Atmanand Prakash Pustak 035 Ank 05

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૧૧૦
શ્રી આત્માનઢ પ્રકાશ,
રૂપ શ્રીનાં બે મુખ્ય કાર્યાં છે. ગર્ભધારણ અને અનુતાપ એ સંસારી દૃષ્ટિએ વિચારતાં શ્રી જાતિનાં બે પ્રધાન કાર્યાં છે એ સુવિતિ છે. બુદ્ધિમાંથી અનેક સંકાના પ્રાદુર્ભાવ નિર'તર થયા કરે છે. બુદ્ધિના અનેક નિર્ણયે શાકના કારણભૂત હોય છે. સંસારી દૃષ્ટિએ વિચારતાં, સ્ત્રી એ માતા છે અર્થાત્ ગર્ભ ધારણ કરે છે અને અનેક રીતે શાકનાં મૂળ રૂપ છે એમાં કઇ શંકા નથી. બુદ્ધિ આત્માની સહચારિણી-પત્ની હોવાથી આત્માને આધીન રહે છે. બુદ્ધિ સામાન્ય રીતે આત્માની ઇચ્છાને અનુરૂપ વર્તે છે.
આદમે ઇવને એક પ્રસગે સર્વ પ્રાણીઓની માતા તરીકે સંમેાધન કર્યું. હતું. શ્રી મનુષ્યરૂપે સર્વ પ્રાણીઓની માતા ન હાઈ શકે એ સમજી શકાય એવુ' છે. બુદ્ધિરૂપી સ્ત્રીનાં અવબોધન કાર્ય ઉપર સર્વ પ્રકારના વિવિધ ભાવા નિર્ભર રહે છે, બુદ્ધિરૂપી સ્ત્રી વિવિધ સંકલ્પાની જનેતા છે એ દૃષ્ટિએ જ બુદ્ધિ સર્વ પ્રાણીઓની માતારૂપ છે એમ ઘટાવી શકાય. બુદ્ધિ ચેતનામાં પ્રવિષ્ટ થતા વિવિધ ભાવાનુ સંકલન આબેહૂબ રીતે કહે છે.
ઇષ્ટ અને અનિષ્ટને ભેદ સમજવામાં જ આદમે પોતાની બુદ્ધિને ઉપયાગ કર્યાં તે માટે તેને શિક્ષા થઈ એ સવથા યથાર્થ હતું. બુદ્ધિને આવી રીતે ઉપયોગ કરવાથી તેનામાં દ્વૈતભાવની પરિણતિ થઇ, પ્રભુ અને મનુષ્ય વચ્ચે તેને મતભેદને ભાસ થયે. આથી તેનામાં ભય અને દુઃખને આવિર્ભાવ થયે, આત્માનું અધઃપતન થયું એટલે જીવન-નિર્વાહ માટે સતત ઉદ્યોગની આવશ્યકતા થઈ, જીવન દુઃખી અને કટકમય બન્યું. સંસારલાલુપ મનુષ્યને સુખ ન જ હોય, આમ સંસારલેાલુપ અન્યાથી દુ:ખી અન્યા એમાં આશ્ચર્ય જેવું કશુંયે નથી.
* Genesis, III, 20
મૃત્યુ
વિષયવાસનામાં નિમગ્ન થયેલ મનુષ્ય મરાધીન છે, એવા મનુષ્યનું વારવાર થયા કરે છે એ પણ પ્રભુના શાપનું એક રહસ્ય હતું. મનુષ્યનું મૃત્યુ એટલે તેના શરીરનું મૃત્યુ એમ સમજી લેવુ'. મનુષ્યના આત્મા અનાદિ અનુત્પન્ન અને શાશ્વત હોવાથી તેનું મૃત્યુ ન જ સ’ભવી શકે. પાપેારૂપી અનેક અશુદ્ધિને કારણે જન્મ-મરણની ઘટમાળ ચાલ્યા કરે છે અને તેથી તેને વિવિધ શરીરરૂપે વારંવાર જન્મ લેવા પડે છે.....(ચાલુ)