________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બો તારગા તાઈનું ઐતિહાસિક દર્શન પંદરમી સદીમાં અસ્તિત્વ જોગવતા પ્રખર વિદ્વાન આચાર્ય મુનિ સુંદર, સૂરિ, પં. પ્રતિકામ, અને જીનમંડન ગણિ અનુક્રમે જિનસ્તવ રત્નકેશ”
સમસભાગ્ય કાવ્ય” અને “કુમારપાળ પ્રબન્ધ'માં આ તીર્થનું નામ “તારણદુર્ગ” એવું આપે છે. આમાં “તારણ” એ પર્વતનું નામ છે, અને “દુર્ગ એ શબ્દ ગઢને વાચક છે. આ ઉપરથી આજ તારંગા” તે કાલે લેકમાં “તારણગઢ' કહે વાતો હશે, એવું અનુમાન થઈ શકે છે, અને આ ઉપરથી ત્વરિત ઉ ચાણને લીધે તારણગઢ તારલ્મઢ=નારંગતરંગારંગા' આ ક્રમિક વિકાર થતાં આજનો તારંગા” શબ્દ બન્યું હોય એમ જણાય છે, અથવા પ્રભાચંદ્રસૂરિએ આપેલા “તારંગનાગ” નામના અન્ય શબ્દનો લોપ થતાં પણ “તાર ગા” એ શબદ બનવા સંભવ છે, ગમે તેમ હું પણ “તારાદેવી' ના નામથી “તારંગા’ શબ્દની ઉત્પત્તિ સ્વીકારવાને તે હજી પણ અમારું મન સં કેચ ધારણ કરે છે એ વાત સ્પષ્ટ કહી દેવી જોઈએ.
તેરમી સદીનું તારંગા. તારંગાને ઈતિહાસ વિશેષ રૂપમાં તેરમી સદીથી શરૂ થાય છે, અને તેને સુપાત કરનાર ગુર્જર દેશને મહારાજા પરમહતકુમારપાળ અને ગુર્જર વિદ્વાનેનાં મુખ ઉજજવલ કરનાર મહાન જૈનાચાર્ય શ્રી હેમચંદ્ર છે. જેનધર્મના પરમ સહાયક ગુર્જરભૂમિના પુત્રરત્ન આ બંને મહાપુરૂએ આ પર્વત પર ભગવંત અજીતનાથની સ્થાપના કરીને પિતાના દેહને અછત બનાવે છે, અને પોતાનાં પુણ્ય નામને ચિરસ્મરણીય કર્યો છે. આ બીના માત્ર જેને જ નહિ પણ ગુજરાતી માત્રને અભિમાન ઉત્પન્ન કરે તેવી છે.
એવી કથા પ્રચલિત છે કે ગુર્જર મહારાજા કુમારપાળે શાકંભરી નગરીના નાથ અર્ણોરાજ ઉપર એકથી વધુ ચઢાઈ કરી પણ પિતે તેમાં કૃતકાર્ય થયે નહિ તે પરથી કઈ સાતિશય દેવની સહાયતા લેવાની તેની વૃત્તિ થઈ. આ વાત પિતાના મંત્રિ વામને જણાવતાં તેણે પાટણના જીનાલયની દેવકુલિકામાં પિતાના પિતા ઉદયન મંત્રિએ સ્થાપન કરેલ અજીતનાથની પ્રતિમાને અદભુત પ્રભાવ વર્ણવ્યું, તે સાંભળી રાજાએ તે પ્રતિમાની ઘણા જ ભાવથી પૂજા ભક્તિ કરીને એ સંકલ્પ કર્યો કે જે આ વખતની ચઢાઈમાં વિજ્ય થયે તે તેના માકરૂપ આપના તીર્થની સ્થાપના કરીશ.” આ સંકલ્પ કરીને રાજાએ અણેરાજ પર ફરી વાર ચઢાઈ કરી, અને તેમાં તેને વિજય-લાભ થયે. આથી કૃતજ્ઞ શિરામણ ચાલુક્યરાજે તારંગા પહાડ પર અદ્વિતીય ઉચાઈવાળે જીનપ્રાસાદ તૈયાર કરાવ્યું અને તેમાં પોતાના ગુરૂ આચાર્ય શ્રી હેમચંદ્રતા હાથે એકસે એક
ગુલની ઉંચાઈવાળી અછતનાથની પ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠ. કરાવી.
For Private And Personal Use Only
