મને ઉતારવા આવે, તેવાઓની સામે પણે દુભવને સહાય કરે છે. આથી તેઓ મારા ઉપકારી છે. એક અંશેય તેઓશ્રીને હૈયામાં નહોતો.
તેઓને મન ઉદારતા. ગંભીરતા કે ધીર. આમ શુભભાવનામાં રમતા તે મુનીશ્વરનાં તાની કપરી કસોટીને આ અવસર હતો. તે કમોવર જેમ દૂર ટળતાં ગયા, તેમ મારવા મહામુનીશ્વરના હૈયામાં ઉદારતા-કરૂણા સ્વયં
છા થઈ આવેલા નિર્દય મારાઓ જાણે શરીરની ખાલને
આવેલ ભૂરમણ સાગરની જેમ ભરી હતી. તેઓના :
ઉતારતા ગયા. ક્ષમાશીલ શ્રી બંધક મુનીશ્વરે હૃદયમાં એ જ એક સદ્વિચાર રર્યો કે, આ તે
તે વેદનાને આમ સમભાવપૂર્વક સહન કરી આવ્યા એના માલીકે એવી આજ્ઞા કરી માટે
અંતે શરીરની સંપૂર્ણ પણે ઉતરી અને કર્મએમના માલીકને આવી આજ્ઞા કરવાની બુદ્ધિ :
વરણો દર ટળ્યાં. આથી કૈવલ્યજ્ઞાનને પામી મારા અશુભેદયના યેગે જન્મી. મારે તે કર્મોને
તેઓશ્રી પરમધામમાં સીધાવ્યાં. જ્યાં જન્મ, અવશ્ય એક વેળાયે ખપાવવા જ છે ત્યારે મારા જનકે લે કમ
જરા કે મૃત્યુ, કર્મ, કષાય કે સંસારનાં બંધને કમને ખપાવવામાં સહાય કરનાર આના જેવો
છે . કદિ કાલે આત્માની સ્વતંત્રતાને લૂંટી લેવાને બીજો ઉપકારી કેઈ નથી. ઉત્તમ કોટિની ઉદા- તમે,
હર સમર્થ નથી. આથી પરાધીનતાનાં બંધનેથી હતા અને આત્માનુલક્ષિતાના યોગે ભડા. મુક્ત તેઓ સાચા સ્વાધીન બન્યા. પુરૂષને આવી ભાવના આવે-એ સહજ છે.
( દિવ્ય દર્શનમાંથી )

Page #13

समयं मा पमाए ।
卐
• બ્રાહ્મી અને સુંદરી ’
(ગતાંક ૯ અંકના પૃષ્ઠ ૧૭૮ થી ચાલુ ) ( ૧ )
સુંદરી—બહેન, તુ તેા જીવન પલ્ટો કરી ચુકી, અને હુ તા રહી ગઇ !
તું
*
બ્રાશી—વાત સાચી પણ એમાં દોષ કાના ? હને નથી લાગતું કે ધરથી જ ઢીલી હતી ? આપણા વચ્ચેની વાત યાદ કર. ‘સ્ત્રી જાત તે કુ ંવારી રહી સાંભળી છે! એ હારા ચમત્કારિક સવાલ વારંવાર પૂછાતા. ‘પુરૂષ કે સ્ત્રી ઉભયમાં આત્મા તેા સરખા જ છે, અને કલ્યાણપ’થના કામી આત્મા જીવનભર માટે બ્રહ્મચર્ય વ્રતસેવનના શપથ લે એમાં જેમ કંઇ અજુકતુ નથી, તેમ સંયમના રાહ સ્વીકારે એમાં પણ કંઇ જ વાંધે। નથી એ મારા જવાબ મળતા.’ હું માનું છું ત્યાં સુધી એથી ને સ ંતાષ થયા હતા છતાં જ્યારે પ્રભુ સમક્ષ પવિત્ર એવી ભાગવતી દીક્ષાના નિયમ ગ્રહણ કરવા હું ઉભી થઇ ત્યારે તુ કેમ તૈયાર ન થઇ ? મને એ વેળા આશ્ચર્ય ઉપર્યુ. આપણે ઉભયે સાથે જ એ વ્રત સ્વીકારવાની વાત થયેલી. કયા કારણે વા આકષણે તું રાકાણી ?
સુંદરી—ભગિની ! આકષ ણુ જેવુ છે જ નહીં. હા, કારણ વિના કાર્યં અનતું નથી એ
વાત સાચી છે અને મારી મામતમાં એમ જ બનવા પામ્યુ છે એટલે જ તુ નાવડી હંકારી ગઈ અને હું કિનારે મ્હોં વકાસી ઉભી રહી મગારી જીવનને લાત મારી, અનગારપણાના
!
લેખક: મેાહનલાલ દીપચં ચાકસી
સ્વાંગ હૈ' સજી લીધેા. જ્યારે હ તા સ’સારની એ સળગતી હાળી વચ્ચે ઉભી છું. એટલું જ નહીં પણ મારૂ ધ્યેય સિદ્ધ કરવામાં અવરોધતાં વિઘ્નાની હારમાળા ચક્ષુ સામે નૃત્ય કરતી અવલેાકુ છુ.
મને તા એક જ વાત રમતી ષ્ટિાચર થાય બ્રાહ્મી—હારી આ રામકહાણી પાછળ છે અને તે એ જ કે તું પગલું ભરવામાં ડરપાક છે. ક્ષણે ક્ષણે અવનવા પલ્ટા પામતા આ સંસારમાં સમજી આત્માનું કત બ્ય તા એ હાઇ શકે કે નિશ્ચય કરતાં પૂર્વ સર્વ તરફના વિચાર પછી બીજી ખાજુ જોયા સિવાય એમાં ગ્રુપકરી જીવે પણ જ્યાં એક વાત નક્કી થઇ કે લાવે. એ વેળા જ્ઞાની ભગવંતનુ વચન આંખ સન્મુખ રાખે. સમય મા વમાણ નાનકડા એ સમયે ભલભલાના જીવનામાં જમા ફેરફાર
કરી નાખ્યાં છે. કાંઠે આવેલાને ભરરિયે ધકેલી દીધાં છે! હારે અને મ્હારે પ્રવજ્યા સ્વીકારવાની વાત નિશ્ચિત હતી ત્યારે હું ઉભી થઈ તે વેળા તુ કેમ ન થઇ ?
સુંદરી—હું... વિડેલની આજ્ઞા મેળવવા ગઇ. એમણે નકારા થતાં મારા ટાંટિયા ઢીલા પડ્યા હારી સાથે ઉભી થવામાં મારૂં અંતર અવિ નય જોઇ રહ્યું !
બ્રાહ્મી—મહ, ત્યારે શા સારૂ નિરાશાના સૂર કહાડે છે ? માહુબલિ સરખા શૂરવીરની બહેન, જેવુ નામ તેવા ગુણ અને રૂપમાં તે દેવલાકની અપ્સરાને પણ હાર આપે એવી

