Atmanand Prakash Pustak 019 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૭૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. કલમ જાગૃત કરીને કર્તવ્ય માર્ગે દોરે, અને ધર્મ–કાર્યમાં વિશેષ સહાયભૂત થઈ પડે! પરંતુ બને છે તેથી ઉલટું જ! આ બિનાથી કયા ધાર્મિક પુરૂષને ખેદ થયા વિના રહેશે?
૧૬ ઓછા કેળવાએલા કે નહિ કેળવાએલા માણસે શીખવા શીખવવામાં સર્વમાન્ય માર્ગ ગ્રહણ કરે છે, પરંતુ કેટલાએક કેળવાએલા યુવાન પુરૂ હસવા સરખી દલીલો રજુ કરીને કહેશે કે,–સૂત્રે એ કરવાની શી જરૂર છે? ખાલી મહેનત શામાટે કરવી જોઈએ? એકલી સમજણથી શું ન ચાલે? સૂત્રપાઠ મહએ કર્યા સિવાય શું અમારે નહિ ચાલે? વગેરે બોલીને સૂત્રો એ કરવાની બાબતમાં વાંધો લે છે, અલબત અમારે કબલ કરવું જોઈએ કે, કેટલેક સ્થળે સમજણ વગરનું કેવળ ગોખણ ચલાવવામાં આવે છે, એ વાત નિ:સંશય છે. પરંતુ જે જે બાબત
સ્મરણમાં જ રાખવા એગ્ય હોય, તે મ્હોંએ કરવી જ જોઈએ. એમ તે અમારા કેળવાએલા બંધુએ પોતે લીધેલી વ્યવહારિક કેળવણીના અનુભવ ઉપરથી કબુલ કરશેજ. આ વાતના ટેકામાં અમે કેટલીક સાબિતીઓ આ નીચે રજુ કરીએ છીએ.
૧૭ આજકાલ અપાતા વ્યવહારિક કેળવણીમાં ભૂળ જ્ઞાન, ખગોળશાસ્ત્ર, વ્યાકરણ તથા રસાયન વિદ્યા ઈત્યાદિ જ્ઞાનના વિષયેમાં કેટલું કેટલું હાંએ કરવું પડે છે. વળી કાયદાશાસ્ત્રીને, વૈદ્યકશાસ્ત્રીને, ભાષા જ્ઞાનીને તથા ઇજનેર વગેરે વિદ્યાવત પુરૂષને યાદશકિતને કેટલે બધે ઉપયોગ કરવો પડે છે, તે તેઓ જાણે છે.
૧૮ અંગ્રેજીમાં કહેવત છે કે,–“હાવરો મનુષ્યને પરિકવ બનાવે છે.” એ વાત ખરી જ છે. કેમકે નાનાં બાળકોને મનની, વચનની તથા શરીરની જે જે ટે નાનપણથી પાડવામાં આવે છે તે દ્રઢ મૂળ ઘાલીને રહે છે. જુઓ-અંગબળમાં નાનપણથી બાળકનું શરીર જેટલું વળી શકે છે તેટલું મોટી ઉંમરના વાળી શક્તા નથી. તેમજ વાકચાતુર્યમાં નાટકગૃહનો નાનાં બાળકો જેવાં સુભાષિત મધુર અને અસરકારક વચને બોલે છે, તેવી વચનકળા મોટી ઉમરે શીખતાં મુકેલ પડે છે; અને કદાચ શીખે છે તો તેવી અસર કરી શકતા નથી તે જ પ્રમાણે બાળકોનાં કુમળાં મનની યાદશક્તિ ખીલવવા માટે મહાન પુરૂનાં જ્ઞાન–ગર્ભિત ગંભીર વચને પણ મેઢે કરાવવાની જરૂર છે.
૧૯ અસલના મહાન આચાર્યો તથા ધર્મવેત્તાઓ મેટા ગ્રંથો ઉપરથી સંક્ષેપ સૂત્રની રચના કરી ગયા છે. તે મુખપાઠ કરવાના હેતુથીજ કરેલી દીસે છે, એવું અમારા કેળવાયેલા મિત્રોને ધર્મ શાસ્ત્રોનો ઉંડા તત્વોમાં દષ્ટિ કરતાં માલુમ પડશે. હાલ તેઓ જે એકાંત અભિપ્રાય આ બાબતમાં આપે છે તે તેઓના ધર્મ જ્ઞાન વગરના એકપક્ષી જ્ઞાનનું પરિણામ છે.