________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દ્રવ્યના ઉપયાગ.
૮૩
દિવસ પુષ્ટ બની રહેલ છે. જ્ઞાન-દષ્ટિના અભાવને લઈને લોકોમાં એટલું સાહસ નથી કે તેઓ એ બધાને તોડી શકે. સખેદ કહેવું પડે છે કે જ્યાં સુધી એ કુરીતિઓ સમૂળ નષ્ટ નહિ થાય ત્યાં સુધી હિંદુ સમાજ મરણેનુખ બનતે જશે. કુરીતિઓને લઈને કોઈ પણ મનુષ્ય ઉન્નતિના માર્ગમાં અગ્રેસર થઈ શકતું નથી, ઉલટું એને દેવું કરીને પોતાનું કામ ચલાવવું પડે છે. કેમકે તે એમ ઈચ્છતે હોય કે પોતાના કુટુમ્બીઓ પોતાને ધનવાન અને ઉદાર માન્યા કરે. એનું ફળ દ્રવ્યના અપવ્યય સિવાય બીજું શું હાઈ લકે? આવી સ્થિતિમાં ઉચિત તે એ છે કે આપણે આપણી જરૂરીયાત જેમ બને તેમ ઓછી કરવી અને બની શકે તો તેને સર્વથા ત્યાગ કરે.
આપણુ આવક અનુસાર વ્યય કરવામાં મહાન બુદ્ધિમત્તાની આવશ્યકતા છે. જે મનુષ્યનો ખર્ચ આવક કરતાં અધિક હોય છે તે સત્યનિષ્ટ રહી શક્તો નથી. એટ લા માટે જે મનુષ્ય સચ્ચરિત્રતાની કિંમત સમજ્યા હોય છે તેને માટે જરૂરનું છે કે તેણે પોતાની આવક કરતાં અધિક ખર્ચ કદિ પણ ન કર જોઈએ. કઈ કઈ મનુષ્ય કહ્યા કરે છે કે અમારી આવક સ્વરૂપ હોવાથી અમારે બહુ ખર્ચ થાય છે, પરંતુ એ તેઓની ભૂલ છે. સાચું તો એ છે કે તેઓની આવક જેટલી વધે છે તેટલી ખર્ચ કરવામાં સરળતા થાય છે. કેમકે જે પરિમાણથી આવક વધતી જાય છે. તેનાથી અધિક પરિમાણથી તેની ખર્ચ કરવાની પ્રવૃત્તિ પણ વધતી જાય છે. એટલા માટે પ્રત્યેક મનુષ્ય એવી જાતના ખર્ચની પ્રવૃત્તિ રોકવી જોઈએ અને હમેશાં કોઈને કંઈ બચાવવાનો પ્રયત્ન કરતાં રહેવું જોઈએ. એ બચાવેલી રકમ ભવિષ્યમાં તેને ભારે મદદરૂપ થઈ પડે છે, અધિક દ્રવ્ય સંપાદન કરવામાં સુખ નથી હતું, સુખ તો છે ખર્ચ કરવામાં તેમજ સંતોષ રાખવામાં રહેલું છે. સુખ પ્રાપ્તિ માટે મનુષ્યને સંયમી અને સ્વાર્થ ત્યાગી થવું પડે છે, કેમકે તેના ચાંદી (દ્રવ્ય ) માં એટલી શકિત રહેલી નથી કે તે મનુષ્યને માટે સ્વાચ્ય ખરીદી શકે મનુષ્ય જે કાઈ કમાય છે તે તેની આવક નથી, તેની ખરેખરી આવક તો તે જે કાંઈ બચાવે છે તે છે. કેટલા લોકો મિતવ્યયિતાને ભૂલથી કૃપણુતા સમજે છે, પરંતુ મિતવ્યયિતા એ કૃણતા નથી. મિત વ્યયિતાને એ અર્થ છે કે પોતાની સ્થિતિ તથા આવક અનુ. સાર અમુક હદ સુધી ખર્ચ કરવો મિતવ્યયિતા એક સગુણ છે, પરંતુ કુપણુતા દુર્ગુણ છે. જગના અધિકાંશ લોકોની દરિદ્રતા તથા પરાધીનતાનું એક મુખ્ય કારણ એ છે કે તેઓ “થોડી થોડી ” બચત કરતા રહેવાનું તુચ્છ સમજે છે જે મનુષ્ય પ્રતિમાસ બે અઢી રૂપિયા પણ બચાવી શકે છે તે વર્ષની આખરે પચીસ ત્રીસ રૂપિયાને માલીક બની શકે છે, પરંતુ જે મનુષ્ય પિતાની લોલુપતા પૂર્ણ
For Private And Personal Use Only