Page #14

૨૪૦.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
સુંદરીને સ્વામિની પદે સ્થાપવાના અભિલાષ બન્યું છે. એટલે જરાપણ એને આંચ ન આવે વર્ષોથી સેવન કરનાર મારો પ્રિય બ્રાતા હવે એ રીતે મારું વર્તન રાખવાને મેં નિર્ધાર શું એટલે બધા ભેળો લાગ્યો કે તું ચાલી કર્યો છે. ચલાવી પૂછવા ગઈ ત્યારે એકદમ હા ભણી પૂજ્ય સાધ્વીજી, ભલે ને મારા કાર્યમાં હાથમાં આવેલ રત્ન ગુમાવી બેસે !
આપને પ્રેમની ગંધ આવતી હોય છતાં મહારે સુંદરી–વિડિલને પૂછયા વિના આપણાથી નિઃશંક કહેવું જોઈએ કે એ ગણત્રી ભૂલભરી કંઈ થાય ખરું?
છે. તીર્થપતિ શ્રી ત્રિકષભદેવની તનયાને-ઈવાકુ બાશી—-બહેનડી! શા સારુ વડિલપણું વંશમાં જન્મેલી બાળાને-જે રાગનો રંગ લાગ્યો આગળ આણે છે? ભાઈને સ્વામી તરિકે સ્વી જ હોય એવી કઈ શક્તિનું એના પર કારવાની વાત હારા અંતરમાં પણ રમતી જેર ચાલી શકે તેમ નથી જ કે જે તેણુને જણાય છે. મારી સાથે સંયમ લેવાની ભલે હું ફરજીયાત વિરાગના માર્ગે દોરી જાય ! હા, હા ભણી હતી છતાં હદયના ઊંડાણમાં સ્નેહનું ‘સમય મા પમા” જેવા ટંકશાળી વચન ઝરણું વહેતું જણાય છે, તે વિના તું આટલી પ્રત્યે બેદરકારી દાખવી, ત્યારી સાથે નિકળચોખવટ કરવા ન જાય. મારી ભેગા હારી વાત વાને બદલે હું જરા પાછળ રહી અને પણ આવી ગઈ માની કામ કરવા ધાર્યું હોત પરિણામ જુદું આવ્યું ! જીવનભરની સખીઓ તે થઈ જાત. પણ જે પ્રીતિ ખરેખર રમતી અને અપર માતાના અંકમાં ઉછરેલી એવી હોય તે માર્ગ નિરાલો ગણાય, તો પછી લ્હારે સગી ભગિનીઓ કરતાં પણ વધુ ગાઢ સ્નેહ કહેવું ઘટે કે–વડિલની આજ્ઞા માટે નહીં પણ ધરાવતી બહેનો હોવા છતાં હારા અને મહારા પ્રીતમના પ્રેમને માટે થોભી !
રાહ નિરાળી બન્યા છે ! આજે તા દિવસના
વધવા સાથે એમાં અંતર વધવાનાં સ્પષ્ટ લક્ષણ સુંદરી-હારા સરખી દક્ષ સખીને આમ
નયનપથમાં આવે છે. કહેવું, પોતાની સાથે બાળપણાથી જેને ગાઢ સંબંધ છે એવી બહેનના સંબંધમાં આ જાતનો છતાં સખી સાધ્વીજી સ્મૃતિપટમાંથી આ ઉચ્ચાર કરવો એ નથી તો શોભાસ્પદ અને સખીશિષ્યાના શબ્દો જરા પણ ઝાંખા ન પડવા નથી તે બુદ્ધિમતાના લક્ષણ સુચક. દેશે. “કેવળ વિનયના કારણે રોકાયેલ હું,
ખેર ! આજે તે ત્યાગીના જીવનમાં પાંગરી સત્વર તમને આવી મળીશ. રહી છું. એ જીવનને ઓપ આપે એ અંચલો વાચક સંવાદના શબ્દો પરથી એટલું તે હારા દેહ પર શોભી રહ્યો છે, એટલે આથી તારવી શક્ય હશે કે એ બે બહેનો વચ્ચે ચાલી પણ સખત શબ્દોમાં ઉપદેશ દેવાન હારો રહ્યો છે. અષભદેવ ભગવાનની પુત્રીઓ બ્રાહ્મી અધિકાર સિદ્ધ થઈ ચુક્યો છે. એક શ્રાવિકા તરીકે અને સુંદરી વચ્ચે એ બ્રાહ્મીએ દીક્ષા લીધા પછી મહારે પૂર્વ નાતો વિસરી જઈને-સંસારી દશાની ચાલે છે. ઉભયના અંતરમાં ધરથી જ પ્રવજ્યા પૂર્વલી વાતો હદયપટ પરથી ભૂસીવાળીને- લેવાના પરિણામ છે. જ્યાં યુગાદિ જિનેશ કેવળહાર વિનય સાચવવો જોઈએ. “વિનય ધર્મનું જ્ઞાન પામી વિનિતા નગરીમાં પધારે છે ત્યાં મૂળ છે” એ સૂત્ર હારા અંતરમાં સુવર્ણાક્ષરે સે કઈ વાંદવા જવાની તૈયારી કરી રહ્યા છે. કેતરાયેલું છે અને મારા રક્ત સાથે ઓતપ્રેત નાભિકુલકરના વંશમાં વડિલને અધિકાર ભર

Page #15

અ મ ર આ મ મ થ ન = (ગતાંક પૃષ્ઠ ૨૨૨ થી શરુ)
લેખક : અમરચંદ માવજી શાહ
૧૬૮. જેમ દેહમાં વાત, પિત્ત, કફ એ ૧૬૯. દરેક નીમાં મનુષ્યદેહ આત્માને ત્રણે સમપણે પરિણમે છે ત્યાં સુધી દેહારોગ્ય જાણવા માટેનું દેહાદિથી મુક્ત થવાનું અમૂલ્ય યથાર્થ જળવાઈ રહે છે. અને જ્યારે એક પણ સાધન છે. એટલે આ દેહભાવને ગણ કરી જે દેષ વિષમ બને છે ત્યારે બિમારી થાય છે આત્મભાવમાં જ લક્ષ થાય તે જન્મ, મરણની અને ત્રણે વિષમ બનતાં ત્રિદેષરૂપ ભયંકર ઉપાધિથી મુક્ત થવાય. વ્યાધિ થઈ જીવન જોખમાય છે. તે જ રીતે ૧૭૦. જ્ઞાનનો સાર રાગ દ્વેષને મેહ આ દેહમાં રહેનારે આત્મદેવ જ્ઞાન, દર્શન, અજ્ઞાનનો ત્યાગ કરી સ્વભાવમાં સ્થિરતા કરવી ચારિત્રે કરી સમત્વભાવમાં રહેતો છતો અનંત એ છે. સમભાવ એ જ્ઞાનનો સાર છે. જે રાગ આનંદ અને અનંત શાંતિમાં રહે છે, પરંતુ છેષ, વિષય, કષાયને જીતે તે જિન, વિતરાગ, જ્યારે તે રાગ, દ્વેષ, ને અજ્ઞાનમાં પરિણમે છે. પરમાત્મા સ્વરૂપ છે એવું પરમાત્મપદ પ્રાપ્ત ત્યારે જન્મ, જરા, મરણરૂપ આધિ, વ્યાધિ, કરવા માટે પુરુષાર્થ કર્તવ્ય છે. ઉપાધિમાં આત્મદેવ સપડાય છે.
૧૭૧. આ કરવું, આમ કરવું, આમ થાય, તજી ભગવે છે. એક તરફ પિતા એવા યુગાદિ વ્રત-નિયમના અભિલાષી આત્માઓ પણ આજે પ્રભુના કેવલ્ય સમાચાર આવે છે. બીજી તરફ એ બર આણવાના ઉમંગથી ઘટતી તૈયારી આયુધશાળામાં ચકરત્ન ઉપન્યાની બાતમી કરી સમવસરણના માર્ગે ચાલી નીકળ્યા. મળે છે. ઉભય પ્રસંગમાં યથાપ્રકારના વિધિ- બ્રાહ્મી અને સુંદકીની એ ઈચ્છા હતી જ. વિધાનની અને ખુદ રાજવીની પિતાની હાજ: ઉભયે તૈયારી કરી પણ બાહુબલિની સગી બહેન રીની અગત્ય લેખાય. ઘડીભર રાજવીના મનમાં સુંદરીને મનમાં એમ જ થયું કે પ્રવજ્યા, ઘડભાંગ થાય છે કે પ્રથમ કઈ તરફ પગલા સ્વીકારતા પૂર્વે વડિલ એવા ભરતજીની આજ્ઞા પાડું? પણ સમ્યકજ્ઞાનથી જેનું હૃદય વાસિત મેળવવી. એ જ્યાં પહોંચીને વાત રજુ કરે છે છે એવા ભરતજીને નિર્ણય આણતાં વિલંબ ને ત્યાં ચક્રરત્નના માલિક એવા રાજવીને સુંદરી થ. લેકિકને પાછળ રાખી લોકોત્તર પૂજાને પિતાનું સ્ત્રી રત્ન બનવા ચોગ્ય છે એવો વિચાર અગ્રપદ આપ્યું. “રીઝવે એક સાંઇ, લેક તે આવતાં ઝટ જવાબ દઈ દીધે-બ્રાહ્યી ભલે દીક્ષા વાત કહેરી” એ સ્તવનમાં આણેલા ભાવ મુજબ લે પણ તું થોભી જા. વર્તવાનો નિશ્ચય કરી તૈયારી કરવા લાગ્યા. સંદડી કંઈ દલીલ કરે તે પૂર્વે તે ઉતાતીર્થની સ્થાપના થવાની એટલે ચીરકાળથી વળથી રાજવી ત્યાંથી નિકળી ચાલ્યા. (ચાલુ)

