________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૨
શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ. હાનિનો કલેશમાત્ર છેવટે તેને રહે છે. લક્ષ્મીને માટે દાન, ભોગ અને છેવટે નાશ એ ત્રણ ધોરી માર્ગો હોવાથી જે દાન દેતો નથી, યોગ્ય ભોગવટે કરતો નથી તેને ધનની ત્રીજી ગતિ-નાશ થાય છે. વળી કહ્યું છે કે અન્યાયથી ઉપાર્જન કરેલી લક્ષ્મા ફક્ત દશ વર્ષ સુધી રહે છે, પણ છેવટે સોળમે વર્ષે તો તે મૂળ સહિત નાશ પામે છે. પછી તે પુરુષોના કુળ, શિયળ, લાવણ્ય, રૂપ અને વિદ્યાદિક ગુણે પણ દુશણપણને પામે છે.
સુંદર રૂપવાળા અને વિદ્વાન એવો મનુષ્ય પણ ધન વિનાનો હોય તો લે કે તેને ગણકારતા નથી; તે પૂજાતે નથી, સન્માન પણ પામતો નથી તેથી જ પુરુષનું આભૂષણ લક્ષ્મી કહેલી છે.
ઉત્તમ કાવ્યથી કવિ, બુદ્ધિથી મંત્રી, ન્યાયથી રાળ, શુરવીર પણાથી સુભટ, લજજાથી કુલીન મનુષ્ય, સતી સ્ત્રથી ઘરની સ્થિતિ, શિયળથી તપ, કાંતિથી સૂર્ય, શીતલતાથી ચંદ્ર, જ્ઞાનથી અધ્યાત્મી મનુષ્ય, વેગથી ઘેડો અને આંખથી જેમ મુખ શોભે છે તેમ દાનથી જ લક્ષ્મી શોભે છે તેથી લક્ષ્મીનું આભૂષણ દાન કહેલ છે.
લક્ષ્મીની વૃદ્ધિને નખની જેમ છેદવી પણ સંઘરી રાખવી નહીં, કારણ કે પ્રમાદથી ખલના થતાં તે સમૂળગી નાશ પામે છે એટલે કે દાન વિના લક્ષ્મીનો નાશ પણ સંભળાય છે.
અનેક પ્રયત્નો વડે, કષ્ટો સહન કરી, પરદેશ વેઠી, અનેક પ્રયાસ વડે મેળવેલ તથા દશ પ્રાણથી પણ વધારે વહાલા ગણાતાં ધનની દાનરૂપ જ એક ઉત્તમ ગતિ છે, બાકી તે તે વિપત્તિરૂપ છે. ભમરી કે મધમાખીએ એકઠું કરેલ મધ જેમ તેને પ્રાણુત કષ્ટ આપનારું થાય છે તેમ મળેલ લક્ષ્મીનું દાન દેવું, ભગવટો કરે, પણ જે સંગ્રહી રાખે તો છેવટે નાશ થઈ જાય છે. દાનરૂપી આભૂષણ વિનાની લમી પાષાણના મહેલ સમાન છે. દષ્ટાંત તરીકે નવ નંદએ સેનાના નવ ડુંગરા તૈયાર કર્યા હતાં પણ તેઓના કમભાગ્યે પાપાણરૂપ થઈ ગયા. મમણ શેઠે મહાકછટે ઉપાર્જન કરેલ લક્ષ્મીનો દાનદિકના અભાવથી તેની સર્વ લક્ષ્મી પૃથ્વી પર નાશ પામી. અનેક તેવા દષ્ટાંતો શાસ્ત્રમાં મોજુદ છે અને વર્તમાન કાળમાં પણ મનુષ્ય અનુભવે છે. લક્ષ્મીવડે ગમે તેટલે વૈભવ હોય, ભગવટે હોય છતાં તે તે રસ્તુતિપાત્ર નથી, પરંતુ જે મનુષ્ય મળેલી લક્ષ્મીવડે ઇચ્છિત દાન આપે છે તે જ મનુષ્ય સ્તુતિ કરવા લાયક છે અને સુકૃતની લક્ષ્મી અને તેને સદ્વ્યય અને મનુષ્ય જન્મનું સાર્થકપણું તેનું જ ગણાય છે. લક્ષ્મીનું આભૂષણ દાન જ છે, તો તે દાન ધર્મનું કારણરૂપ, દયાને જણાવનારું, પ્રીતિ વધારનારું વગેરે શી રીતે છે અને તેના કેટલા પ્રકારો છે તે હવે પછી.
[ ચાલુ ]
આમવલભ,
For Private And Personal Use Only
