________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માની ત્રણ અવસ્થા
[ ૧૬૭ ] શકાતી નથી જ. અંતર આતમરૂપ વર્ગમાં છે કે બાળક પિતાનું નથી તેમ અંતરાજવા સારુ નથી તો એણે કઈ હેટા પહાડ ત્મા અથવા તે કૃત્યકૃત્યને ભેદ જાણનાર ઓળંગવાના કે નથી તે મહાન મહાસાગર આત્મા કરણી તો કરે છતાં એમાં તન્મય તરવાના. કેવળ પુદુગળ અને ચેતન વચ્ચે જે થઈને નહીં જ; કેવળ સાક્ષીરૂપે જ. અંતર રહેલું છે, ઉભયના જે ભિન્ન લક્ષણો પરમાત્મભાવનું સ્વરૂપ તો ચેથી ગાથામાં છે તેની માત્ર ઓળખાણ કરી લઈ એ
સ્પષ્ટપણે કહેવામાં આવ્યું છે. સર્વ ઉપાધિપર દઢ આસ્થા સ્થાપન કરવાની છે. સચરાચર માંથી ને કર્મોની બધી આંટીઘૂંટીમાંથી જગતમાં જે કંઈ કાર્યવાહીઓ અહર્નિશ
મુક્ત થઈ જ્ઞાનમય યાને સ્વસ્વરૂપમય ચાલી રહી છે અને એમાં પિતાને જે કંઈ
આભા થાય એ અવસ્થાનું નામ જ પરમાભાગ ભજવે પડે છે એમાંથી સાવ છટકી
: - દશા. પૂર્ણપણે કમરણો ખસી ન જાય જવાનું ન બને; પણ એમાં જે રાચવા
ન ત્યાં સુધી મૂળ ગુણની પ્રાપ્તિ-અનંત જ્ઞાન, માચવાપણું છે, જે લયલીનતા દાખવાય છેઅનત દશન. અનંત સુખ અને અનંત વીર્યરૂપ અથવા તે જે સ્વભાવવિસ્મૃતિ છે તે ત્યજી સ્થિતિ અસંભવિત છે, તેથી એ પાછળ પ્રયાસ દઈ માત્ર સાક્ષીભાવ સ્વીકારાય તે સામે જ ચાલુ રાખવાના છે. તેથી જ બહિરાતમપણું અંતરઆતમત્વ ઊભું છે. જ્યાં લગી દેડમાં છેડી દઈ અંતર આતમપણું ધારણ કરી વસવાટ છે ત્યાં લગી કાર્યવાહી થતી રહે આગે કદમ ભરવા એમાં જ શ્રેય છે. એ વાની પણ એ વેળા ચેનને નીચેના દુહામાં વાતની પ્રતીતિ યોગીરાજ નિમ્ન શબ્દોમાં દશાવેલ ભાગ ભજવે ઘટે.
કરાવે છે. સમકિતવંત છવડો, કરે કુટુંબપ્રતિપાળ:
આતમ અર્પણ વસ્તુ વિચારતાં
ભરમ ટળે મતિષ અંતરથી ત્યારે રહે, ધાવ ખીલાવત બાળ.
પરમ પદારથ સંપત્તિ સંપજે એનું વર્તન બાળકની વાવ જેવું હોય.
આનંદઘન રસ પષ. ધાવ બાલકને ધવડાવે છતાં મનમાં સમજે
ક્રિયા વિનાની શ્રદ્ધા શા કામની ? સર્વ ભૂતપ્રાણીઓને ઈકિરૂપી ચ છે, દેવોને અવધિજ્ઞાનરૂપી ચક્ષુ છે; કેલિજ્ઞાની મુનાભાઓને સર્વતઃ ચક્ષ છે અને મુમુને શાસ્ત્રરૂપી ચલ છે.
જેની શ્રદ્ધા શાસપૂર્વક નથી તેને સંયમાગર સંભવી શકતું નથી, અને જે સંયમી નથી તે મુમુક્ષુ શાને ?
શ્રદ્ધા વિનાના માત્ર શાસ્ત્રજ્ઞાનથી મુક્તિ સંભવતી નથી; તે જ પ્રમાણે આચરણ વિનાની માત્ર શ્રદ્ધાથી પણ કાંઈ વળતું નથી.
શ્રદ્ધા, જ્ઞાન અને ચારિત્ર એ ત્રણેમાં જે એકી સાથે પ્રયત્નશીલ છે, તથા જે એકાગ્ર છે તેનું શમણુપણું પરિપૂર્ણ કહેવાય છે.
–શ્રીમાન કુંદકુંદાચાર્ય.
For Private And Personal Use Only
