Atmanand Prakash Pustak 020 Ank 01

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

શ્રી આત્માન પ્રકાશ,
વર્તમાન શિક્ષા–પ્રણાલી તરફ ધ્યાન આપવાથી મહાન આશ્ચર્ય તેમજ દુઃખ થાય છે કે ભારત વર્ષના શિક્ષણવિભાગમાં વ્યવહારિક શિક્ષણને ઉચિત પ્રબંધ કરવામાં આવ્યું નથી. આપણે આધુનિક શિક્ષિત વર્ગ સાંસારિક વ્યવહારમાં અન્ય દેશવાસીયોની અપેક્ષાએ કેટલાં બધાં પછાત છે એ વાત કે ઈનાથી અજાણી નથી. મેટ્રીક્યુલેશનને વિદ્યાર્થી આપણને ઉષ્ણતામાપક યંત્ર કેવી રીતે બનાવવામાં આવે છે તે આપણને ઘણીજ સુંદર રીતે સમજાવી શકશે. પરંતુ ખેદની વાત છે કે સાયન્સના કેઈ પણ ગ્રેજ્યુએટને તે યંત્રની આવશ્યક સામગ્રીઓ પુરી પાડવામાં આવે તે પણ તે બનાવી શકશે નહિ. કદાચ તે પોતાની ડીગ્રીની કીર્તિ ટકાવી રાખવા ખાતર એ યંત્ર બનાવવા પ્રયત્ન કરશે તે પણ તેનાથી ઘેડો બનાવવા જતાં ગધેડે બની જશે! પરંતુ તેમાં વિદ્યાથીએ દેષ પાત્ર નથી. આધુનિક શિક્ષાપ્રણાલી જ દેષિત છે. એટલું જ નહિ પણ તેનાથી કંઈક અધિક હાનિ પણ થાય છે. એ ૨ટન્ત કારખાનામાંથી જે ડી ઘણું બુદ્ધિ ખરીદવામાં આવે છે તેનાં મૂલ્યરૂપે પોતાની નૈતિક શક્તિઓ પણ આપવી પડે છે. આ સઘળી વાતે જોઈને કઈ ખરેખરો સમાલોચક એમ કહી બેસે કે આજ કાલના શિક્ષિત કહેવાતા લોકે ઘરે બેઠા “કેવળ નવા નવા સિદ્ધાંતે ઘડ્યા કરે છે તે આપણે તે સાંભળીને નારાજ થવું જોઈએ નહિ. વાત બિલકુલ સાચી છે. તેનું મન ઉચ્ચ શિક્ષણના પ્રભાવથી એટલું ચીકણું બની જાય છે કે તેમાં “સાંસારિક ઘર્ષણ” કયાંય પણ થતું નથી. આજકાલના ઘણુંએક શિક્ષિત યુવક મનુષ્ય જીવનનું મુખ્ય ધ્યેય ભૂલી જાય છે. મનુષ્ય-જીવનનું મુખ્ય ધ્યેય “કં. ઈક કરવું” અથવા “કંઇક તેવું” એ છે, નહિ કે બીજાએ કહેલી વાતનું મરણ પર્યત પિષ્ટપેષણ કર્યા કરવું. જે શિક્ષણ આપણું કાર્ય કારિણી શક્તિઓને વધારવાને તથા ઉત્તેજીત કરવાને બદલે તેમાં પક્ષાઘાતને રોગ ઉત્પન્ન કરે તે શિ ક્ષણ શું કામનું?
હાલમાં આપણે એ પણ જોઈએ છીએ કે ઘણાએક યુવાને કે જેઓ જીવન સંગ્રામમાં અપાર જ્ઞાનને “બે લાદ્યા વગર” પ્રવેશ કરે છે તેઓ પિતાની
વ્યવહારિક બુદ્ધિનાં બળથી પોતાના સાંસારિક કાર્યોમાં સફળતા પ્રાપ્ત કરી શકે છે. તેઓને કઈ શિક્ષિત મનુષ્ય પોતાની ભાષામાં અભણ” અથવા “અર્ધશિક્ષિત ભલે કહે, પરંતુ તે તુચ્છ મનુષ્યો જ પિતાનાં સાહસ, કેતુક અને કાર્ય સંલગ્નતાને લઈને સેંકડો એકાન્તવાસી ઢેગીને સંસાર ક્ષેત્રમાં નીચા બનાવી રહ્યા છે. તેઓને પિતાની અજ્ઞાનતા અને ત્રુટિનું ભાન રહે છે, તેઓ પુરેપુરી સં. ભાળ રાખે છે, અને તેઓને પોતાનાં ચાલવા પર સંપૂર્ણ વિશ્વાસ પણ રહે છે. તેઓ થોડું થોડું જ ચાલે છે અને આશા રાખીને ચાલે છે જેથી કરીને ઉદ્દિષ્ટ
સ્થાને કોઈને કોઈ વખતે પહોંચી પણ જાય છે. પરંતુ અતિ શિક્ષિત મનુષ્ય પિતાની અધિકતાના મદમાંજ ચકચુર રહે છે. સ્મરણમાં રાખે કે સંસારના મહા