Atmanand Prakash Pustak 024 Ank 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

પાપત્ર' ભાન.
૨૦૧
પ્રકારની સજા કરવાથી આગળ ઉપર એનુ ભવિષ્ય સુધરી શકશે, તેને વિચાર કરીને તદનુકુળ સજા ક્માવે છે અને તે યથાર્થ ન્યાયયુકતજ હાય છે . આ રીતે ઉપકાર કરનાર વ્યકિત તે બુદ્ધિ
દરેક શાસ્ત્રીય યા વ્યાવહારિક પદાર્થોમાંથી પણ તત્ત્વની યથાર્થ તારવણી કરી આપનાર તે બુદ્ધિ ગમે તેવા કટોકટીનાં પ્રસંગેામાં સમયાનુકૂળ આગળ પાછળના વિચાર કરી તરતમાં ઉપયોગી ઉપાયની સ્ફુર્તિ એ પણ એક બુદ્ધિને ઉપકાર છે. એથીજ ઘણા વિદ્વાનેાના મત છે કે કટાકટીના પ્રસંગ એ એક બુદ્ધિને તીક્ષ્ણ કરવાને ઉપાય છે.
બુદ્ધિનુ ચાય એ છે કે અમુક અનુમાન ઉપર આવવાને માટે વસ્તુએનાં ગુણ ધર્મમાંથી, પ્રયેાજન સરે તેવા ગુણ શેાધી કાઢવા. તેમ તેની જ્ઞાનશક્તિ એ છે કે શેાધી કાઢેલા ગુણની સાથે બીજા કયા કયા ગુણા નિકટના સંબંધ ધરાવે છે અને જ્યાં પહેલા ગુણ હાય ત્યાં બીજો ગુણ હાવાજ જોઇએ, એ જાણવાની શશિત અર્પવી એ પણ બુદ્ધિનાજ ઉપકાર છે. જેમ જેમ ઉપરોકત દર્શાવેલ શિકતઓના ઉત્તરાત્તર વિકાસ થાય તેમ તેમ મનુષ્ય પ્રાણી વધારે અને વધારે ઉન્નતિને પ્રાપ્ત કરતા જાય છે. અને આવી આવી અનેક પ્રકારની ઉપકારિતા બુદ્ધિથી મનુષ્યજ મેળવી શકે છે. તેથીજ મનુષ્ય જીવનની શ્રેષ્ઠતા અને ઉત્કૃષ્ટતા દ્રષ્ટિગાચર થાય છે. બુદ્ધિનું ચાતુર્ય અથવા તે વસ્તુઓમાં ગુણ ધર્મોનુ નિરીક્ષણ કરવાની શકિતનું સવિસ્તર વર્ણન આગામી અંકમાં આપવામાં આવશે. ઇત્યલમ્લી. વિચારક.
પાપનું ભાન.
મારૂં હૃદય નિર ંતર એમજ પુકારી રહ્યું છે કે “ હું પાપી છુ હું પાપી છુ, મધ્યાન્હે, સાંજે, દિવસના બધાજ સમયે, જ્યાં સુધી હું જાગુ છું ત્યાં સુધી, આ પાપનું ભાન હું ત્યજી શક્તા નથી. દુનિયાના શબ્દકોષમાં ચારી લુંટ વિગેરેને પાપ કહેવામાં આવે છે. મારા શબ્દકોષમાં પાપના અર્થ હૃદયના કટક, દવાળી મનસ્થિતિ, દુળતા છે. પાપી બનવાના સંભવ એ પણ મારા મનથી પાપજ છે. પાપયુકત વર્તનને જ હું પાપ માની સંતુષ્ટ રહ્યો નથી. પાપી બનવાની યેાગ્યતા હોવી, પાપને પાત્ર હાવું એ પણ મને ત્રાસદાયક છે. જ્યારે અંતરાત્માના પ્રકાશ મારા હૃદય ઉપર પહેલીવારજ રેડાયા ત્યારે મે' ત્યાં પ્રમાદ, જડતા, નિળતા,
૧ એક મુમુક્ષુના આત્મમાંચન સમયના ઉદ્ગારામાંથી સમુધૃત.