Page #16

૨૪૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
તેમ થાય, આદી સંકલ્પ વિકલ્પ, આશા, તૃષ્ણ પાછાં નિર્વિકલ્પ થતાં ઉપર આવે છે એવું આદીને ત્યાગી કાંઈપણ કરવું નથી. ફક્ત પૂર્વે દ્રશ્ય ક. બરાબર એકાગ્રતા રાખે, તમારાં જે કરેલું છે તે ક્ષય કરવું છે, એને માટે જ દેહનું ભાન ભૂલી જાઓ, ભગવાનનાં ધ્યાનમાં આ જીવનની દરેક પ્રવૃત્તિ છે એવી આત્મ- એક્તાર થઈ જાઓ. આ પ્રકારનું ધ્યાન કરવાને ભાવનાએ આત્મા ઉપર આવરણરૂપે રહેલાં થોડો થોડો સમય ઉપયોગ રાખશો તો ચિત્તની કર્મો નિર્જરા થઈ શુદ્ધ થઈ શકશે. એકાગ્રતા અને નિર્વિકલ્પતામાં મળતા સહજ
૧૭૨. કમ એક વખત રાજેશ્વર અને આનંદ ક્યારેક પ્રાપ્ત કરી શકશો. દેવેન્દ્ર પણ બનાવી શકે છે અને એ જ કર્મ ૧૭૫. જેને ચિત્તવૃત્તિઓ ઉપર કાબૂ પ્રાપ્ત રૌરવ નર્કમાં પણ ધકેલી શકે છે. એવી કર્મની થયો છે, જે આત્મસ્વભાવમાં સ્થિત થયાં છે, વિચિત્ર લીલામાં ફસાવું ન હોય તો ઈચ્છા. જેને પળેપળે ઉપગ છે, રાગદ્વેષ ઉપર માત્રને ત્યાગ કરે, મોક્ષ સિવાય બીજી કોઈ પણ જેની સંવરરૂપ ચાકી છે, જે આત્મલક્ષ્ય ચૂક્યા સંસારની પદવીની આશા નહિ સે. તે સિવાય સંસારમાં કર્તવ્ય બજાવ્યે જાય છે વારંવાર ઘડીક સુખ, પાછું દુઃખ એવા ક્ષણિક છતાં લેપાતાં નથી, જેને સંસારની માયા પ્રત્યે બદલાતાં ભાનો જ્યાં યોગ નથી એવા ઉદાસિનતા પ્રાપ્ત થઈ છે એ તે યોગીઓનાં અગી પરમપદે પરમસુખમાં સ્થિર થશે. પણ નાથ છે.
૧૭૩. આત્માનંદમાં, આત્મશાંતિમાં, આત્મ- ૧૭૬. જેમ લક્ષાધિપતિ કોઈ એક જ દાવ સંતેષમાં કેટલું સુખ છે, અભેદ્ય પ્રેમમાં કેટલું લાગતાં થઈ જાય છે, તે કઈ વેપાર કરતાં અમૃત છે એને વિચાર અંતર્મુખ દષ્ટિ કરી વર્ષે વર્ષે બચાવીને પણ ક્યારેક થાય છે. તેમ અનુભવમાં ઉતારો. સંસારની ક્ષણિક્તા વિચારે આપણી શક્તિ અનુસાર આત્મધ્યાન નિર્મળ તો આપોઆપ આ મેહરૂપ સંસારની માયારૂપ બને, કર્મ પ્રવૃત્તિ કર્મક્ષેપ ઉતારવા પરમાથે નાટ્યકલાનો ભેદ ખુલે થશે અને શાશ્વત થતી હેય. આસક્તિ ઘટી હોય તો કયારેક શાંતિ માટે તાલાવેલી લાગશે.
| સ્વામિ બનશ
છે મહાત્મા
પુરુષો શ્વાસોશ્વાસમાં કમ ખપાવીને પણ મુકિત ૧૭૪. નિર્મળ જળથી સરેવર ભરેલું હોય કરતો સુંદર પુષ્પથી ખીલેલા બગિચા બ્લેકતા નથી. એવી તકનો ભરોસે રહી અમૂલ્ય સમય
- પ્રાપ્ત કરી જાય છે, પણ એમ બનવું સહેલું હોય તેવું દ્રષ્ય ક. તે સરેવરના મધ્ય
' ખાઈ નખાય નહિ. ભાગમાં કમળપૂષની ઉપર મહાયેગીન્દ્ર ભગવાન પાર્શ્વનાથ કાઉસગ્ગ ધ્યાને ઉભા હોય, ઉપર ૧૭. અશુદ્ધ આત્મભાવને શુદ્ધ કરવા ધરણેન્દ્ર સરફેણ વિકસાવી છત્ર ધરી રહ્યાં માટે અશુભ પ્રવૃત્તિઓ ત્યાગી, પરમાથી અને હોય એવું દ્રશ્ય ખડું કરો. સામે તમે પણ પરોપકારી બનવું, દયા, ક્ષમા, કરૂણું પ્રેમ એક કમળપુષ્પ ઉપર સાથે જ ધ્યાન ધરી ઉભા આદી શુભભાવોનું પોષણ કરવું. અને એ હો તેમ કહપ. ફક્ત એ ભગવાનનાં સન્મુખ શુભમાંથી કોઈ દિવસ એવો યોગ બનતાં શુદ્ધ નિર્વિકલ્પપણે સ્થિર ઉભા છે તેમ ક. થતાં વાર નહિં લાગે.
જ્યારે કોઈ પણ સંકલ્પ, વિકલ્પ ઉઠે ત્યારે તમે ૧૮. વિતરાગપ્રણિત ધર્મ તે સંસારરૂપ કમળપુષ્પ સહિત પાણીમાં ડૂબે છે અને સમુદ્ર તરવાનું વહાણ છે. સદ્દગુરૂ તે વહાણુનાં
પણુ ?

Page #17

વાસુદેવ બલદેવના ૨૨ દ્વારેનું વર્ણન
છે.
પહેલા ત્રિપૃષ્ટ વાસુદેવ ૧ અચલ બલદેવ, ૨ વાસુ નું આયુષ્ય ૮૪ લાખ વર્ષનું, ૯ બેલનું વાસુ. સાતમા દેવલોકથી આવીને ઉપના, ૩ આયુષ્ય ૮૫ લાખ વર્ષનું, ૧૦ એંસી ધનુષ્યનું બેલ. અનુત્તરવિમાનથી ચવીને ઉપના, ૪ પિતન દેહમાન, ૧૧ મૈતમત્ર, ૧૨ વાસુ નીલવર્ણ, પુરનગર, ૫ પ્રજાપતિરાજાપિતા, વાસુ. ની ૧૩ બલ. વેતવર્ણ, ૧૪ સંભુતિ નામના પુર્વ માતા મૃગાવતી, ૭ બલ. ની માતા ભદ્રા, ૮ ભવના ધર્માચાર્ય, ૧૫ પચીસ હજાર વર્ષ
0 કુંવર, ૧૬ પચીસ હજાર વર્ષ મંડલિક, ૧૭ કમાન છે અને આપણે તેનાં મુસાફર છીએ.
એક હજાર વર્ષ દેશસાધના, ૧૮ એક હજાર આપણું લક્ષ્ય કે ધ્યેય મુક્તિપુરી પહોંચવાનું છે.
વર્ષ જુન, ૩ લાખ વર્ષ રાજ્ય, ૧૯ વાસુ. દેવ, ગુરૂ, ધર્મ સાધન છે અને આપણે તેના
? સાતમી નરકે ગયા, ૨૦ બલ. મુક્ત ગયા, ૨૧ સાધક છીએ. જેમ કેપ્ટનની આજ્ઞાનુસાર જળમાં
શ્રેયાંસનાથના તીર્થમાં થયા. સ્ટિમર ચલાવી ઈચ્છિત સ્થાને પોંચે છે તેમ ગુરૂઆજ્ઞા મુજબ વર્તવાથી ઇચ્છિત એવી છે. બીજા દ્વિપૂર્ણ વાસુ. ૧ વિજયબળ, ૨ મૂક્તિપુરીએ જરૂર પહોંચી શકીએ. વાસુ. દશમા દેવલકથી, ૩ બેલ. અનુત્તર ૧૭મન અને ઈન્દ્રિયે આપણું માલિક
છે. વિમાનથી, ૪ દ્વારીકા નગરી, ૫ બ્રહ્મરાજા પિતા, નથી; આપણે તેનાં માલિક છીએ એવી આત્મ
- ૬ વાસુ. ની માતા ઉમારાણું ૭ બલ,ની માતા ભાવના દ્રઢ કરી મન કે ઈન્દ્રિય પરભાવમાં
સુભદ્રા, ૮ વાસુ નું આયુષ્ય ૭૨ લાખ વર્ષનું, વિષયમાં ખેંચાય કે તરત તેને શેકવી અને
- ૯ બલ. નું આયુષ્ય ૭૫ લાખ વર્ષનું, ૧૦
સિત્તેર ધનુષ્યનું દેહમાન, ૧૧ તમત્ર, ૧૨ મનને એમાંથી પાછું વાળવું. જે મનની ઈચ્છા
આ વાસુ. નિલવણે, ૧૩ બલ. વેતવર્ણ, ૧૪ મુજબ ઈન્દ્રિયોને છુટી મુકી દીધી તે એ ધર્મનાવને ડૂબાડતા વાર નહિ લગાડે. ઉપ
- સુભક્તિ પુર્વના ધર્માચાર્ય, ૧૫ પચીસ હજાર વેગ ચેક નહિ. નહિતર મન ફસાવ્યા વગર
વર્ષ કુંવર, ૧૬ પચીસ હજાર વર્ષ મંડલિક, રહેશે નહીં. મોટા મુનિવરને પણ એ હંફાવે છે.
૧૭ એક વર્ષ દેશ સાધના, ૧૮ એકસો વર્ષ
ઓછા સાડા એકેતેર લાખ વર્ષ રાજ્ય, ૧૯ ૧૮૦. પરમ ઉપકારી અરિહંત પરમાત્માએ
વાસુ. છઠ્ઠી નરકે ગયા, ૨૦ બલ. મુક્ત ગયા, આપણાં કલ્યાણ માટે પોતાનો વિદ્યમાનપણમાં ર૧ વાસપૂજ્ય સ્વામીના તીર્થમાં ગયા. આપણું અકથ્ય દુઃખે જ્ઞાનમાં જે નિષ્કામ - કરૂણાએ કરી આપણાં ઉપર મહાન ઉપકાર ૧. આ ધર્માચાર્ય (પુર્વભવના) વાસુદેવના કરી આપણને એ દુઃખમાં ડૂબતા બચાવવાં જાણવા. પુર્વભવે ચારિત્ર પાળી નિયાણું કરનાર વાસુદેવ માટે ધર્મરૂપી હાડી મુકી છે, આગમરૂપ દીવા થાય છે. બળદેવ અનિયાણકૃત હોય છે જેથી વાસુદેવ દાંડી મૂકી છે, તેનાં આશ્રયે આ દુઃખમય નરકે જાય છેને બળદેવની ૨ સદ્દગતી થાય છે. કુમારાદિ સંસારને તરી જાઓ.
(ચાલુ) કાલ વાસુદેવની અપેક્ષાએ જાણવું. બન્નેને પ્રેમ
અત્યંત હોય છે. બલદેવ મોટા હોય છે.

