________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દ્વિવ્યને ઉપયાગ.
૮૧
બચાવી શકતા નથી. કેટલાંય ધનહીન પુરૂ પાઈ પાઈ બચાવીને ધનવાન બનેલા જોવામાં આવે છે. બીજું કાંઈ નહિ તો એટલો તો વિચાર અવશ્ય કરવું જોઈએ કે મનુષ્ય શરીરની સાથે અનેક આપત્તિઓ લાગેલી છે અને તેથી કંઇક દ્રવ્ય સંચય કરવો જોઈએ. જે મનુષ્ય પોતાની સઘળી આવક ખચી નાખે છે, તેને આર્થિક ભાષામાં મૂર્ખ કહેવામાં આવે છે. કેમકે પોતાની જાતને જીંદગીભર દાસત્વમાં રાખવામાં તે પોતેજ સહાયક બને છે.
પિસે એક અદ્દભૂત શક્તિ છે. એ વાતમાં જરાપણ સંદેહ નથી. ધનવાન મનુષ્ય વિદ્યાહીન હોવા છતાં પણ અત્યંત પ્રભાવશાળી હોય છે. સમાજમાં તેની વાતે બહુ આદરણીય ગણાય છે. બુદ્ધિમાન મનુષ્ય પણ તેની હામાં હા મેળવ્યા કરે છે. કહ્યું છે કે
यम्यास्ति वित्तं स नरः कुलीनः स पंडितः मश्रुतिमान् गुणज्ञः । म एव वक्ता स च दर्शनीयः सर्व गुणाः काञ्चनमाश्रयन्ते ।।
અર્થાત્ જેની પાસે ધન હોય છે, તે મનુષ્ય કુલીન, પંડિત, શ્રુતિમાનું અને ગુણજ્ઞ છે. તે મહાન વક્તા છે અને અત્યંત દર્શનીય છે કેમકે સમસ્ત ગુણે કાંચન અથવા દ્રવ્યના આશ્રયભૂત છે. ” નિર્ધન મનુષ્યની વાત તેના પોતાના ઘરમાં પણ કોઈ માનતું નથી અને ધનવાન મનુષ્ય બીજાનાં ઘરમાં જાય છે તે ત્યાં પણ તેનું દેવના સમાન સન્માન થાય છે. આથી સિદ્ધ થાય છે કે પૈસે એક મહાન શક્તિ છે. દ્રવ્યને “અનર્થોનું મૂળ ” સમજી ઘણા લોકો ધણયુક્ત દષ્ટિથી જુએ છે, પરંતુ એ તેઓની ભૂલ છે. “અનર્થોનું મૂળ” દ્રવ્યની તૃષ્ણ અને લેભ છે. દ્રવ્ય પિતું નથી. એટલા માટે વિદ્વાનોએ ધનને “ઉત્તમ સેવક ” અને “દુષ્ટ સ્વામી ની સંજ્ઞા આપેલી છે.
પરંતુ આમ છતાં પણ ધનોપાર્જન કરવું એ આપણું જીવનનું પરમ ધ્યેય નથી, તે આપણા જીવનના વિશિષ્ટ ઉદ્દેશનું કેવળ સાધન માત્ર છે. ઘડીભર માની લે કે આપણી પાસે અખુટ સંપત્તિ થઈ ગઈ છે, પરંતુ આપણે રાત દિવસ તેની ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિ કરવાની ચિંતા કર્યા કરીએ છીએ, આપણને ખાવું પીવું નથી સુઝતું અને શાંત નિદ્રા પણ નથી આવતી. તો એ ધનથી શો લાભ થવાને? કંઈ પણ નહિ, કેવળ આપણે જીદગીભર કષ્ટ ઉઠાવવાના માલીક રહીશું, ખાવા પીવાનું અને ખર્ચ કરવાનું આપણાથી બની શકે નહિ. છેવટે મધમાખીની જેવી દશા થાય છે તેવી આપણી દશા થશે. પશ્ચાતાપ સિવાય કાંઈ પણ હાથ નહિ લાગે. છંદગીભર શરીરને કષ્ટ આપીને આપણે લત મેળવીએ, પરંતુ તેને ઉચિત ઉપગ
For Private And Personal Use Only
