________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ખરે ગૃહસ્થ કેણ,
૧૭ પૂર્ણ વિચાર કરવો. ગૃહસ્થ કે માગે પ્રવર્તવું જોઈએ? તે માગની ઉત્કૃષ્ટતા હદયમાં વિચારવી. પિતાની યેગ્યતા તેના સંબંધમાં કેટલી છે? તેને પણ વિચાર કરો. પિતાને માટે (ગૃહસ્થને માટે ) સર્વજ્ઞ પ્રભુએ જે કાંઈ કથન કર્યું હોય, તેમાં પારાવાર રહસ્ય સમાયેલું છે, એમ ચિંતવવું. તેની અંદર ઉત્સર્ગ–અપવાદ વિગેરે પણ ગુરૂમુખે સમજી તેને વિચાર કરો. આ પ્રમાણે વિચાર કરવાથી તેના પર બહુમાન આવે છે, પોતાની કર્તવ્યતા ભાસે છે, શુભ ઈચ્છાની અભિવૃદ્ધિ થાય છે અને પોતામાં ગૃહસ્થધર્મની યોગ્યતા પ્રગટ થાય છે. સર્વદા ગૃહસ્થ-વ્યવહારનું યથાર્થ અવલોકન કરવું, તેના કર્તવ્ય વિગેરેને મનમાં વિચાર કરીને એવી ધારણું ધારી રાખવી કે જ્યારે ગૃહસ્થાવાસમાં કઈ કર્મયોગે કાંઈ અંતરાય આવી પડે, ત્યારે પિતામાં તે ગૃહસ્થાવાસ પ્રતિપાલન કરવાની શક્તિ પ્રાપ્ત થાય.
વળી ઉત્તમ ગૃહસ્થ અન્વયથી વિચાર કર્યા બાદ વ્યતિરેકથી વિચારવું કે, જે ગૃહસ્થ પોતાના ગૃહસ્થાવાસના વ્યવહારને જેતે નથી, તેના સ્વરૂપનું હૃદયમાં ચિંતવન કરતો નથી–તેના સ્વરૂપાદિકનું હૃદયમાં સ્થાપન કરતો નથી, અને એક નિર્ણયવાળી ધારણું ધારતો નથી તે કોઈપણ કાળે ગૃહસ્થપણાના માર્ગને પ્રાપ્ત કરી શકતો નથી, તેની ગ્યતા મેળવી શકતું નથી, તે તે આ સંસારમાં રહી અપાર કર્મ બાંધ્યા કરે છે. ગૃહસ્થાવાસની યોગ્યતા પ્રાપ્ત કરવાને અંગે ગૃહસ્થ તેના આંતર સ્વરૂપને દીર્ઘ વિચાર કરવો જોઈએ, ગૃહસ્થ જે કે તદ્દન સાધુની જેમ વિરતિ ધર્મને ધારક હોઈ શક્તો નથી, તો પણ તેણે યથાશક્તિ વિરતિ ધર્મની ભાવના ભાવવી જોઈએ. જેમાં કેઈપણ પ્રકારને વિક્ષેપ રહેલે હાયકલેશ ઉભું થાય તેમ હોય, અને જેમાં પિતાને કે બીજાને આર્તધ્યાન થવાનું કારણ બને તેમ હોય, પોતાના આત્માને પણ શાંતિ મળે તેવું ન હોય–એ માર્ગ વિકી ગૃહસ્થ જે ગૃહસ્થ ધર્મની ગ્યતા મેળવવી હોય તો વજ–ત્યજી દેવા. ઉત્તમ ગૃહસ્થ હંમેશાં પોતાના કર્તવ્યના સાધ્યબિંદુ તરફ લક્ષ આપવું જોઈએ. જે ગૃહસ્થ સાધ્યબિંદુ સમજી શક્તિ ન હોય, તે તે જુદી વાત છે; પરંતુ જ્યારે પરિણામ સુંદર આવતું દેખાય નહીં, ત્યારે કાં તે સાધ્ય ધારવામાં ભૂલ થઈ હોય અથવા પાછળથી સાધ્ય ફરી ગયું હોય, એમ વિચારદષ્ટિએ દેખાઈ આવે છે. આ બાબતમાં ગૃહસ્થ વિચારવું કે, તેનું કર્તવ્ય તો તેણે કઈ પણ વિક્ષેપમાર્ગમાં ન પડવું, એજ ઉત્તમ છે. ગૃહસ્થ પિતાના ગૃહસ્થ ધર્મની યેગ્યતા મેળવવી હોય તે તેણે પોતાના કર્તવ્યને અંતરાય કરનારા માર્ગને ત્યજી દે. પ્રથમ તે તેણે વિક્ષેપને સર્વથા ત્યાગ કરવો. પિતે વિક્ષેપ કરવો નહીં, કેઈને વિક્ષેપ કરાવે નહીં, કેઈને વિક્ષેપ ઉત્પન્ન થાય તેવા સાધને જોડી દેવા નહીં અને કોઈને અંદર અંદર વિક્ષેપ થતો જોઈને રાજી થવું નહીં. જ્યાં
For Private And Personal Use Only
