________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ભ્રાતૃત્વ. '' ભ્રાતૃત્વ બાહ્ય અવસ્થા છે; અર્થાત એ આપણે ભ્રાતૃભાવને પાળતા હોઇએ અને સર્વની એક સંપત્તિ, એક હિતાકાંક્ષા અને એક ચેષ્ટા હાય, તે એ સ્થિતિને જ ભ્રાતૃત્વ કહેવામાં આવે છે. બાહ્ય અવસ્થા અંતરના ભાવમાં પ્રતિષ્ઠિત થાય છે. ભ્રાતૃપ્રેમથી ભ્રાતૃત્વ સજીવન તથા સત્ય થાય છે. સારાંશ કે આપણને એજ ભ્રાતૃ પ્રેમની પ્રતિષ્ઠા જોઈએ છે. આપણે એકજ માતાનાં સંતાના છીએ, દેશબંધુ છીએ, એ ભાવે એક પ્રકારે ભ્રાતૃ પ્રેમની પ્રતિષ્ઠા સમાન છે. કિંતુ એજ ભાવ રાજનૈતિક એકતા માટે બંધનરૂપ થઈ પડે છે અને એથી સામાજીક એકતા પણ પ્રતિષ્ટિ ન થઈ શકતી નથી, સંપૂર્ણ ભ્રાતૃપ્રેમની સિદ્ધિ માટેએથી પણ અધિક ગંભીર સ્થાનમાં પ્રવેશ કરવાની આવશ્યકતા છે; અર્થાત જેવી રીતે આપણે આપણા દેશ માં પોતાની માતાની પૂજાના અતિક્રમ કરીને સર્વ દેશ મધુ આની માતાનો ઉપાસના કરીએ છીએ તે રી જ રીતે આપણી પોતાની જન્મભૂમિના અતિક્રમ કરીને જગજજન-રીતે પ્રાપ્ત કરવી પડશે, ત્યારે જ એ સ પૂર્ણ ભ્રાતૃ પ્રેમને સાધી શકાશે, સારાંશ કે ખંડશક્તિના અતિક્રમ કરીને સંપૂર્ણ શકિતના પ્રદેશમાં પહોંચવું પડશે, તથાપિ જેવી રીતે ભારતજનનીની ઉપાસનામાં લીન થતાં આ દેહની જનનીને અતિક્રમ કરવા છતાં પણ આપણે તેને સર્વથા વિસારી દેતા નથી, તેવીજ રીતે જગજજનનીની ઉપાસનામાં લીન થતા ભારતજનનીને અતિક્રમ કરવો છતાં આપણે આપણી ભારતજનનીને સર્વથા વિસારી દેવાની જે નથી એ અવશ્ય લક્ષમાં રાખવું જોઈએ; કારણકે તે પણે કાલ છે અને તે પણ માતા છે ! " | { ધર્મ જ ભ્રાતૃભાવની પ્રતિષ્ઠા છે. સર્વ ધર્મોનું' એજ વિધાન જોવામાં આવે છે કે AT આપણે સર્વ એક છીએ; અથત સર્વ ધર્મોનુ- જે કાઈ પણ મૂલ શિક્ષણ હોય તો તે કેવળ છે પ્રેમ, પ્રેમ અને પ્રેમ જ છે. આપણા ધર્મ પણ એમ જ કહે છે કે આપણે સર્વ એક છીએ, V) ભેદબુદ્ધિ અજ્ઞાનનું લક્ષણ છે, જ્ઞાનીજના સર્વને સમદષ્ટિથી જ નીહાળે છે અને સર્વ માં એક આત્મા તથા સમભાવથી પ્રતિષ્ઠિત એ કે જ પ્રભુના સાક્ષાતકાર કરે છે. એ ભક્તિપૂર્ણ સમતામાંથીજ વિશ્વ પ્રેમના ઉદ્ભવ થાય છે, પરંતુ આ જ્ઞાન માનવજાતિનું પરમ કિંવા અંતિમ મંતવ્ય સ્થાન હોવાથી અને આપણી શેપ અવસ્થામાં એ g ન જ્યારે સર્વવ્યાપક થશે એને (0) નિશ્ચય ન હોવાથી એ સર્વ વ્યાપક થાય તે પૂર્વ એની અગિક પ્રાપ્તિની અંતરમાં, બહિર્ભા(0) ગમાં, પરિવારમાં, સમાજમાં, દેશમાં તથા સર્વ ભૂતોમાં અનિવાર્ય અવશ્યકતા છે. માનવ - 1. જાતિ પરિવાર, કુળ, દેશ તથા સંપ્રદાય આદિને ઉત્પન્ન કરીને તેમજ શાસ્ત્ર કિંવા નિયમેના જ બંધનને દઢ કરીને એ બ્રાતૃત્વના સ્થાયી આધારને ધડવાના ચિરકાળથી પ્રયાસ કરતી આવી V) છે અને અત્યારસુધી તેના એ પ્રયાસ વિફળા થયેલા છે. ને કે પ્રતિષ્ઠા પશુ છે અને આધાર D) 5 ) છે, પરંતુ બ્રાતૃત્વના પ્રાણની રક્ષા કરી શકે એવી કે, આ એક અક્ષય શક્તિની આવશ્યકતા (A) છે કે જેના ચાગે તે પ્રતિષ્ઠા અક્ષણ તથા તે આધાર ચિરસ્થાયી કિવા નિત્ય નૂતન સ્વરૂપમાં A રહી શકે. ભગવાને અદ્યાપિ એ શક્તિનો પ્રકાશ કર્યો નથી અને ભંગવાન એ શક્તિનો જે પ્રકાશ કયારે કરશે એ નિશ્ચયપૂર્વક કહી શકાય તેમ નથી. તે દિવસ આવશે તો અવશ્ય પણ કયારે આવશે તે નિશ્ચિત નથી.” * અરવિદ વિચારમાળા' માંથી. For Private And Personal Use Only
