________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૭૮
શ્રી આભા પ્રકાશ.
દ્રવ્યને ઉપયોગ.
વિઠ્ઠલદાસ. મૂ. શાહ. આજકાલ પ્રાયે કરીને જોવામાં આવે છે કે ધન, દ્રવ્ય અથવા સંપત્તિના સંબંધમાં અનેક લોકો અનેક પ્રકારના વિચાર ધરાવે છે. કેટલાક તો વૈરાગ્ય ધારણ કરીને કહી બેસે છે કે ધન અત્યંત ખરાબ વસ્તુ છે, તેનાથી અમુક અમુક હાની થાય છે. એટલા માટે તેને એક અત્યંત તુચ્છ અને ત્યાજ્ય વસ્તુ સ જવી જોઈએ. આમ કહેનાર લોકો દ્રાક્ષ ન મળવાથી તેને ખાટી કહેવાવાળા લોકોની જેવા દેય છે. તેઓ હદયથી તે “ભજ કલદારનો મહામંત્ર જપયા કરે છે, પરંતુ કોઈ ન મળવાના કારણથી લેકની સામે મૂળથી પિતાની ત્યાગવૃત્તિનો પરિચય કરાવે છે. એક પ્રકારના લેકે એવા હોય છે કે જેને મત ઉક્ત મતથી બિલકુલ વિરૂદ્ધ હોય છે. તેઓ કહ્યા કરે છે કે સંસારમાં ઈશ્વનો કોઈ સગો ભાઈ હોય તો તે કેવળ ધન-સંપત્તિજ છે. તેઓનું કહેવું એ હોય છે કે વગર પૈસે આપણે કોઈ પણ-હાનામાં ન્હાનું–કાર્ય પણ થઈ શકતું નથી, એટલે સુધી કે ધન વગર આપણે ખાઈપી શક્તા નથી, સુઈ શક્તા નથી, બેસી શક્તા નથી, ચાલી શક્તા નથી, શ્વાસ પણ લઈ શક્તા નથી, એ સર્વ લોકે ધનની શક્તિનું વર્ણન કરવામાં અત્યુક્તિથી કામ લીધા કરે છે. પરંતુ વસ્તુ સ્થિતિ એવી નથી. એ બન્ને પ્રકારના લોકોના મત ભ્રમમૂલક અને અજ્ઞાનથી પરિપુર્ણ છે. યથાર્થ વાત એ છે કે કઈ કઈ લેકે લાચારીથી કહ્યા કરે છે તેટલે દરજજે ધન તુચ્છ અને ત્યાજ્ય વસ્તુ નથી તેમજ તે એટલી બધી અધિક મહત્વપુર્ણ વસ્તુ નથી કે જેના મહત્વનું દિગ્દર્શન કરાવવાને માટે લાંબી લાંબી વાત બતાવવી પડે. હા, એટલું અવશ્ય માનવું પડશે કે ધનના વિષયમાં અપાત્રતા અને આલસ્ય જ ઘણા રાખવાથી કામ ચાલે તેમ નથી. આપણે સ્વીકારવું જ પડશે કે ધન એક ઉપયોગી વસ્તુ છે. તેના વગર આપણું સાંસારિક જીવન દુ:ખપૂર્ણ અને કષ્ટમય બની જાય છે. ઘણાં લોકો ધન–કષ્ટને લઈને નિરાસ બની જઈ સંસારને અસાર સમજવા લાગે છે. કે લોકો તે ધનાભાવને લઈને પોતાના ધનવાન પાડોશી સાથે ઘણાથી વર્તવા લાગે છે. જીવન-સંગ્રામમાં વિજય પ્રાપ્તિ કરવા માટે પ્રસ્તુત લેખમાળામાં જેટલા સાધનો બતાવવામાં આવ્યા છે અને આગળ બતાવવામાં આવશે તેમાં અવસ્થાનુસાર ઉપયુકા ધનને પણ એક અગત્યને માટે ભાગ ભજવે છે. ખરી વાત તો એ છે કે ધન વગર સંસારમાં મનુષ્યનું વ્યવહારીક જીવન શિથિલ અને નિરૂપયેગી બની જાય છે, એટલા માટે એટલું ઉચિત છે કે આપણે આલસ્ય. મય વિવાદો દ્વારા દ્રવ્યને તિરસ્કરણય વસ્તુ ન સમજવી જોઈએ, કિન્તુ સાચાં અને ખુલાં હૃદયથી સંકેચ રહિતપણે એટલું માની લેવું જોઈએ કે ધન એક ઉપગી વસ્તુ છે. જેના અભાવને લઈને મનુષ્યની દશા પાંખ વગરના પક્ષીની જેવી થાય છે.
For Private And Personal Use Only
