________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ્ઞાનની મહત્વતા
[ ૧૫૭ ].
સંપત્તિવાળાને જીવન પર્યત આ પ્રસંગ હોય છે. દરેક પ્રકાશમાં અનતું જ્ઞાન રહેલું આવતું નથી, એવી જ રીતે પક્ષ ઈન્દ્રિય- છે. જેમ સૂર્યના પ્રત્યેક કિરણમાં પ્રકાશ જન્ય જ્ઞાનવાળે ઈન્દ્રિયે કાયમ હોય ત્યાં રહેલો છે, છતાં બધાં કિરણે ભેગા મળીને સુધી બધું જાણી શકે છે, પણ ઈન્દ્રિયને પ્રકાશ કરે છે, પ્રત્યેક કિરણ છૂટું રહીને અભાવ થયે જ્ઞાનશન્ય દશા ભેગવે છે. અને એકલું પ્રકાશ કરતું નથી તેવી જ રીતે પ્રત્યક્ષ-અતીન્દ્રિય જ્ઞાનવાળાને તેમ હોતું નથી. આત્માના પ્રત્યેક પ્રદેશમાં જ્ઞાન રહેલું છે કારણ કે આંખ આદિ ઇન્દ્રિયના અભાવમાં તે પણ તે એક એક પ્રદેશ ભિન્ન ભિન્ન પણ પિતાનું અતીન્દ્રિય જ્ઞાન હોવાથી પિતે રહીને જ્ઞાન કરતા નથી. સર્વ પ્રદેશ એકઠા સારી રીતે જાણી શકે છે, પોતાને નિર્વાહ મળીને જ જ્ઞાન કરે છે. કરી શકે છે. સમ્યગ જ્ઞાનથી સમ્યગ શ્રદ્ધા થાય છે અને સમ્યગ શ્રદ્ધાથી સમ્યગ જાણકાર બે પ્રકારના હોય છે. એક ચારિત્ર-પરિગામ થાય છે, શુદ્ધ પરિણામથી જાગતે અને બીજે ઊંઘત. જ્ઞાની એ આત્મા શુદ્ધ થાય છે, આમા શુદ્ધ થવાથી જાગતો જાણકાર છે. બધા રસ્તાઓને જાણી જૂને કર્મ-મેલ ધોવાઈ જાય છે અને નવો શકે છે, જોઈ શકે છે. સુગતિ તથા દુર્ગતિના મેલ લાગતું નથી, ન મેલ ન લાગવાથી માગને સારો ભેમી હોય છે. જ્ઞાની ભવાઆત્મપ્રદેશ ઊજળા થાય છે અને આત્મા ટવીમાં થઈને શિવપુર જતાં આપત્તિવાળા સ્થચકચકિત બને છે. પછી આત્માનું તેજ-પ્રકાશ ળથી પિતાનો બચાવ કરી શકે છે. કષાયાદિ અખિલ વિશ્વમાં ફેલાઈ જાય છે જેથી કરી વસ્તુ ચોરટાઓ તથા વિષયાદિ ઘાતકી જાનવરથી માત્ર પ્રકાશિત થાય છે, જેને આત્મા પિતાના પોતાના જ્ઞાનધનને તથા અપરિમિત જીવદિવ્ય જ્ઞાનરૂપી પ્રકાશથી સંપૂર્ણ તથા -
નને બચાવીને સંભાળપૂર્વક ઈષ્ટ ગતિએ સ્પષ્ટપણે જાણી શકે છે. જેમ રાત્રિના
" લઈ જઈ શકે છે. આપત્તિ માત્રના ઉપાયોને અંતે સૂર્યોદય થાય છે ત્યારે સૂર્યને પ્રકાશથી વસ્તુ માત્ર પ્રકાશિત થાય છે અને સારી રીતે જાણતા હોવાથી તથા જાગતા દરેક વસ્તુ સૂર્યના પ્રકાશથી જણાવા માંડે છે હોવાથી કદાચિત્ ચોરટાઓને કે જાનવરોને તેવી જ રીતે દિવ્ય જ્ઞાનના પ્રકાશથી વણે ભેટો થઈ જાય તે કુશળતાથી તેમને નિ:સત્વ કાળની સંપૂર્ણ પર્યાય સહિત વસ્તુને આત્મા બનાવીને નિર્ભય બની શકે છે. જાણી શકે છે, જોઈ શકે છે.
જ્ઞાની પિતાને સારી રીતે ઓળખી શકે સર્વથા કમજ રહિત આત્મપ્રદેશો છે તેમજ પરને પણ સારી રીતે ઓળખે છે. પ્રકાશ કેઈ કાળે પણ ઝાંખો પડતો નથી. આ પ્રમાણે પોતાની તથા પારકી વસ્તુને પણ અજવાળામાં ન્યૂનાધિકતા થતી નથી. જેમ જાણતો હોવાથી રતિ-અરતિ, હર્ષ તથા સૂર્યના સહસ કિરણમાં પ્રત્યેક કિરણ પ્રકાશ- શેકને વશ પડતા નથી જેથી કરી અંતમાં વાળું હોય છે તેમ આત્માના અસંખ્ય પ્રદે- સર્વ કર્મોથી મુક્ત થઈને અપુનરાવૃત્તિ શોમાં પ્રત્યેક પ્રદેશ જ્ઞાનના પ્રકાશવાળે (મેક્ષ) સ્થાનને મેળવી શકે છે.
For Private And Personal Use Only