Page #18

૨૪૪
કા
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
ત્રીજા સ્વયંભુ વાસુ. ૧ ભદ્રબલ, ૨ વાસુ. ૧૨ વાસુ. નિલ વણે, ૧૩ એલ.વેત વણે, ૧૪ બારમા દેવલકથી, ૩ બલ. અનુતર, ૪ દ્વારીકા કૃષ્ણ નામના પુર્વ ધર્માચાર્ય, ૧૫ ત્રણસો વર્ષ નગરી, ૫ રૂદ્ર રાજાપિતા, ૬ વાસુ. ની માતા કુંવર, ૧૬ સાડાબારસો વર્ષ મંડલિક, ૧૭ પૃથ્વી, ૭ એલની માતા સુપ્રભા, ૮ વાસુ. નું સિત્તર વર્ષ દેશસાધના, ૧૮ નવ લાખ અઠાણુ આયુષ્ય ૬૦ લાખ વર્ષનું, બલદેવનું આયુષ્ય હજાર ત્રણસો એંશી વર્ષ રાજ્ય, ૧૯ વાસુ.છઠ્ઠી ૬૫ લાખ વર્ષનું, ૧૦ સાઠ ધનુષ્યનું દેહમાન, નરકે, ૨૦ એલ.મુક્ત, ૨૧ ધર્મનાથના તીર્થમાં ૧૧ ગતમત્ર, ૧૨ વાસુ. નિલેવર્ષે ૧૩, બલ. થયા.
વેતવર્ણ, ૧૪ સુદર્શન નામના પૂર્વભવના ૬. છઠ્ઠા પુરૂષ પુંડરિક વાસુ. ૧ આનંદધર્માચાર્ય, ૧૫ બાર હજાર વર્ષ કુંવર, ૧૬ બલ, ૨ વાસુ. ચોથાદેવ, ૩ બલ. આઠમા દેવ, બાર હજાર વર્ષ મંડલિક, ૧૭ નવું વર્ષ ૪ ચકપુરનગર, પ મહાશિવરાજા પિતા, ૬ દેશસાધના ૧૮ ઓગણ સાઠ લાખ પંચોતેર વાસુ.ની માતા લક્ષ્મી, ૭ બલ.ની માતા વિજહજાર નવસો દસ વર્ષ રાજ્ય, ૧૯ વાસુ. છઠ્ઠી યંતી, ૮વાસુદનું આયુષ્ય ૬૫ હજાર વર્ષનું, ૯ નરકે ગયા, ૨૦ બલદેવ મુક્ત ગયા, ૨૧ વિમલ- બલાનું ૮૫ હજાર વર્ષ, ૧૦ ઓગણત્રીશ ધનુ. નાથ તીર્થમાં થયા.
દેહમાન, ૧૧ વાસુ. નીલ વર્ણ, ૧૨ બલ. વેત૪. ચોથા પુરૂષોતમ વાસુ. ૧. સુપ્રભ બલ. વણે. ૧૩ મૈતગોત્ર, ૧૪ પુર્વ ધર્માચાર્ય ૨ વાસુ. ને બલ, બને આઠમા દેવથી ચવી ભગદત્ત, ૧૫ અઢી વર્ષ કુંવર, ૧૬ અઢીસેઆવ્યા, ૩-૪ દ્વારીકા નગરી, ૫ સેમરાજા વર્ષ મંડલિક, ૧૭ સાઠ વર્ષ દેશસાધના, ૧૮ પિતા, ૬ વાસની માતા સીતા, ૭ બલની ચાસઠ હજાર ચારસો ચાલીસ વર્ષ રાજ્ય, ૧૯ માતા સુદર્શના, ૮ વાસુ.નું ત્રીશ લાખ વર્ષનું વાસુ. છઠ્ઠીનરકે, ૨૦ બલ. મેલે, ૨૧ શ્રી અરઆયુષ્ય ૯ બલાનું પંચાવન લાખ વર્ષનું આયુષ્ય, નાથપ્રભુના તીર્થમાં ગયા. ૧૦ પચાસ ધનુષ્યનું દેહમાન, ૧૧ ગૌતમ ગોત્ર, ૭, દત્તવાસુ. ૧. નંદનબલ, ૨ વાસ. સૌધર્મ૧૨ વાસુ. નિલેવણે, ૧૩ બેલ. વેતવર્ણ, ૧૪ દેવ, ૩ બેલ. પાંચમા દેવ, ૪ વાણારસીનગરી, શ્રેયાંસ પૂર્વ ધર્માચાર્ય, ૧૫ સાતસો વર્ષ કુંવર, ૫ અગ્નિસિંહરાજા પિતા, ૬ વાસુ. ની માતા ૧૬ તેરસો વર્ષ મંડલિક, ૧૭ એંશી વર્ષ દેશ- શેષવતી, ૭ બલ. ની માતા જયંતી, ૮ છવીશ સાધના, ૧૮ ઓગણત્રીસ લાખ સત્તાણું હજાર ધનુષ્યનું દેહમાન, ૯ વાસુ. નું આયુષ્ય પદ નવસેને વશ વર્ષ રાજ્ય, ૧૯ વાસુ. છઠ્ઠી હજારવર્ષ, ૧૦ બલ. નું આયુષ્ય ૬૫ હજારવર્ષ, નરકે ગયા, ૨૦ બેલ. મુક્ત ગયા, ૨૧ અનંત- ૧૧ ગતમોત્ર ૧૨ વા. ની. વ. ૧૩ બ. વે. નાથના તીર્થમાં ગયા
વ, ૧૪ પુર્વ ધર્માચાર્યસાગર, ૧૫ નવશે. વ. ૫. પાંચમે પુરૂષ સિંહ વાસ. ૧ સુદર્શન કુંવર, ૧૬ પચાસ વ. મંડલિક, ૧૭ પચાસ વ. એલ. ૨ વાસુઈશાન દેવલોક, ૩ બલ. આઠમા- ૧. દત્તવાસુ નું દેહમાન પાંત્રીશ ધનુષ્યનું સમદેવ, ૪ અશ્વપુરી નગરી, ૫ શિવરાજા પિતા, વાયંગમાં કહેલ છે પણ તે ઘટી શકતું નથી. આવ૬ વાસુ. ની માતા ઉમા. ૭ બલ. ની માતા સ્યકાદિ ઘણા ગ્રંથમાં ૨૬ ધનુષ્યનું કહેલ છે. અને વિજયા, ૮ વાસુ. નું દશ લાખ વર્ષનું આયુષ્ય, તે અરનાથ તથા મલ્લિનાથના આંતરામાં થએલ ૯ બલાનુ સત્તર લાખ વર્ષનું આયુષ્ય, ૧૦ હેવાથી એટલું જ ઘટી શકે માટે સુત્રકારનું આશય પિસ્તાલીશ મનુષ્યનું દેહમાન, ૧૧ ગતમોત્ર, બહુશ્રુત ગમ્ય છે.

