Atmanand Prakash Pustak 023 Ank 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

વિશ્વરચના પ્રબંધ.
૨૩૭
અંદરને વાયુ વંટોલીયા પવનની જેમ (વિકુવાય છે.) ઉદ્ધત થાય છે તેથી ઉપરનું પાણી એકદમ જેસથી બહાર નીકળે છે જેથી તે સમુદ્રમાં અને તે સમુદ્રની સાથે અખંડ પરંપરાવાળા લઘુ સમુદ્ર કે અખાતમાં વેલ ચડે છે ને પવન દબાતાં તે વહેલ પાછી ખેંચાય છે. સામે મોટી વસ્તુ પડી હોય પણ આપણું નેત્ર આડે લઘુ પદાર્થ આવતાં સામેની મોટી વસ્તુ પણ દેખાતી નથી, પણ લઘુ પદાર્થ ખસી જતાં ક્રમે પા અધી ને પણ વસ્તુ દેખાય છે, તેમ સૂર્ય ચંદ્રની આડે રાહ વિમાન આવતાં તે બન્નેને આપણે જોઈ શકતા નથી; તે વખતે તેનું ગ્રહણ. +૪૭ (રાહુના વિમાનથી આચ્છાદન) થયું એમ આપણે કહીએ છીએ. તે રાહુનું વિમાન જેમ જેમ દુર થાય છે તેમ તેમ ગ્રહણ છુટતું જાય છે. સૂર્ય ચંદ્ર અને રાહુના ગમનમાર્ગે જુદા જુદા હોવાથી આ ગ્રહણ કયારેક થાય છે, વળી ચંદ્રની સાથે બીજે એક નિત્ય રાહુ નામે ગ્રહ છે તેનું વિમાન કૃષ્ણવર્ણ છે ને તેને ફરવાનો માર્ગ ચંદ્રના વિમાનથી ચારેક આંગલ નીચે છે, બાકી ગતિ ચંદ્રની સાથેજ ફર્યા કરે છે. નિત્ય રાહુના વિમાન કરતાં ચંદ્રનું વિમાન માત્ર 8 ( ) ભાગજ મેટું છે. નિત્ય રાહુના વિમાનની એવી ગતિ છે કે વદી એકમથી નિરંતર ચંદ્રના વિમાનના જે ભાગને પિતાથી ઢાંકી દે છે, એટલે ચંદ્રના વિમાનને , મે ભાગ નિત્ય રાહુના વિમાનનો પછવાડે રહી જાય છે જેથી તે દેખાતું નથી એટલે વદી એકમે એક કળા ઓછી થઈ એમ આપણે કહીએ છીએ; એમ પંદર દિવસ સુધી નિરંતર તેટલોને તેટલેજ ભાગ ઢંકાતા અમાસને દિવસે ચંદ્રના એકત્રીશ ભાગમાંથી ૩૦ ભાગ ઢંકાઈ જાય છે. પંદર કળા ઢંકાઈ જાય છે ને એકત્રીશમાં ભાગ રૂપી સોળમી અડધી કળા ઢંકાતી નથી પણ તે સૂર્યના પ્રકાશમાં દેખાતે નથી ને ત્યારપછી નિરંતર બબ્બે એકત્રીશ્યા ભાગ (કલા ) નું આવરણ ઓછું થતું જાય છે ને પુનમને દિને તદન આચ્છાદન વિનાને સોળે કળાથી ખીલેલે પૂર્ણ ચંદ્ર દેખાય છે એટલે શુદી ૧ થી એકેક કળાની વૃદ્ધિ ને વદ ૧ થી એકેક કલાની હાનિ થાય છે –(ફૂર્ય ૧૪૬ ૨૩૩ / ૨૭ail) (વિક્રાંgવમાઝિંગ-૨૭૪) એક ચંદ્ર સૂર્યના પરિવારમાં ૮૮ ગ્રહ ૨૮ નક્ષત્રો તથા છાસઠ હજાર નવસૅ પંચેતેર કોડાકોડી ૬૬૯૭૫૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦ તારાએ
ટીપણી-૪૭-જે ગ્રહણ હોય તેજ ગ્રહણ અઢાર વર્ષ અને દશ કે અગીયાર દિવસે (દી. ૬૫૮૫ કલાક ૭ અને મીનીટ પર ) થતાં આવે છે. આ ગ્રહણની ભૂલથી ચીનમાં તિવદ હિનેહાને મારી નાખ્યો હતો. ( ખ. ૧૮થી૨૦ ) તથા દર બત્રીશ માસને સોળ દિવસે અધિક માસ આવે છે. (ખ૦ ૧૮ થી ૨૦)
બૃહતિષસારના રાહુ ચાર શ્લોક “ર”માં કહ્યું છે કે મંત્રાતિ-સતવા સિસ્ટર રાતે અને અન્ય પછાતવરઘાનાન્ન મલ્હો: ! ૨ / અર્થચંદ્ર સુર્યના મંડલની જેવું રાહુનું મંડળ છે, માત્ર કૃષ્ણવર્ણ હોવાથી તે આકાશમાં દેખાતું નથી. પરંતુ બ્રહ્માજીના વરદાનથી પર્વકાળમાં દેખાય છે તે સિવાય દેખાતું નથી.