________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
નાંખે છે, એટલે જ્યારે પૂર્વ સ્થિતિનો પટો કરે છે-કર પડે છે ત્યારે જ નવીનતામાં યોજી શકાય છે, તેમ મનુષ્યોને બીજો અવતાર ધરવાને કુદરતી નિયમ શરૂ થતાં જ પૂર્વસ્થિતિનું રૂપાંતર થાય છે. જેમ ત્રાંબાનું અગ્નિથી ઓગળી જઈ ભિન્ન સ્વરૂપે બહાર પડવું તેવી જ રીતે મૃત્યુથી પ્રથમ દેહનો લય થાય છે અને તરત ભિન્ન સ્વરૂપે બીજો અવતાર ધારણ કરે છે. ત્રાંબાનું પરિવર્તન અગ્નિને આભારી છે, તેમ કોઈપણ પ્રાણીના વર્તમાન અવતારનું પરિવર્તન મૃત્યુને જ આભારી છે. ત્રાંબુ જલદ ભઠ્ઠીમાં ખદખદ ઉકળે છે અને પ્રતિસમયે તેને પટો થયા કરે છે, પરંતુ તેમાં કારીગરને આનંદ છે. કારીગર એમ સમજે છે કે ત્રાંબાનો જ્યારે એકરસ થશે ત્યારે જ તેનું નવું વાસણ ઘડી શકાશે, તેથી નિશ્ચયથી માનવું પડશે કે મૃત્યુ થયા સિવાય બીજો અવતાર લઈ શકાશે નહિ અને કુદરતનો સંકેત બીજે અવતાર લેવાને થશે ત્યારે નવીન અવતાર લેવોજ પડશે. ત્રાંબા માટે કારીગરને આનંદ છે તેમ મૃત્યુ માટે પ્રત્યેકને આનંદ હોવો જોઈએ; કિન્તુ પ્રથમ નિર્દેશ કર્યા પ્રમાણે સ્વાર્થીવૃત્તિએ આનન્દ માનવાનો નથી. પિતાના મૃત્યુથી બીજાને આનંદ થાય કે શેક થાય તે વિષય અલગ છે. પ્રચલિત રૂઢિઓ કેવા પ્રકારની સમાજમાં અસ્તિત્ત્વ ધરાવે છે (રૂઢિઓ મનુષ્યવૃત્તિઓની છાયા છે) તેનું દિગદર્શન કરાવવા પુરતું જ પહેલા પેરેગ્રાફમાં વિષય ચર્યો છે. બાકી આ વિષય સ્વયં પોતાના-દરેકના પિતાના માટેજ સમજવાનો છે.
મૃત્યુ એ એક બદલાતી જીંદગીનું ચિન્હ છે યા પરિવર્તન છે, જે મૃત્યુને સહર્ષ ભેટે છે અગર તો જેને મૃત્યુને લેશમાત્ર ભય નથી, તેવા ભડવીર આત્માઓ કુટુંબની, દેશની તેમજ જગભરની સેવા ઉઠાવી શકે છે, ધર્મને વિશેષ જ્વલંત રાખે છે, સમાજમાં ચેતના પ્રગટાવે છે, કેઈ સાહસિક મહાન કાર્યો તેને અલભ્ય નથી; પરંતુ મૃત્યુથી ભયબ્રાંત થનાર કાયર એવો એક પણ સાહસિક કાર્ય કરી શકતા નથી. કોઈપણ કાર્ય કરતી વખતે તેને મુખ્યત્વે એજ પ્રશ્ન ઉદભવે છે કે
આ કાર્યમાં કદાચ હારૂં મૃત્યુ થશે તો ?' મહારી, મહારા સગાંસમૂહની શી દશા થશે ? મહારા વિના કેટલા મરી ફીટશે ? પરંતુ આ માત્ર કલ્પનાઓ અને તેને ભ્રમમૂલક આશા વળગી રહી છે. આ દુનિઆમાં કેણ કોનું છે ? અગર તે કોને કોની પડી છે? સગે ધણું મરી જવા છતાં તે સ્ત્રી બાર મહિના જેટલા ટૂંક સમય પછી દુનિઆના અન્ય સ્વછંદોમાં પડી જાય છે. (સ્વછંદ-સારૂં ખાવું સારૂં પહેરવું વિ. ) તો પછી બીજા સગાઓના સ્નેહની ગણત્રી કેટલી ? પરાયા મુખથી મૃત્યુ વિષયના બહિર્ગત થતા શબ્દો સાંભળી કાયર જીવોના કપાળ ઉપર ભયની રેષાએ અને સ્વેદાંબુઓ ઉપસી આવે છે, પરંતુ તેઓને માલુમ નથી કે જે શરીર ઉપર, લક્ષ્મી કુટુંબ પરિવાર ઉપર હારો અચળ વિશ્વાસ અને મેહ છે તે અંતે લ્હારાં નથી. તું તારી ઈચ્છાપૂર્વક તેમને ત્યજીશ નહિ તે કુદરત
For Private And Personal Use Only
