________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૮
મા આભાન મકા.
હવે, ચ ચલ જાવે, છ છ ક જાવે, જ જોખમ દરખાવે, ઠ ઠામ ન બેસે, ઢ ઢળી પડે, શું જાણ કરે, થ થીર ના કરે, દ દામન દેખે, ધન ધન છાંડે, ન નઠારે, ફ ફટકાર, ભ ભમાવે, મ માઠ, ફેર ન લીખ, ૨ રે, પ ખાંચાળો, સ સંદેહ ધરે, હ હીણે, ક્ષ ક્ષય કરે, શ જ્ઞાન નહિ, એમ માને છે. જ્યારે ઘ ઝ ટ ડ ત ૫ બ લ વ શ અક્ષરો આગળ અટકે છે, કેમ કે લ ઘસડી લાવે, ઝ ઝટ કરે, ૮ ટકાવી રાખે, ડ ડગે નહિ, તો તરત લાવે, ૫ પરમેશરે, બે બળિયે. લ લાવે. વ વાવે, શ શાનિત કરે એમ તેઓ માને છે.
મારવાડના લહીઆઓ મુખ્યત્વે વ ઉપર વધારે આધાર રાખે છે. લખતાં લખતાં કોઈ પણ કામે ઉવું હોય કે લખવાનું બંધ કરવું હોય તો વ આવતાં ઉઠે અથવા કે કાગળમાં વ લખીને ઉઠે.
(૧) વિપક્ષી કે વિધર્મી પ્રજાએ જ્ઞાન ભંડારને પહોંચાડેલુ નુકશાન – રિપાલની ગાદીએ આવનાર અજયપાલ જૈન ધર્મ અને જેનોનો એટલે બધે પી બન્યો હતો કે જૈન સાહિત્યને નાશ કરવામાં તેણે પિતાની બધી સત્તા વાપરવા માંડી. આથી ઉદયન નામના જૈન મંત્રી તથા વામ્ભટે અજયપાલ સામે થઈ જૈન સંધને ત્યાંના (પાટણના) જ્ઞાન ભંડારોને ગુપ્ત સ્થાનમાં રવાના કરવા ત્વરા કરાવી. જેન સંઘે પણ સમયસૂચકતા વાપરી ભંડાર ખસેડી દીધા. મહામાય વાલ્મટ તથા તેના નિમકહલાલ સુભટો પિતાના દેહનું બલિદાન આપી યમરાજના અતિથિ બન્યા. જેન સંઘે આ ભંડારોને તે સમયે કયાં સંતાડયા ? પાછળથી તેની કોઈએ સંભાળ લીધી કે નહિ આદિ કશું જ કઈ જાણતું નથી; તેમ જ તે હકીકતનો ઉલ્લેખ પણ કયાંય થયો નથી. સંભવ છે કે તેને
જ્યાં રાખવામાં આવ્યા ત્યાંને ત્યાં જ રહ્યા હોય, કેટલાકનું કહેવું છે કે તે બધું તે સમયે જેસલમીર મોકલાયું હતું, પરંતુ ત્યાંના કિલ્લામાં અત્યારે જે પુસ્તસંગ્રહ છે તે જોતાં તેમ માનવાને કશું જ કારણ નથી મળતું.
(૨) અજ્ઞાનતા અને બેદરકારીએ કરેલું નુકસાન –આજ સુધીમાં સેંકડે જ્ઞાનભંડારે ઉભા થયા અને કાળની કુટિલતાને બળે, રાજ્યની ઉથલપાથલને લીધે, જેને થતિવર્ગની પતિતતાને કારણે તેમ જ જૈન સમાજની અજ્ઞાનતા અને બેદરકારીને લીધે પણ તે બધાય શી-વિશીર્ણ થઈ ગયા. ગુજરાત, મારવાડ, મેવાડ, બંગાળ અને દક્ષિણ આદિ દેશમાં વસતા પતિત યતિ વર્ગ સેંકડો ભંડારે નષ્ટ કર્યાની વાત સૌ કોઈ જાણતું હશે, પરંતુ તે જ દેશમાં વસતા અજ્ઞાન આગેવાન ગાતા જૈન ગૃહસ્થ વર્ગે સ્વયં તેમ જ કેટલીએકવાર મેટા તરીકે પંકાએલા અણસમજુ મુનિવર્ગની પ્રેરણું કે સમ્મતિથી, પુરાતન કિંમતી પુસ્તકોને ઉધઈથી ખવાઈ જવાના કારણે, જીર્ણ થવાને લીધે. પાણીથી ભીંજાઇને ચેટી જવાને અથવા બગડી જવાને કારણે, ઉંદર આદિએ કરડી ખાધેલ હોવાને લીધે ઉથલપાથલના વખતમાં એકબીજાં પુસ્તકનાં પાનાંઓ સેળભેળ થઈ અવ્યયવસ્થિત થવાને કારણે અથવા તેવા અન્ય કોઈ કારણે વહેતી નદીમાં, દરિયામાં અથવા જૂના કુવામાં પધરાવીને નાશ કર્યાની ઘણું થડાને ખબર હશે. આ પ્રમાણે ફેંકી દેવાયેલાં સંગ્રહમાં સેંકડો અલભ્ય મહત્વના પ્રથે કાળના મુખમાં જઈ પડ્યા છે. કેટલેક ઠેકાણે તે ભંડારને
For Private And Personal Use Only
