________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૪ર
ત્માનંદ પ્રકારા,
ભંડારોને વિદ્વાન જૈનમુનિઓની ખંતથી ચોક્કસ તપાસ થઈ સુવ્યવસ્થિત કરવાનાં કામો ઉપાડી લેવામાં આવ્યાં છે. ભંડારમાંની દરેક હસ્તલિખિત પ્રતિનાં પાનાં ગણી એક બીજી પ્રતમાં પેસી ગએલાં પાનાં યથાસ્થાને સુવ્યવસ્થિત ગોઠવી જરૂર પ્રમાણે તેના માપનાં કાગળનાં કરે કે લુગડાનાં બંધનોમાં વાટાળી તેના ઉપર ગ્રંથનું નામ, પૃષ્ઠસંખ્યા, નંબર આદિ લખવામાં આવે છે. દરેક પુસ્તક દીઠ બે પાટી ઉપર નીચે મૂકી પાટીથી બાંધી દેવામાં આવે છે. આ પુસ્કાને તેના માપના દાબડામાં જીવડાં ન પડે તે માટે જોડાવજના ભૂકાની પોટલીઓ સાથે મૂકવામાં આવે છે. આ દાબડાઓની અંદર તેમાં મૂકેલાં પુસ્તાની યાદી મૂકવામાં આવે છે અને ઉપર દાબડાનો નંબર લખવામાં આવે છે. આવા દાબડા સુંદર મજબુત અને હવાનો સંચાર ન થાય તેવા કબાટમાં રાખવામાં આવે છે.
ટીપ (કેટીંગ) -આ પ્રમાણે ભંડાર પુસ્તકની સુવ્યવસ્થા કરતાં કરતાં સાથે જ સઘળા ગ્રંથોની ટીપ પણ તૈયાર કરવામાં આવે છે. અને તેમાં ગ્રંથનું નામ, કર્તા, ભાષા. પાના સંખ્યા. શ્લોક સંખ્યા. ગ્રંથ રચાયા તેમ જ લખાયાની સાલ આદિ સર્વ માહિતી આપવામાં આવે છે. પુસ્તકનાં નામો અકારાદિ ક્રમમાં ગોઠવીને આખી ટીપ તૈયાર કરવામાં આવે છે. તે ઉપરાન્ત વિશેષ અને સુલભ માહિતી માટે ગ્રંથકર્તાના નામની અનુક્રમણિકા આપવામાં આવે છે તેથી તે ગ્રંથકર્તાઓના કેટલા ગ્રંથો તે ભંડારમાં છે તે જાણી શકાય છે. તેવી રીતે ભિન્ન ભિન્ન વિષયના ગ્રંથ જેવા ઇચ્છનારને વધારેમાં વધારે અનુકૂળતા મળે તે માટે વિષયવારી લીસ્ટ પણ તૈયાર કરવામાં આવે છે. હાલમાં પુસ્તકાલમનાં પુસ્તકો માટે શાસ્ત્રીય વગીકરણની જે પદ્ધતિ નક્કી થઈ છે તે ધરણે પણ ભંડારનાં હસ્તલિખિત પુસ્તકોનું કેટલાંગ તૈયાર કરી શકાય.
ભંડારેને દર્શનીય વિભાગ. ભિન્ન ભિન્ન દૃષ્ટિએ જોવા ઈચ્છનાર માટે ભંડારામાં શું શું દર્શનીય છે તેને નિણર્ય તેઓ પોતે કરે એજ ઠીક ગણાય. માત્ર જેઓ ટૂંક વખતમાં જ ભંડારનું ધૂલ દર્શન કરવા ઇચ્છતા હોય તેમને માટે માર્ગદશક થાય તેવો વિશિષ્ટ તેમ જ દર્શનીય વિભાગના ખાસ ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે.
દર્શનીય વિભાગ. (૧) પ્રાચીતમાં પ્રાચીન તાડપત્રી ગ્રંથ. ગ્રંથની વ્યવસ્થા, તાડપત્રો, પાનાની ગોઠવણ,
પથીની બાંધણી અને તેના રક્ષણે માટે લેવાતી કાળજી, એટલે કે બહારનું બાંધણ
પેટી વિગેરે. (૨) સચિત્ર તાડપત્રીય પ્રતિ. સ્વર્ણાક્ષરી, રૌખાક્ષરી. (૩) કાગળની પ્રતિઓ. કાગળની જાત-કાશ્મીરી, અમદાવાદી. (૪) ભિન્ન ભિન્ન રીતે લખાયેલાં પુસ્તક-પંચપાટ, ત્રિપાટ, ચંઢ. (૫) કાગળની સચિત્ર પ્રતિ-સ્વર્ણાક્ષરી, રૌગાક્ષરી, જેનાગમના ભાવને દેખાડતાં સુંદર ચિ. (૬) કપડા ઉપર લખાયેલી પ્રતિઓ પાટણમાં. આગલી શેરીના સંધના ભંડારમાં છે.
For Private And Personal Use Only
