________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અભયંકર નૃપનું અદ્ભુત ચરિત્ર
[ .
અથવા તે જેની સલાહથી નૃસિંહ રાજાએ સ્વરાજ્ય દૂર કરવું જોઈએ.” એટલે શરમથી નીચું જોઈ હસ્તગત કર્યું તે અભયંકર ભૂપાળને શરણે જાઉં; ગલ રાજા બોલ્યો કે “રાજન ! દૂર રહેલા મારાથી કારણ કે “અગ્નિથી દાવાને અગ્નિ જ ઔષધ- જે કંઈ થઈ ગયું તે તું સહન કર. હે મિત્ર! મારી રૂપ છે.” વિચક્ષણ તે રાજાએ ઉપર પ્રમાણે નિર્ણય પ્રાર્થનાથી દેશ, ભંડાર અને લશ્કર યુક્ત કરીને. પરીકિગી નગરીને વિષે આવીને, મારા આ સામ્રાજ્યની લગામ હાથમાં લઈને તું' રાજાને નમીને વિજ્ઞપ્તિ કરી કે–“હે રાજન! કીડે સુખી થા.” આમ બોલીને જોવામાં અભંયકર નૃપતિ નામમાત્રથી ઈદ્રગોપક કહેવાય છે પણ તમે તે નામ તેને અભિષેક કરવાનો હુકમ આપે છે તેવામાં સુમતિ અને કાર્ય બંને રીતે અભય કરનારા છે. સંસ્કૃત મંત્રી કંઇક ઠપકા સહિત બોલી ઊઠયાઃ “હે પ્રભો ! માં કીડાને ઈગોપક કહેવામાં આવે છે પણ તે વારંવાર આવા અણુવિચાર્યા પગલાથી શું? પ્રાણોને ઈનું રક્ષણ કરવાને સહેજ પણ શક્તિમાન નથી, ભોગે જે રાજ્ય-સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય તેવું સામ્રાજ્ય પરંતુ તમે તો નામ અને કાર્યથી પણ સાર્થક છે, આમ એકદમ શું ત્યજવા યોગ્ય ગણાય ? શરણાગતકારણ કે તમારું નામ અભયંકર છે અને કર્મ-કાર્યથી ને પ્રેમપાત્ર તે રાજપુત્રને અમુક વિભાગ કે દેશ પણ તમે અભયંકર-અભય કરનાર છો જેનાથી આપવો ઉચિત છે. વળી સમગ્ર રાજ્યનો ત્યાગ યાચકવર્ગના મનોરથ સિદ્ધ થાય તેવા પુરુષરનવડે
કરીને માત્ર શરીરધારી તમે સ્વજન યા સ્ત્રીવર્ગને જ કરીને આ પૃથ્વી“વારના વસુંધરા” કહેવાય છે, પિતાનું મુખ કેવી રીતે દેખાડી શકશે ? જ્યાં સુધી તે હે રાજન ! આપ નિષ્કપટી-નિષ્પાપી છે છતાં રાજ્યલક્ષ્મી સ્થિર રહેલી છે ત્યાં સુધી જ તમો પણ હું નેહને લઈને આપને ઠપકો આપું છું. રાજા છે. જ્યારે તે ચપળા લક્ષ્મી ચાલી જશે ત્યારે આપની મહેરબાનીથી ગવઇ થયેલ નૃસિંહ રાજાએ તમે પણ મનુષ્યના પાળા-સેવકરૂપ થઈ જશે. મૃત્યુ જેનું રાજ્ય ખુંચવી લીધું છે તે હું તગરાનગરીને પામેલ માણસને સ્વજને પિતાની કાંધે ચડાવે છે, ઘનવાહન નામને રાજા છું. કુમુદ-પોયણાની પરંતુ દરિદ્ર અવસ્થામાં સગો ભાઈ પણ તેવા માણલક્ષ્મી હરી લઇને સુર્ય કમળને આપે છે, અને તજી દે છે. સંપત્તિશાળી લોકોને ગુણે જનપણ પછી પાછો ચંદ્રનો ઉદય થતાં તેને નિરાસ તાને ખુશ કરનાર બને છે જ્યારે દરિદ્રીના ગુણ કરે છે. [ કુમુદ એ ચંદ્રવિકાસી અને કમળ એ દુનિયાને દુખ ઉપજાવે છે.” ત્યારે રાજાએ કહ્યું કેસૂર્યવિકારસી પુષ્પ છે. સૂર્ય ઉદય પામતાં કુમુદ કર. “હે મંત્રીશ્વર ! તારું કહેવું સમયેચિત છે, પરંતુ માઈ જાય છે અને કમળ વિકસ્વર થાય છે, પણ તત્વજ્ઞાનની દષ્ટિવડે તું તેનો વિચાર કપૃથક્કરણ સૂર્યાસ્ત પછી પાછે ચંદ્રોદય થતાં કમળ કરમાઈ જાય કર. લક્ષ્મીને અગર તે પોતાના નાશ સમયે જે છે અને કરમાયેલ કુમુદ પાછું વિકસ્વર બને (રાજ્ય) અવશ્ય નાશ પામવાનું છે તો તે લક્ષ્મીના છે ] તેવી રીતે મારું રાજ્ય ખેંચી લઈ નૃસિંહ પાશમાં જાળમાં ડાહ્યા માણસે શા માટે ફસાય ? રાજાને અર્પણ કરતાં આપના વડે તે ચંદ્ર અને હું આ પૃથ્વીરૂપી સ્ત્રીને ધણી છું અગર તે સૂર્ય બંનેનું ઉત્કૃષ્ટ સ્વરૂપ જીવનમાં જીવી બતાવાયું આ પૃથ્વી મારી જ છે, એવું અભિમાન રાખનાર છે. ડાબા તથા જમણા નેત્રની વચ્ચે રહેલી નાસિકા મનુ, ભોગી પુરુષો જેમ વેશ્યાથી ગાય છે તેમ બંને બાજુ સરખી છે તેમ જગતમાં આધારસ્તંભ આ પૃથ્વીરૂપી રન્નીથી શું છેતરાતા નથી ? મહાત્મા સંતપુર પિતામાં અને અન્યમાં ખરેખર સમાન પુરુષો તે ભજનની પાતળ જેમ આ પૃથ્વીનો ભોગબુધ્ધિવાળા હોય છે. દુઃખીજનો ઉપર ઉપકાર કર- વટો કરીને ત્યજી દે છે જ્યારે શ્વાન જેવા આસક્ત વાને માટે જ દીર્ઘદશ વિધાતાએ તમારા જેવાની નાના રાજાઓ માંહે માંહે વિગ્રહ કરીને તે સ્વીકારે અને મેઘની ઉત્પત્તિ કરી છે. તે છે રાજેદ્ર ! મારા છે. જે માણસ પોતાની સુકૃતની લમી સત્પાત્રમાં પર નેહભાવ લાવીને મારું રાજ્યભ્રષ્ટ થવારૂપી સંકટ જોડતો નથી--સુપાત્રે દાન આપતું નથી તે વિદ્વાન
For Private And Personal Use Only
