________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ
માનદ પ્રકાશ.
પરોપકાર, આત્મત્યાગ ઈત્યાદિની-પરીક્ષા થાય છે. એ રીતે ધનને હમેશાં બહુ મૂલ્ય વસ્તુ માનવામાં આવે છે, પરંતુ આજકાલ વિજ્ઞાનયુગમાં અને પાશ્ચાત્ય સભ્યતાની ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિ થવાને કારણે તેની ઉપયોગીતા પણ વધી ગઈ છે. સમય એવા આવી પહોંચ્યા છે કે દ્રવ્ય વગર અનેક સદગુણાને વિકાસ થઈ શકતું નથી. વ્યક્તિ વિષયક જીવન-સંગ્રામમાં તેમજ રાષ્ટ્રીય જીવન સંગ્રામમાં વિજય પ્રાપ્તિ અર્થે દ્રવ્ય એક મહાન સાધન થઈ પડેલ છે. સમાચાર પત્ર વાંચનાર જાણે છે કે આધુનિક યુરોપીય મહાભારતમાં કરોડો રૂપિયા સ્વાહા થઈ જતા હતા. યથાર્થ રીતે જોતાં એ યુદ્ધ યુરેપની આર્થિક શક્તિને એક સારો નમુન હતું. સારાંશ કે પ્રત્યેક મનુષ્યનું કર્તવ્ય છે કે તેણે પોતાના કુટુંબ, સમાજ, દેશ તેમજ રાષ્ટ્રના સાંસારિક સુખને માટે દ્રવ્યને યાચિત ઉપયોગ કરવો જોઈએ. તે માટે સેથી સરલ યુતિ એ છે કે પ્રત્યેક દશામાં આપણે આપણી આવક કરતાં ખર્ચ એ છે કરવો જોઈએ. યાદ રાખવું જોઈએ કે ધનને ઉચિત ઉપયોગ કરવામાં ધન કમાવામાં, ખર્ચવામાં તથા બચાવવામાં કોઈ પણ મનુષ્યની વ્યવહારિક બુદ્ધિની પરિક્ષા થઈ શકે છે. ધનનો ઉચિત ઉપગજ વ્યવહારિક બુદ્ધિની કસોટી છે.
દ્રવ્યના વિષયમાં આપણે ત્રણ બાબતોને હમેશાં વિચાર રાખવો જોઈએ. (૧) દ્રવ્ય ક્યાં અને કેવા ઉપાયથી સંપાદન કરવું. (૨) કેવી રીતે ખર્ચવું. (૩) અને કેવી રીતે બચાવવું. દ્રપાર્જનમાં સૌથી પહેલાં પૅર્ય રાખવાની પરમ આવશ્યકતા છે. ધેય નહિ રાખવાની મનુષ્ય લેભી બનીને તે માટે અનિષ્ટ કાર્યો કરવા તત્પર બની જાય છે. દ્રવ્ય સંપાદન કરવાને બીજે મહત્વપૂર્ણ ઉપાય એ છે કે જરૂર પડે તે આપણે આપણા બાપદાદાની કાર્ય કરવાની પુરાણ અને નિરૂપની રીતિઓનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. દ્રવ્ય સંપાદન કરવાનો ત્રીજો ઉપાય એ છે કે સર્વ કાર્યો દેશ કાળની આવશ્યકતાનુકુળ જ કરવા જોઈએ. ખર્ચ કરવામાં મનુષ્ય વિશેષ સાવધાન રહેવું જોઈએ, કેમકે તેના પર તેનું ભવિષ્ય નિર્ભર રહેલું હોય છે. ખર્ચ કરવાની આપણને પણ કારણથી જરૂર પડે છે, પ્રાણુરક્ષા માટે, પિતાની ઈજજત કાયમ રાખવા માટે, અને કોઈ સત્કાર્ય કરવા માટે. જે એ સિવાય બીજા કેઈ હેતુથી ખર્ચ કરવામાં આવે તો તે અપવ્યય તથા દ્રવ્યનો દુરૂપયોગ જ કહેવાય. દ્રવ્ય બચાવવામાં પ્રથમ એટલું જોઈ લેવું જોઈએ કે આપણી સઘળી જરૂરીયાતો પુરી પાડી છે કે નહિ ? એવું જોવામાં આવે છે કે કેટલાક મનુષ્ય રૂપિયા લુંટાવી દઈને એક પાઈનો મેહ કરે છે. આપણે કાંઈને કાંઈ બચાવવામાં પ્રયત્નશીલ રહેવું જોઈએ. એ વિચાર ન કરવો જોઈએ કે આપણે હમેશાં ઘણું
For Private And Personal Use Only