Page #19

નિદ્રાક્ટ
નિદ્રા એટલે ઉંઘ. તેનો વિસ્તૃત અર્થ તે આદરવું, તે અને તેમાંય દીર્ઘકાલિન નિદ્રા પછીની કલાકોના થાકને ટાળવા લેવાતો આરામ. જાગૃતિ તો મહાન અર્થસૂચક ગણાય. તે નૂતન
નિદ્રાના બે પ્રકાર. અલ્પકાલીન અને દીર્ઘ. જાગૃતિની પ્રત્યેક પળેપળનું મૂલ્ય આપણી કાલીન. અલપકાલીન નિદ્રા તે આપણી રોજની અસંખ્ય જન્મોની એક એક જન્મદશાના ગણાય, દીર્ઘકાલિન તે વર્ષોના પરિશ્રમને ટાળવા મૂલ્ય જેટલું હોવું જોઈએ. લેવાય તે.
આપણે સર્વે નૂતન જાગૃતિની પળમાં નિદ્રા પહેલાનો સમય તે જાગૃતિને સુંદર જીવી રહ્યા છીએ તે શું આપણે આપણું જીવન સમય ગણાય. નિદ્રા પછીના સમયને નવસર્જનની પ્રત્યેક પળ દરમ્યાન મુક્તિના મનહર નની સોનેરી ઘડી લેખાય. ઊંધીને જાગવું એટલે મંદિર પ્રતિ પ્રયાણ આદી શકાય તેવી રીતે અજ્ઞાન દશામાંથી ઊગરી સત્ત્વમય પંથે પ્રયાણ આપણું વર્તન રાખવું જોઈએ કે નહિ ? શું દેશસાધના, ૧૮ પ૬ હ. વ. રાજ્ય, ૧૯ વાસુ. નગરીમાં ઉપના, પ વસુદેવજી પિતા, ૬ પાંચમી નરકે, ૨૦ બલ. મુકતે, ૨૧ શ્રી અર વાસુ.ની દેવકીમાતા, ૭ બલની રહિણી માતા, નાથના તીર્થમાં ગયા.
૮ વાસુ.નું આયુષ્ય એક હજાર વ, ૯ બલનું ૮ લક્ષ્મણ વાસુ. ૧ પદ્ય (રામચંદ્ર) બેલ- આયુષ્ય બારસો વ.નું, ૧૦ ધનુ. દશનું દેહદેવ, ૨ વાસુ. ત્રીજાદેવ, ૩ બલ. પાંચમાદેવ, ૪ માન, ૧૧ ગૌતમ ગોત્ર, ૧૨ વા. ની. વ. ૧૩ અયોધ્યાનગરી, ૫ દશરથરાજા પિતા, ૬ વાસુ. બ. વ. વ. ૧૪ પૂર્વધર્માચાર્ય દુરંતસેન, ૧૫ ની માતા સુમિત્રા, ૭ બલ. ની માતા અપરા- સોલ. વ. કુંવર, ૧૬ છપન વ. મંડલિક, જીતા (કૌશલ્યા), ૮ વાસુ. આયુષ્ય ૧૨ ૧૭ નવસે અઠ્ઠાવીસ વ. રાજ્ય, ૧૮ વાસુ. હજારવર્ષ, ૯ એલ. નું આયુષ્ય ૧૫ હ. વ. ત્રીજી નરકે, ૧૯ એલ. પાંચમે દેવ, ૨૦ નું, ૧૦ સોલ ધનુષ્યનું દેહમાન, ૧૧ ગૌતમ- શ્રી નેમિનાથના સમયમાં થયા. ગેવ, ૧૨ વા. ની વ, ૧૩ બ. વ. વ. ૧૪ પુર્વ - ધમાચાર્ય સમુદ્રદત્ત, ૧૫ એસ. વ. કુંવર, ગોકુળગામમાં પામ્યા, રાજ્ય દ્વારકામાં કર્યું અને ૧૬ ત્રીસ. વ. મંડલિક, ૧૭ અગ્યાર હજાર કૌશંબી અટવીમાં મૃત્યુ થયું એ વિચિત્રતા થઈ. આઠસો સિત્તેર વ. રાજ્ય. ૧૮ વાસુ. જેથી બલદેવજીનું જન્મ તો સૌરીપુરમાં થયું છે કારણ કે નરકે, ૧૯ એલ. મેશે, ૨૦ મુનીસુવતજીના જાદવો મૂળ સૌરીપુરના છે. તીર્થમાં થયા.
૨. આઠમા તથા નવમા વાસુદેવની દેશસાધનાને નવમા કૃષ્ણ વાસુ. ૧ રામબલ, ૨ વાસુ. કાળ થડે છે તે રાજ્યકાળમાં અંતર્ગત જાણો સાતમા દેવ, ૩ બલ. પાંચમા દેવ, ૪ મથુરા- જુદો બતાવેલ નથી,
૧. મથુરાનગરીમાં કંસને ત્યાં વા. જમ્યા, વૃદ્ધિ

Page #20

૨૪૬
5
આપણે આપણી આ નૂતન જાગૃતિની પળેાને કેવળ રંગરાગવડે રંગી દેવી જોઇએ ? આપણી જાગૃતિવર્ડ આજે આપણે ઊંઘેલાને જગાડવા જોઇએ.
નિદ્રા–જાગૃતિને ખીલવલાના એક અમેઘ ઔષધનું કામ કરે છે. અમૂલ્ય ઔષધને જેમ આપણે વિધિસર ઉપયોગમાં લઇએ છીએ તેમ આપણે આપણી રાજની નિદ્રાના વિધિપૂર્વક ઉપયોગ આદરવા જોઇએ. કોઇપણ નાની કે મેટી વસ્તુને અવિધિસરના ઉપયોગ માટુ
નુકસાન કરે છે.
ખૂબ ઊંડી નિદ્રા લેવાથી જાગવાની પળ દરમ્યાન આપણને એમ જ લાગે કે “ હું કાઇ
સાહિત્ય સમાજસુધારે, કલા અને શિક્ષણ, સમાનતા ને માનવતા, સીનેમા અને સહનશીલતા ( અલબત્ત–પારકા હાથના માર ખાતાં ) એ જ વસ્તુ લની આસપાસ આજે હિંદનું પ્રજાબળ ફર્યા કરે છે. પેાતે જે માગે જાય છે એ સુધારાના છે કે સત્યાનાશના એના વિચાર કરવાને એને અવકાશ પણ નથી રહેતા. વેશ્યા કે ભિખારણના જીવન પર એક સુંદર નવલકથા લખી નાંખતા સાહિત્યકાર એ સમજવાની દરકાર પણ નથી કરતા કે પોતે ચારિત્રશીલ ન અની શક્તા હોય, દરિદ્રોના ચરણે પાતાનું
સર્વસ્વ ધરી ન દઈ શકતા હાય તા પેાતાના સ્વાર્થ, કીર્ત્તિ અને દ્રવ્યને ખાતર એ ભિખારણ અને વેશ્યાના દલાલ ખન્યા છે. યુવતીના ખુલ્લા આંગનાં ચિત્ર પ્રત્યે લોકોની આંખ આકર્ષાતાં પેાતાની કલાકૃતિએ વધારે ખપશે
***
મનનીય
બીજી દુનિયામાં છું: ” નિદ્રા એવી રીતે લેવી કે તે વડે આપણી જાગૃતિમાં જોમ આવે અને નવા પ્રભાતે આપણે એવડા બળપૂર્વક કામ આગળ શરૂ કરી શકીએ.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
આપણી રાજની નિદ્રાના આખા સરવાળાના જે સાર આવે છે તે સાર દીર્ઘકાલીન નિદ્રાના સમયે અને તે બાદના આપણા નૃતન જાગૃતિના સમયે દષ્ટિગોચર થાય છે, માટે રાજની નિદ્રાને એવી બનાવા કે દીર્ઘકાલીન નિદ્રાને અંતે મળતી જાગૃતિની પળેા દરમ્યાન કાઇ અનેરૂં જ કાર્ય આદરી શકાય અને જીવન ધન્ય ધુન્ય બની જાય.
“મંગ”માંથી સાભાર વર્ષે ર, એ ક
એમ માનનાર કલાકારે એ ભૂલી ન જવું જોઇએ કે એમ કરીને એ દ્રવ્યને ખાતર પોતાના અંગ ખુલ્લાં કરતી યુવતી કે ગણિકા કરતાં પણ વધારે પાપી બને છે, કેમકે ગણિકા સ્વાર્થને ખાતર પોતાનાં જ અંગના ઉપયોગ કરે છે, કલાકાર પારકા અંગના ઉપયોગ કરે છે.
કલા, સાહિત્ય કે શિક્ષણની દેવી સરસ્વતી છે. એ જ્યાં સુધી પવિત્ર કે કુમારી હોય ત્યાં સુધી જ એની કિંમત છે. એના ઉપયોગ જ્યારે વ્યક્તિગત સ્વાર્થ કે દ્વેષને ખાતર થવા માંડે છે ત્યારે એનું સ્વરૂપ સ્વાર્થ ને ખાતર હૈામાયલી કન્યા સરખું અને છે. એ સ્થિતિમાં લેખક કે કલાકાર કેવળ પુત્રી વિક્રેતા જ નહિ, પુત્રીની પવિત્રતાના વેચાણ પર નભતા ભાડુતી બાપ અને
છે.
“ મારુ ” માંથી સાભાર.

