________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આંત્માનંદ પ્રકાશ.
જૈન દષ્ટિએ લા૦ મા૰ તિલક.
લા॰ મા॰ તિલકની દેશસેવાથી કાણુ અજાણ્યું છે ? એમના અવસાને હિં'ને શાકજનક સ્થિતિમાં મૂક્યું છે. એમનુ પૂરેપુરૂ વિશાળ સ્વરૂપ સમજવા માટે અત્યંત દીર્ઘદષ્ટિની આવશ્યકતા છે. માત્ર હિંદીઓનાં હૃદયજ એ ખાટ યથા અનુભવે છે; અને કોઇક ભાગ્યા તૂટ્યા શબ્દોમાંજ પેાતાની લાગણી પ્રકટ કરી શકે છે.
એકવીશમે વર્ષે ગ્રેજ્યુએટ; ન્યૂ ઇંગ્લીશ સ્કૂલ અને ફર્ગ્યુસન કૉલેજના સંસ્થાપક, ધારાસભાના ભૂતપૂર્વ સભાસદ, મરાઠા અને કેસરી પત્રના પચ્ચીશમે વર્ષે તંત્રી, સ્વદેશ સેવાની ખાતર માંડલેના એક કેદી, છ વર્ષની કેદ ભાગળ્યા છતાં રાજકીય પ્રવૃત્તિમાં ચાલુ શખેલા અવિરત પ્રયત્ન, હિંદીઓને રાજતંત્રની નીતિ સવાંગે સમજાવીને ઘડી આપનાર, લેાકમાન્યપણૢ સર્વવ્યાપક હોવા છતાં સાદું જીવન, નિરભિમાનતા અને નીડરતાથી · સ યુક્ત અને કૉંગ્રેસના સંચાલક, વિગેરે વિગેરે:---
માવી ભરચક જીંદ્રગીનુ અવલેાકન એક દષ્ટિપાતમાં કાણું કરી શકે? એમાં પ્રકટ થયેલા વિરલ ગુણા એમાં દર્શાવેલા સમર્થ વિચાર, અને એમાં કરેલી મહાન સ્વદેશ સેવાની કાંઈક ઝાંખી કરવા પુરતું જ આપણી બુદ્ધિ કામ કરી શકે.
તેમની જે જે ખાદ્ય પ્રવૃત્તિએ જનસમૂહમાં જોવામાં આવી છે તે તે બાહ્ય પ્રવૃત્તિએ તેમના અંતરગ વિચારને અનુકુળ હાઇ પ્રશસ્ય અને પૂજાવાને ચેાગ્ય ગણાઈ છે. જૈન ઢષ્ટિ પણ વિચાર અને વર્તનને સુવર્ણ અને સુગંધના દાંતવર્ડ વખાણે છે. તેથીજ જૈન દર્શનમાં શ્રદ્ધા અને ચારિત્ર ઉપર પ્રત્યેક વ્યક્તિ પરત્વે ખાસ વજન આપવામાં આવ્યુ છે. જ્યારે પ્રાકૃત મનુષ્ય મનુષ્યની ખાદ્ય સેવાની કદર કરતા ડાય ત્યારે જૈન સૃષ્ટિ કે જે હંમેશાં શુષ્ણેાનેજ પૂજતી આવી છે, અને અંતરંગ ગુણાને મુખ્ય સન્માન આપતી આવી છે તે હૃષ્ટિએ લે॰ મા॰ તિલકનું જીવન કેટલું ઉન્નત હતુ તે જરા તપાસીએ.
સંસ્કૃત ભાષાના તથા વેદાંતાદિ ધામિક પ્રથાના અભ્યાસી તરીકે સમર્થ વિદ્વાન છતાં પોતાની શક્તિના ઉપયાગ માટે ભાગે રાજકીય ક્ષેત્રની પ્રવૃત્તિમાં એમણે જીવ. નભર કર્યાં છે. એમ કહેવામાં આપણે જરા પણ ભુલતા નથી. રાજકીય ક્ષેત્રની પ્રવૃત્તિના હેતુ પ્રજાને સ્વરાજ્યના જન્મ સિદ્ધ હક્કની પ્રાપ્તિ કરાવવા રૂપ એમના હૃદયમાં જવલંત હતા. જૈન દૃષ્ટિએ મનુષ્યના અનેક વ્યાપક ગુણ્ણામાંના એ એક ગુણુ છે. કેમકે સ્વદેશ સેવામાં દુ:ખી મનુષ્યેાના ઉદ્ધાર કરવા એ મહાન સૂત્ર ગુપ્તપણે અંતર્ગત થયેલું છે. એમનું હૃદય સરકાર તરફ કેવું હતું એ જ્ઞાનીંગમ્ય હકી
For Private And Personal Use Only
