________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ન દષ્ટિએ લોકમાન્ય તિલક,
કત હેઈ આપણા બુદ્ધિના વિષયની બહાર છે. પરંતુ એમણે લખેલા એક મિત્ર તરફના પત્રમાં પારદર્શક રીતે દેખાઈ આવે છે કે સરકાર તરફ એમનું વલણ દ્વેષ કે તિરસ્કારવાળું નહોતું પરંતુ વફાદાર રહીદઢતાથી હિંદના લેકને સ્વરાજય પ્રાપ્ત કરાવી આપવા તરફ અને તે ખાતર સરકાર તરફથી પોતાના અંગે થતી પ્રત્યેક પ્રકારની અવગણના સહન કરી લેવા તરફ હતું અને અથાગ આત્મબળવડે પોતાની ધારેલી મુરાદ બર ન આવે ત્યાં સુધી અશ્રાંત શ્રમમાંથી પાછા હઠવાની પિતાની વૃત્તિને પૂર્વ જન્મના સંસ્કારોથી નાબુદ કરેલી હતી. “વિનૈઃ પુનઃ પુનરિ રિ
જમાના માથપુરમાના જ વિનંતિ” એ નીતિ વાક્યને યથાર્થ રીતે પિતાના આત્મ ગુણ સાથે વણ દીધું હતું,
માંડલેમાં જ્યારે રાજપ્રતિનિધિ તરફથી પરહેજ કરવામાં આવ્યા ત્યારે તેમના અગાધ આત્મબળે પામરતા નહીં સવીકારતાં ત્યાં ભગવદ્ ગીતાનું રહસ્ય લખવું શરૂ કર્યું. અને પૂર્વ પશ્ચિમના વિદ્વાનોના વિચારોનું સમેલન કરી–પશ્ચિમના જડવાદને આર્યાવર્તના અધ્યાત્મવાદ સાથે વિરોધી ઠરાવી. પિતાની વિદ્વત્તાને પરિચય જ્યારે તેઓ કેદમાંથી છુટ્યા ત્યારે લગભગ નવસે પાનાનું સુંદર સાહિત્ય જનસમાજ સમક્ષ પ્રકટ કરી યથાર્થ રીતે બતાવી આપે છે. ભગવદ્દગીતામાં એમણે કર્મગ સિદ્ધ કર્યો છે અને –
"तस्मादसक्तः सततं कार्य समाचर
___ असक्तोह्याचरन् कर्म परमाप्नोति पूरुषः।" અર્થાત –“તેટલા માટે હે મનુષ્ય! આસક્તિ રહિતપણે પુરુષાર્થ કર! તેથી જ તું પરમપદની પ્રાપ્તિ કરી શકીશ.”
–એ સૂત્રને હૃદયમાં સતત ધારણ કરી પિતાનું જીવન કર્મયોગમાં વિતાવ્યું છે. એ કગ સાથે જૈનદષ્ટિને શું સંબંધ છે, અથવા એમના કર્મયોગ સાથેના વિચારે જૈન દર્શનને તદન સાનુકૂળ છે કે કેમ? એ હકીકતની વિગતમાં અમે યહાં ઉતરવા માગતા નથી. પરંતુ ગીતા રહસ્યમાં કોઈ કોઈ સ્થાને એમણે જેને દેશ ઉપર એવા વિચારે દર્શાવેલ છે કે “જૈન ધર્મની પેઠે સૈદ્ધ ધર્મ પણ - દિક ધર્મ રૂપ પિતાના પિતા પાસેથી જોઈએ તેટલે મીલક્તને હિસે લઈ કે કારણને લીધે જુદા નીકળેલા પુત્ર સ્થાને છે.”—એમના જેવા વિદ્વાનને જૈન દર્શન નની સૂક્ષ્મ હકીકત જાણવાના અભાવે અપૂર્ણ માહીતીવાળી સિતિમાં તેમ લખવું પડયું હશે, જેથી દિલગીરી દર્શાવ્યા વગર ચાલતું નથી કે લગભગ ત્રણ વર્ષ પુર્ણ થયાં ગુર્જર ભાષામાં ગીતા રહસ્ય ભાષાંતર થઈને બહાર પડયું છતાં જેના દર્શનના
For Private And Personal Use Only