Page #21

--------શ્રી-~-~
આત્માનંદ પ્રકાશ
[ પુ. ૪૧ મું. ] [ સં. ૧૯ ના શ્રાવણથી સં. ર૦૦૦ ના અષાડ સુધીની ]
વાર્ષિક વિષયાનુક્રમણિકા.
લેખક
નંબર વિષય ૧. નૂતન વર્ષ પ્રવેશાભિનંદન २. नूतन वर्षाभिनंदन 3. नूतन वर्षनु मंगलमय विधान ૪. આત્માનંદ પ્રકાશ ૫. વિકાસનું કારણ ૬. સાચા સુખને માર્ગ ૭. The Ultimate Real
QTAICHAFA The Perfect Selfhood ८. समयं मा पमाए
(મુ, હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ ). (કવિ રેવાશંકર વાલજી બધેકા ).
| (સભા ). (અમરચંદ માવજી શાહ) (આ. શ્રી વિજયકસ્તુરસૂરિજી મહારાજ ) ૧૦ (મુ. ન્યાયવિજયજી મહારાજ ) ૧૨ (જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી)
B. A. LL. B. 94 (મોહનલાલ દીપચંદ ચોકસી )
૧૦, ૧૦૧, ૧૧, ૧૩૮, ૧૫૭, ૧૭૮, ૨૩૯ (વકીલ ન્યાલચંદ લક્ષ્મીચંદ)
B. A. L. B. ૨૦ ૨૩, ૬૨, ૮૪, ૧૨૩, ૧૪૪, ૧૬૩,
૧૮૪, ૨૨, ૨૨૫ (મુનિ દક્ષવિજયજી મહારાજ) ૨૫ (કવિ રેવાશંકર વાલજી બધેકા) ૨૬ (આ. શ્રી વિજયકસ્તુરસુરિજી મહારાજ) ૨૭ (મુનિ પુણ્યવિજયજી-સંવિઝ પાક્ષિક ) ૨૮
૯. ગામના ઇતિwાની કાં ન સમા
૧૦. વર્તમાન સમાચાર
૧૧. શ્રી નેમીનાથ સ્તવન ૧૨. પર્વાધિરા! ઘધારે પધારો ૧૩. સાચી ક્ષમા ૧૪. જૈન દષ્ટિની મહત્તા ૧૫. મુક્તિના સાધન ૧૬. આપણી ધાર્મિક સંસ્કૃતિ
(જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી B. A, LL. B.) સર

Page #22

નંબર વિષય
લેખક ૧૭. શ્રી સિદ્ધસ્તોત્ર
(ડ. ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ મહેતા)
M. B. B. S. ૩૪, ૧૯૮ ૧૮. જીવન વિકાસ
( ન્યાલચંદ લક્ષ્મીચંદ વકીલ) B. A.LB. ૩૬ ૧૯. અહિંસાની અદ્ભુત શક્તિ
(મેહનલાલ દીપચંદ ચોકસી) ૪૧, ૮૦ ૨૦. શ્રી આદિનાથપ્રભુ ચરિત્ર (ભાષાંતર) માટે મળેલા અભિપ્રાયો
૪૪, ૬૪, ૧૦૪ ૨૧. શ્રી મહાવીર જિન સ્તવન
(મુ. યશોભદ્રવિજયજી મહારાજ ) ૨૨. ગુરુશ્રી વલ્લભસૂરિ
(મુ. વિનયવિજ્યજી મહારાજ) ૨૩. મમતાની કુંચી
(આ. શ્રી વિજયકસ્તુરસુરિજી મહારાજ) ૪૭ ૨૪. લેવાધર્મ પામવાનો નિનામ િશયા (વકીલ ન્યાલચંદ લક્ષ્મીચંદ )
B. A. LL. B. ૫૦, ૭૨, ૭૩ ૨૫. સન્માન સમારંભ
૫૩ ૨૬. શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગરને ૪૬મા વર્ષને વાર્ષિક રિપોર્ટ. ત્રીજા અંકની પાછળ ૨૭. દિવાળી સ્તવન
(મુ. લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ) ૨૮. “છવાડે યા જીવવા દો અને છો” (આ. શ્રી વિજયકસ્તુરસુરિજી મહારાજ) ૬૬ ૨૯. મહારાજા વિક્રમાદિત્ય
(મુ. હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ ). ૩૦. મંગલ દીપક (મંગળ દીવો) (સંધવી કેશવલાલ નાગજીભાઈ ) ૩૧, સત્યાસત્ય નવઘvi (જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી B. A. LL. B.) ૬, ૩૨. પ્રભુ ભજન
(સુયશ) ૩૩. શાસન સુધાકરને
(મુ. હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ ). ૩૪. સંસારનું મૂળ
(આ. શ્રી વિજયતુરસુરિજી મહારાજ) ૮૭ ૩૫. હિંદmોરિ.
(કવિ રેવાશંકર વાલજી બધેકા) ૮૮, ૧૪૬ ૩૬. નંદન મણિયાર
(મુ. પુણ્યવિજયજી મહારાજ-સંવિઝ પાક્ષિક)૮૯, ૧૦૯ ૩૭. આંતર દર્શન
(વકીલ ન્યાલચંદ લક્ષ્મીચંદ . A.DL. B.) ૯૭ ૩૮. ધર્મ (અમરચંદ માવજી શાહ)
૧૨ ૩૯. અમર આત્મમંથન
, ૧૦૩, ૧૨૨, ૧૪૨, ૧૬૦, ૨૨૦, ૨૪૧ ४०. मंगल स्तुति (આત્મ વલ્લભ)
૧૦૫ ૪૧. ખરેખર વાંક તેને છે
(આ. શ્રી વિજયકરતુરસુરિજી મહારાજ ). ૧૦૬ ૪૨. સાચો પ્રકાશ
૧૦૭ ૪૩, સમભાવ (અમરચંદ માવજી શાહ)
૧૦૮ ૪૪. આ. શ્રી ૧૦૦૮ શ્રીમદ્ વિજયવલ્લભસૂરિશ્વર સ્તુતિ. (ઝવેરચંદ છગનલાલ)
૧૧૨ ૪૫. શ્રી અને વાત ટાવરથા કાળમા (જીવરાજ ઓધવજી દેશી )
B. A. J. L. B. ૧૧૩, ૧૩૨ ૪૬. શ્રદ્ધા
(વકીલ ન્યાલચંદ લક્ષ્મીચંદ B. A. L L, B.)૧૧૬, ૧૩૪, ૧૫૪ ૪૭. શ્રી વિમળનાથ જિન સ્તવન
મુ. હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ ).
૧૨૫

