________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પાટણતા જૈન જ્ઞાનભડાશે.
ર૪
ગોઠવી ઉપરની વધારાની લાંબી દોરી એ બધી દીધા પછી કપડાંમાં મજબૂત આંધીને લાંખાં હાવાને કારણે, કબાટના ખાનામાં એક બીજા ઉપર ગોઠવીને મૂકવામાં આવે છે. કેટલીક વખતે અમૂલ્ય ગ્રંથ માટે નાની લાંબી ખાસ પેટી લાકડાની અથવા પતરાની બનાવી તેમાં મૂકવામાં આવે છે; પરન્તુ કાગળનાં પુસ્તકા તે દાબડામાં રાખવામાં આવે છે. કાઇ કાઇ ઠેકાણે દાખડા તેમાં મૂશ્કેલ પુસ્તકાનાં કદ કરતાં સવાયા લાંબા પહેાળા ઢાય છે તેથી જેટલી વાર તેમાં મૂકેલા ગ્રંથાને મૂકવા કાઢવામાં આવે છે તેટલી વાર પાનાંના ખુણા અને ધરે છષ્ણુતાના કારણે ભાગીને ખરી પડે છે. એટલુ` જ નહિ પણ જે સારીસ્થિતિમાં હેાય છે તે અકાળે નાશ પામે છે. માટે દાખડા પુસ્તકના માપના ંજ બનાવવા જોઇએ.
ભંડારનાં પુસ્તકાના રક્ષણ
માટે યાએલી જ્ઞાનપંચમી
જ્ઞાનપંચમી:–કાર્તિક સુદિ ૫ ને જ્ઞાન પચમી તરીકે એળખાવી દરેક શુશ્ર્વ પંચમી કરતાં તેનું માહાત્મ્ય વધારેમાં વધારે ગાવામાં આવ્યું છે. યુક્તિપૂર્વકનું કારણુ હોય તો તે એ જ છે કે-વર્ષાઋતુમાં પેશી ગએલી ભીની હવા પુસ્તાને આ કર્તા ન થાય અને પુસ્તક। સદાય આવી સ્થિતિમાં જળવાઇ રહે તે માટે તેને તાપ ખવાડવા એઇએ. તેમ જ અગાઉ જણાવ્યા પ્રમાણે ભંડાર ચામાસાની ઋતુમાં વાસી રાખેલા હેાવાથી તેની આસપાસ વખતે મૂળ કચરા સાફ કરવા જોઇએ જેથી ઉપષ્ટ આદિ ભાગવાનો પ્રમંત્ર ન આવે. આ બધું કરવા માટે સૌથી સરસમાં સરસ અને વરેલામાં વહેલા અનુકૂળ સમય કૃતિક માસ જ છે. કારણ કે આ સમયે શરદ ઋતુની પ્રાઢાવસ્થા હાઇ સૂર્યના પ્રખર તાપ અને ભેજવાળી હવાના તદ્દન અભાવ હોય છે. વિશાળ જ્ઞાનભંડારાની ફેનણીતું આ કાર્ય સદાય અમુક એક જ વ્યકિતને કરવું અગવડત ભર્યુંં થાય એમ જાણી કુશળ શ્વેતાંબર જૈનાચાએ કાર્તિક સુદિ પંચમી ( જ્ઞાન પંચમી) તે દિવસે પ્રાપ્ત થતી અપૂર્વ જ્ઞાનકિતનું રહસ્ય, તેનાથી મળતા લાભ આદિ સમજાવી તે તિથિનુ માહાત્મ્ય વધારી દીધું અને તેમ કરી લોકોને જ્ઞાનકિત તરફ વાળ્યા. લેકા પણ્ તે સિને માટે ગૃહવ્યાપારને ત્યાગ કરી યથાશય આહારાદિકના નિયમ પૌષવૃત આદિ સ્વીકારી બન્યાયની સાસુખી પુસ્તકોની ફેરવણી કરી જ્ઞાનરક્ષાના પુણ્યકાર્ય માં ભાગીદાર થવા લાગ્યા. જે ઉદ્દેશથી આ તિથિનાં માહાત્મ્ય ગાવામાં આવ્યાં તે તે અત્યારે વિસરાઈ જવામાં આવ્યાં છે. પુસ્તક ભડારા તપાસવા ત્યાંના કચરો સાફ કરવા, પુસ્તકોને તાકો દેખાડવે, બગડી ગએલ પુસ્તક્રા સુધારવાં, તેમાં જીવડાં ન પડે તે માટે મૂકેલ ધોડાવજના ભૂકાની નિર્માલ્ય પેઢલીએ બદ્દલવી આદિશું જ ન કરતાં સાપ ગયાને લીસેઢા રહ્યા એ કહેવત પ્રમાણે આજકાલ શ્વેતાંબર મૂર્ત્તિપૂજક જૈનાની વસતિવાળાં નાનાં મોટાં ઘણાં ખરાં નગરીમાં થે'ડાં ઘણાં જે હાથ આવ્યા તે પુસ્તકાની આડંબરથી સ્થાપના કરી તેના પૂર્જા સત્કાર આદિથી જ કૃતકૃત્યતા માનવામાં આવે છે. આ તિથિના માહાત્મ્યના ખરા ઉદ્દેશ અને રહસ્યને અને તે દિવસના કર્તવ્યને વીસારવાને કારણે આપણા ધણાય સ્થળના કિંમતી પુસ્તક સંગ્રહા ઉષા આદિના ભક્ષ્ય અન્યા છે.
તથા
કેટલાક ભડારેની હાલમાં કરવામાં આવતી સુવ્યવસ્થા—ાદ્યના જ્ઞાન
For Private And Personal Use Only
