________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ધર્મોને મળે જે રસ જે છે તે ધર્મરત એટલે જિનેશ્વરે કહેલો દેશવિરતિ અને સર્વવિરતિ રૂપ સદાચાર, તેને યોગ્ય એટલે ઉચિત, થાય છે. એકવીશ ગુણાએ કરીને યુક્ત તેજ ગુણોને કહેવા માટે “ગુણ અને ગુણીનો કથંચિત અભેદ છે' એ ન્યાયને બતાવવા માટે ગુણીને દેખાડવાપૂર્વક ગુણોને કહે છે. અક્ષુદ્ર ૧, રૂપવાન–પ્રશસ્ત રૂપવાળે “ પુગલે રૂપવાળા કહ્યા છે. ” ૨, તથા પ્રકૃતિવડેસ્વભાવવડે સમ્ય–પ્રશાંતચિત્તવાળે હેવાથી સુંદર સ્વભાવવાળો ૩, સદાચારનું આચરણ કરવાથી લોકોને પ્રિય ૪, પરના દોષ જેવા એ વિગેરે ક્રૂર સ્વભાવ નહીં હોવાથી અકુર ૫, ત્રાસ પામવાને સ્વભાવ હોવાથી આ લેક અને પરલોકના કષ્ટથી ભય પામનાર ૬, સાચી ક્રિયા વિધિ પૂર્વક કરવાથી અશઠશઠતા રહિત ૭, કેઈની પ્રાર્થનાને સત્કાર કરવાથી દાક્ષિણ્યતાવાળે ૮, પાપ કરવામાં શંકિત હવાથી લજજાળુ ૯, ચિત્તમાં દયા હોવાથી દયાળુ ૧૦, તેથી કરીને મધ્યસ્થ એટલે રાગદ્વેષ રહિત અને સૌમ્ય એટલે ક્રૂરતા રહિત જેની દષ્ટિ હોય તે મધ્યસ્થ સામ્ય દષ્ટિવાળો કહેવાય છે, કેમકે તે યથાર્થ વસ્તુ તત્ત્વને જોનાર હોય છે, ૧૧, લઘુકમીને લીધે ગુણને વિષે બહુ માનવાળો હોવાથી ગુણને રાગી ૧૨, સત્કર્થ એટલે સદાચારનું આચરણ કરનાર હોવાથી દુષ્ટ આચરવું, સાંભળવું કે કહેવું, તેને વિષે રૂચિવાળે નહીં તે ૧૩, સુપયુક્ત સારા પરિવારવાળો અર્થાત્ ધર્મમાં વિરોધ ન કરે તેવા બંધુ અને પરિવારવાળો ૧૪, સદીર્ઘદશી– બુદ્ધિમાન હોવાથી વિચાર કરીને જેનું પરિણામ સુંદર હોય એવા કાર્યને કરનાર ૧૫, વિશેષજ્ઞ–સત અને અસત્ વસ્તુને જાણનાર, પરંતુ રાગદ્વેષવડે મૂઢ થવાથી અથવા કોઈએ પ્રથમથી ભરમાવેલ હોવાથી અંગીકાર કરેલા કદાગ્રહમાં જ. મનને તલ્લીન કરનારે ન હોય ૧૬, વૃદ્ધાનુગ-જેની બુદ્ધિ પરિણામ પામેલી હોય –પરિપકવ થયેલી હોય તેવા પુરૂષના વિચારને અનુસરનાર ૧૭, વિનીત– ગરજનની ભક્તિ કરનાર ૧૮, કૃતજ્ઞ–કેઈએ આ લોક અથવા પરલોક સંબંધી થોડા પણ ઉપકાર કર્યો હોય તેને જાણનાર, પણ ભૂલી ન જનાર ૧૯, પરહિતાર્થકારી–પ્રત્યુપકારની આશા રાખ્યા વિના બીજાના હિતકારક કાર્યો સાધી દેવાના સ્વભાવવાળો, અહીં કોઈ શંકા કરે કે–દાક્ષિણ્યતાના ગુણમાં અને આ ગુણમાં તફાવત શું છે ? તેને જવાબ એ છે જે-દાક્ષિણ્ય ગુણવાળો પુરૂષ અન્યની પ્રાર્થનાવડે જ પરેપકાર કરે છે અને આ તો સ્વભાવથી જ પોતાની મેળે પરનું હિત કરવામાં પ્રીતિવાળો હોય છે. ૨૦. જેમ આવીશ ગુણે છે તે જ પ્રકારે વળી લબ્ધલક્ષ્ય ગુણવાળો પણ ધર્મને અધિકારી છે. તેનો અર્થ આ પ્રમાણે–જેણે લક્ષ્ય કરવા લાયક ( ઓળખવા લાયક) ધર્મક્રિયાને વ્યવહાર પ્રાપ્ત કર્યો છે તે લખ્યલય કહેવાય છે, અથતું આવા ગુણવાળા પુરૂષને સુખે કરીને શીખવી શકાય છે—ધર્મોપદેશ આપી શકાય છે. ૨૧. આ એકવીશ ગુણોએ કરીને યુક્ત પુરૂષ
For Private And Personal Use Only
