Atmanand Prakash Pustak 023 Ank 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

-
-
વિશ્વરચના પ્રબંધ.
૨૩૫ શના બળથી થાય છે (છ માસના દિવસ અને રાત્રિમાં હેતુભૂત વૈતાઢય છે) સૂર્ય દક્ષિણ ગમન કરી, પશ્ચિમ તરફ નમી, તેજ નિષધ પર્વતમાં ઉદય સ્થાનથી ૬૨૬૬૩ યોજન દૂર આથમે છે ને પશ્ચિમ મહાવિદેહમાં ઉદય થાય છે. એરવતને સૂર્ય પણ તેવું જ ભ્રમણ કર્મ કરી ઐરાવતમાંથી આથમી પૂર્વ મહાવિદેહમાં ઉગે છે. બીજે દીને ભરતક્ષેત્રમાં પૂર્વ વિદેહવાલે સૂર્ય ઉગે છે ને સાંજે આથમે છે. ત્રીજે દીને પાછા મૂલ સૂર્ય ત્યાં આવી ઉગે છે. આ રીતે બને સૂર્યના વિમાને ગુરૂલઘુ પણને લીધે તિછી ગતિ કરવા દૈવિક સહાયથી ભમે છે–નિરંતર ભ્રમણ કર્યા કરે છે. સૂર્ય ફરે છે કે પૃથ્વી ફરે છે તે માટે પરીક્ષા કરીએ તો પણ સૂર્ય ફરવા સંબંધેજ સત્ય તરી આવે છે. જેમકે સૂર્ય મેરૂ પર્વતને મધ્યમાં રાખીને ભ્રમણ કરે છે. હવે સૂર્ય જ્યારે ઉદય પામે છે ત્યારે આપણું ને તેનું અંતર થોડું હોય છે ને તેથી એક કલાકમાં તે ઘણું ક્ષેત્રભાગને એલંઘી જાય છે એમ આપણે જોઈ શકીએ છીએ અને આપણું પડછાયામાં પણ મહાન ફેરફાર પડે છે ને જેમ જેમ વધારે વખત થતું જાય છે તેમ તેમ સૂર્ય આપણી પડખેથી દૂર થતો જાય છે. જો કે તે પ્રથમની જ જેટલી જ ગતિ કરે છે, તો પણ તે દૂર હોવાને લઈને આપણે તેને દર કલાકે અ૫ અ૮૫ ક્ષેત્ર ઓળંગતો જોઈ શકીએ છીએ, તથા ૧૧થી ૧ વાગ્યા સુધીમાં સૂર્યના ગમનક્ષેત્રમાં બહુ થોડાજ ફેરફાર થાય છે. પડછાયામાં પણ તેજ ફેરફાર થાય છે ને બપોરથી સાંજ સુધી દર કલાકે અધિકાધિક ક્ષેત્રગમનની મર્યાદા જેવામાં આવે છે. તો આથી સૂર્ય ફરવાનું જ કબુલ કરવું પડે છે. કદાચ પૃથ્વી ફરતી હોય તો સવારથી નવ વાગ્યા સુધી સૂર્યની ધીરી ગતિ જોઈ શકત ને આપણે રેલમાં બેઠા હૈઈએ તે પાસે આવેલ ઝાડને એકદમ આપણી પાસેથી પસાર થતું જોઈ શકીએ છીએ, તેમ બપોરે સૂર્યને પણ તુરત તેના મધ્યભાગમાંથી પસાર થતે જોઈ શકત! ને સાંજે ધીરી ધીરી ગતિથી જ જોઈ શકત, પણ તેમ બનતું નથી. વળી ધ્રુવનો તારો નક્ષત્રનું ઉદયસ્થાન અને પૃથ્વીને કાટખુણે નીરંતર એક જ હોય છે, એટલે પૃથ્વી ફરતી નથી. તેથી ત્રણેના કાટખુણામાં જરા પણ ફેરફાર થતો નથી. એ રીતે સૂર્યજ ફરે છે એમ સાબિતિ થઈ આવે છે. સૂર્યને ભ્રમણ કરવા માટે ૧૮૪ માંડલા છે. મત્સ્યપુરાણમાં પણ ગતિ મંદ રાત એટલે એ એંસી માંડલા છે એમ કહ્યું છે. બંને સૂર્યો અત્યંતરને બહારના માંડલાના ચારવડે કરીને ચાલે છે. જેથી અયનના ફેરફારો જોઈ શકાય છે. સૂર્ય એકેક રાશિ સાથે ૧૫ થી અધિક માંડલામાં ચાર ચરે છે ને તેની સાથે ચાંદ્રમાસની ગણના મેળવવાને માસની ૩ વર્ષે વૃદ્ધિને અમુક વર્ષે હાનિની ગણના કરવામાં આવે છે. પહેલે માંડલે સૂર્ય હોય ત્યારે દીવસ માટે હોય છે ને ક્રમે ઉત્તરેત્તર મેટા મેટાં માંડલે જતાં છેલ્લે માંડલે સૂર્ય જઈ પહોંચે છે તે વખતે દીનમાન નાનું હોય છે.