Page #23

૫૦. કર્મ
૧૫૦
૧૭૦
૧૭૬
નંબર વિષય
લેખક
પૃષ્ઠ ૪૮. સંયોગ વિયોગ સુખદ નથી (આં. શ્રી વિજયકરતુરસુરિજી મહારાજ) ૧૨૭ ૪૯. આત્મદ્રવ્યથી ભિન્ન પરિચિંતન ત્યાગ (મુ. શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ).
૧૨૯ (અમરચંદ માવજી શાહ)
૧૩૭ ૫૧. ચંદ્રપ્રભુ સ્તવન (મુ. હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ ).
૧૪૫ પર, નિરપરાધી બનો
(આ. શ્રી વિજયકરતુરસુરિજી મહારાજ) ૧૪૭ ૫૩. સાધુજનો માટે વિવિક્ત સ્થાનની આવશ્યકતા (મુનિ પુણ્યવિજયજી મહારાજ ) ૫૪. શાંતમૂત તપસ્વી શ્રી વિવેકવિજ્યજી મહારાજને સ્વર્ગવાસ
૧૬૪ ૫૫. શ્રી મહાવીર જિન સ્તવન (મુનિ થશેભદ્રવિજયજી)
૧૬૫ ૫૬. શ્રી મહાવીર જન્મોત્સવ (મુનિ હેમેન્દ્રસાગરજી)
૧૬૬ ૫૭. નિરાશામાં મુક્તિ
(આ. શ્રી વિજયકસ્તુરસૂરિજી મહારાજ ). ૧૬૭ ૫૮. પરમાર્થ સૂચક વાક્ય સંગ્રહ
(મુનિ પુણ્યવિજ્યજી) ૫૯. પ્રસન્નતા
(અભ્યાસી)
૧૭૩ ૬૦. જૈન મુનિએ ગુજરાતી સાહિત્યના આદ્ય સૃષ્ટાઓ છે (ડુંગરશી ધરમશી સંપટ) ૬૧. વિશ્વધર્મ બનવા 5 જૈન ધર્મ (વકીલ ન્યાલચંદ લક્ષ્મીચંદ)
બી. એ. એલ એલ. બી. ૧૮૦, ૧૯૬ ૬૨. યુગવીર આચાર્યશ્રીનો બિકાનેરમાં પ્રવેશ મહોત્સવ
૧૮૨ ૬૩. યુવાને કેમ ના જાગો (મુનિ હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ)
૧૮૫ ૬૪. જ્ઞાનની જ્યોતિ પ્રગટા
(મુમુક્ષુ)
૧૮૬ ૬૫. નૂતન વર્ષે પ્રભુ પ્રાર્થના (રેવાશંકર વાલજી બધેકા)
૧૮૭ ૬૬. વિકાસના વિયેગીને આશ્વાસન (આ. શ્રી વિજયકસ્તુરસુરિજી મહારાજ ) ૧૮૮ ૬૭. સાચે વિક્રમાદિત્ય (મુનિ હેમેન્દ્રસાગરજી)
૧૯૦ ૬૮. વિચાર શ્રેણી
( વિજયકસ્તુરસુરિજી મહારાજ) ૧૯૧, ૨૧૪, ૬૯. પરમાત્વસ્વરૂપને ઓળખો (લક્ષ્મસાગરજી મહારાજ )
૧૯૩ ૭૦. ભવસ્વરૂપનું ચિંતન
(મુનિ પુણ્યવિજયજી મહારાજ) ૧૯૪, ૨૩૫ ૭૧. શ્રી આત્માનંદ જૈન સભાને વર્ષ ૪૭ માં વર્ષને રિપોર્ટ
૧૦ માં અંકની પાછળ ઉર. ૪૮ મો વાર્ષિક મહોત્સવ
૨૦૯ છ૩. ગુરૂદેવની જયંતી (રેવાશંકર વાલજી બધેકા)
૨૧૦ ૭૪. પ્રતિમા (મુ. હેમેન્દ્રસાગરજી)
૨૧૨ ૭૫. વિજયવલ્લભસૂરિ તુયાષ્ટક
(સાહિત્યસૂરિ).
૨૧૩ ૬. શ્રમણોપાસક આંબડ પરિવ્રાજક (મુનિ પુણ્યવિજયજી).
૨૧૬ છ૭. આ. શ્રી વિજયાનંદસૂરિશ્વરજી (મુનિ હેમેન્દ્રસાગરજી)
૨૧૮ ૭૮. જીવને શીખામણ
(મુનિ લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ ) ૨૧૯ ૭૯. ચીત્રપટ
(મુનિ હેમેન્દ્રસાગરજી )
૨૨૩ ૮૦. શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્તવન (મુનિ હેમેન્દ્રસાગરજી મહારાજ )
૨૨૮

Page #24

નંબર
લેખક (રેવાશંકર વાલજી બધેકા), (આ. શ્રી વિજયકસ્તુરમરિજી મહારાજ) ( પ્રવર્તા કછ શ્રી કાન્તિવિજયજી મહારાજ ) ૨૩૪ (મુનિ લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ) ર૩૭
૮૧. મયુરોહિત ૮૨. આત્મામમાંસા ૮૩. ભજન પદ ૮૪. ક્ષમાના ભંડાર ૮૫. વાસુદેવ બલદેવના ૨૨ ધારોનું વર્ણન ૮૬. નિદ્રા ૮૭. માનનીય ૮૮. વાર્ષિક અનુક્રમણિકા
૨૪
૨૪૫
૨૪૬
પાછળ
-
it/CH

Page #25

શ્રીમાન દેવભદ્રાચાર્ય કૃતતૈયાર છે ! |ો આ વાત દરે I (વારા શોનો) તૈયાર છે ! !
a શ્રાવણ શુદિ ૬ થી અગાઉ ગ્રાહક થયેલાને મોકલવામાં આવશે.
આ “ કથાજન કેવુ 5 ગ્રથ પ્રાકૃત ભાષામાં શ્રી દેવભદ્રાચાય જેવા વિદ્વાન આચાર્ય મહારાજે સંવત ૧૧૫૮ માં તાડપત્ર ઉપર બ્લેક ૧૧૫૦૦ પ્રમાણમાં ભરુચ નગરમાં રચેલા છે; તે તાડપત્રની પ્રાયઃ જીર્ણ થયેલ પ્રત શ્રી ખંભાતના પ્રાચીન જૈન ભંડારમાં માત્ર એક જ હતી, તેની બીજી એકે પ્રત બીજા કોઈ પણું સ્થળે નથી, આવી ઘણી જ પ્રાચીન તાડપત્રની પ્રત ઉપરથી ઘણા જ પરિશ્રમે સાક્ષરવય મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજે સંશોધન કરી તૈયાર કરેલ છે, જે જૈન સમાજ ઉપર મહાન ઉપકાર કર્યો છે. અત્યાર સુધી જે ગ્રન્થનું નામ પણ સાંભળવામાં આવેલ નથી તેમ બીજી પ્રત કોઈ
સ્થળે નથી; એવા મહા મૂ૯યવાન જુદા જુદા ૫૦ જૈનધર્મના તત્ત્વ જ્ઞાન અને બીજા જાણવા લાયક | વિષયેા ઉપર અનેક અનુપમ કથારૂપી ૨ન ભ'ડાર આ ગ્રંથમાં ભરેલ છે; જે વિષયે અને કથાઓ માટે લાગે ઘણીજ સરલ, સુંદર, ઉપદેશક અને આત્માને આનંદ ઉત્પન્ન કરે તેમ છે. શ્રી મુનિ મહારાજએને વ્યાખ્યાન માટે તા ખાસ ઉપયોગી છે તેમ પુરવાર થયેલ છે. અંદર આવેલા વિષયે અને કથાઓ તદન નવીન. અને બીલકુલ નહીં પ્રગટ થયેલી, અત્યત આલેહાદ ઉત્પન્ન કરે તેવી, તેમ જ નિર'તર પઠન પાઠન માટે અત્યંત ઉપયોગી છે. ફોર્મ ૬૬ પાના ૮૦૦ આઠસે હુ ઉંચા લેઝર પેપર, અને ઉંચા ટકાઉ ગ્લેઇઝ પેપર ઉપર શાસ્ત્રી સુદર ટાઈપથી પ્રતાકારે છપાવવામાં આવેલ છે, કાગળના આજે આઠ ગણા ભાવ વધેલા હોવા છતાં ગયા અંકમાં જણાવેલી છે તે કરતાં ઓછી કિં'મત બ્લ લેઝર પેપરની કાપીના રૂા. ૧૦-૦-૦ અને ઉંચા ટકાઉ ગ્લેઈઝ પેપરની કિંમત રૂા. ૮-૮-૦ એછી–મધ્યમ કરેલી છે. પોસ્ટેજ અલગ.
શ્રી વાસુપુજય (પ્રભુ) ચુરિત્ર ( શ્રી વર્ધમાનસૂરિકૃત ) આ ઉપદેશક ગ્રંથનું ભાષાંતર થાય છે તે પણ આ સભા તરફથી પ્રકટ થશે.
૫૪૭૪ ગ્લાકકમાણ, મૂળ સંસ્કૃત ભાષા અને સુંદર શૈલીમાં વિસ્તારપૂર્વક જુદા જુદા આગમ તથા પૂર્વાચાકૃત અનેક ગ્રંથમાંથી દેહન કરી શ્રીમાન વધમાનસૂરિજીએ સં. ૧૨૯૯ ની સાલમાં લખેલા આ અપૂર્વ ગ્રંથ છે.
- આ ગ્રંથમાં પ્રભુના ત્રણ ભવો, પાંચ ક૯યાણકા અને ઉપદેશક જાણવા યોગ્ય મનનીય સુંદર ખાધપાઠ, તત્ત્વજ્ઞાન, તપ વગેરે સંબંધીની વિસ્તૃત હકીકતના વણું તે સાથે. પુણ્ય ઉપર પુણ્યાત્ય ચરિત્ર, રાત્રિભેજન ત્યાગ અને આદર, બારવ્રત, રોહિણી આદિની અનેક સુંદર, રોચક, રસપ્રદ, આહલાદક કથામાં આપેલી છે કે, જેમાંની એક કથા પૂરી થતાં બીજી વાંચવા મન લલચાય છે અને પુરી કરવા ઉત્સુકતા થાય છે. તે તમામ કથાઓ ઉપરાંત સુંદર ઉપદેશ પણ સાથે આપેલ છે.
કિંમત રૂા. ૨૮-૦ પોસ્ટેજ જી.
* શ્રી મહાવીર (પ્રભુ) ચરિત્ર ' આ ગ્રંથમાં પ્રભુના સત્તાવીશ ભવનું વિસ્તારપૂર્વક વર્ણન, ચોમાસાનાં સ્થળો સાથેનું લંબાણથી વિવેચન, કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયા પૂર્વેના ત્રીશ વર્ષ પૂર્વેનુ વિહારવર્ણન, સાડાબાર વર્ષ કરેલા તપનું વિરતાર- પૂર્વક વિવેચન, થયેલા ઉપસર્ગોનું ઘણું જ વિરતારપૂર્વક વિવેચન જેટલું આ ગ્રંથમાં આવેલ છે તેટલું કિાઈ પણ છપાયેલા બીજા ગ્રંથોમાં આવેલ નથી; કારણ કે કત્ત મહાપુરુષે આગમા વગેરે અનેક ગ્રંથામાંથી દેહન કરી આ ચરિત્ર આટલું સુંદર રચનાપૂર્વક લંબાણથી લખ્યું છે કે જેથી બીજા ગમે તેટલા વધુ ગ્રંથ વાંચવાથી શ્રી મહાવીર જીવનના સંપૂર્ણ ખ્યાલ આવી શકે નહિ. જેથી આ ગ્રંથ મંગાવવા અમે ખાસ ભલામણ કરીએ છીએ. આવા ઉત્તમ, વિસ્તારપૂર્વકના વર્ણન સાથેના ગ્રંથ માટે ખર્ચ કરી કરી ફરી છપાવતા નથી; જેથી રપા લાભ ખાસ લેવા જેવો છે. પાના પર ૦ છે. કિંમત રૂા. ૩-૦–૦ પાસ્ટેજ અલગ.
લખા:-શ્રી જૈન આમાનદ સભા-ભાવનગર,

Page #26
Reg. No. B. 431 સત્ત્વશાળી અને આદર્શ પુરુષચરિત્રો. 1. સુમુખનૃપાદિ ધર્મ પ્રભાવક્રાની કયા 6, સમરસિ હું ચરિત્ર (સમરાશાહ) શ્રી | ( ચરિત્ર ) 1-0 -0 શત્રુંજયની પંદરમો ઉદ્ધાર .. 0-2-0 2. કુમાર પાળ પ્રતિબાધ ... ... 3-12-0 7, શ્રી કમશાહ ચરિત્ર શ્રી શત્રુંજયના છે, જેન નરરત્ન ભામાશ:ઉં ... 29-00 સાઇમેા ઉદ્ધાર ... 6--0 4. પૃથ્વી કુમાર ચરિત્ર ... ... 1-0-0 8. કલિ'ગનું યુદ્ધ ચાને જૈન મહારાજ 5. પ્રભાવક ચરિત્ર ( બાવીશ પૂર્વાચાર્ય - ખારવેલ ... 0-120 ભગવાનના ચરિત્ર )... 2-8-0 9. શ્રી વિજયાનંદસૂરિ ... ... 0-8-0 10. શ્રી સુરસુંદરી ચરિત્ર. સરલ સુદર ઉપદેશક ખાસ વાંચવા લાયક દરેક ગ્રંથો પ્રભાવશ: ળી, મહાન નરરતાના ચરિત્રા ખાસ મનન કરવા જેવા, ઉપદેશક, સાદી મૂર્ત સરલ ગુજરાતી ભાષામાં સુંદર ટાઈ૫, આકર્ષક બાઈડીંગ અને ઊંયા કાગળામાં પ્રગટ થયેલા છે. પાસ્ટેજ જુદું. - શ્રી પ્રભાચંદ્રસૂરિવિરચિતa શ્રી પ્રભાવક ચરિત્ર (ભાષાંતરે ) ઐતિહાસિક ગ્રંથ, . આ એક ઐતિહાસિક કથા-સાહિત્યના પ્રયમાં વર્તમાનકાળના આવીશ પ્રભાવક આચાર્ય મહારાજના જીવન ઉપર કર્તા મહાપુરુષે સારી પ્રકાશ પાડ્યો છે. જે જે મહાન આચાર્યને પરિચય આપ્યો છે, તેમાં તે સમયની સામાજિક, ધાર્મિક, રાજકીય પરિસ્થિતિ, ઐતિહાસિક દષ્ટિએ આપી સુંદર ( ભાષાંતર ) પ્રમાણિક ઐતિહાસિક સ્રય બનાવ્યા છે. મુનિરાજ શ્રી કલ્યાણવિજયજી મહારાજે ઐતિહાસિક દષ્ટિએ સુદર પર્યાલચના લખી તે ગ્રંથની રચનામાં સુંદરતા વધારી પ્રમાણિક જૈન કથાસાહિત્યમાં ઉમેરો કર્યો છે. એવી સુંદર અને સરલતાપૂર્વક ના કરેલ હાઈને આ ગ્રંથને અમુક અમુક જૈન શિક્ષણશાળાઓના ધામિ કે અભ્યાસક્રમમાં સ્થાન મળેલ છે. આ ઉપયોગી સાહિત્ય ગ્રંથ હોવાથી વાંચતા પણ ખાસ આનંદ ઉત્પન્ન કરે તેવા છે. કિંમત રૂા. 2-8-0 પાસ્ટેજ અલગ. શ્રી આદિનાથ પ્રભુ ચરિત્ર (શ્રી અમરચંદ્રસૂરિકૃત ) - 103 02 શ્લોકપ્રમાણ, મૂળ સંસ્કૃત ભાષામાં કાવ્યરૂપે અને સુંદર શૈલીમાં વિસ્તારપૂર્વક જીંદા જુદા આગમે તથા પૂર્વાચાકૃત અનેક પ્રથામાંથી દોહન કરી શ્રીમાન અમરચંદ્રસૂરિજીએ રચેલે આ અપૂર્વ પ્રથ છે. રચનાર મદ્રાત્માની કવિત્વશક્તિ અદ્દભુત છે, તેમાં આવેલ સર્વ પ્રકારના રસે અલકારે, શ-દુલાલિત્ય વગેરેથી રચના ધુણી જ સુંદર બની છે. તેનું આ સાદુ', સરલ અને સુંદર ગુજરાતી ભાષાંતર છે. - આ ગ્રંથમાં પ્રશ્વના તેર ભવ તથા યુગલિકા સબંધી અપૂર્વ વર્ણન, આ ચાવીશીમાં શ્રી | આદિનાથ પ્રભુ પ્રથમ તીર્થ કર થયેલ હોવાથી મનુષ્યને વ્યવદ્યારધર્મ', શિ૯૫કળા, લોકવ્યવહારનું'' નિરુપણુ, નગરસ્થાપના, રાજયવ્યવસ્થા અને પ્રભુના સુરાજયનું વિવેચન, ઇદ્રો વગેરે એ પ્રભુના પંચે કલ્યાણુ કના પ્રસગાએ કરેલ અપૂર્વ ભકિતપૂર્વક મહાત્માનું જીણવા યોગ્ય અનુપમ વૃત્તાંત, પ્રજને આપેલા ભવતારણી દેશના અને અનેક બેધપ્રદ કથાઓ વગેરે અનેક વિષયેા ધણાં વિરતાર પૂર્વક આવેલા છે. સુમારે પચાસ ફાર્મ, ક્રાઉન આઇપેજી ચાર પાનાંના આ સુંદર દળદાર ગ્રંથ ઊંચા એન્ટિક પેપર ઉપર સુંદર ગુજરાતી અક્ષરે, પાકા કપડાના સુશોભિત બાઈડીંગથી અલ'કૃત કરવામાં આવેલ છે. - કિંમત રૂ. ૫--પાસ્ટેજ અલગ, For Private And Personal Use Only