________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શી ખાનનંદ પ્રકાશ.
નામ અને હેતુ વિધાની એવી કલ્પના છે કે આ પર્વતનું “તારંગા” નામ પડવાનું કારણ * તારે"ની સ્થાપના હોવી જોઈએ અલબત્ત તારાદેવીની સ્થાપનાની પહેલાનું
ન મ આ રન ઈતિહાસ પૂરૂં ન પાડે ત્યા સુધી આ કલ્પનાને આપણને તદ્દન
ધ શકી નહિં, તથાપિ તે પર નિશ્ચયાત્મક વિશ્વાસ પણ બાંધી શકાય તેમ નથી. કારણ, પૂર્વે હિન્દુસ્થાનમાં બે પદ્ધ ધર્મને સાર્વત્રિક પ્રચાર હતું, તે ધર્મના અનુયાયિએ કેટલાંએક વેદિક અને જૈન ધર્મનાં તીર્થો સ્વાધીન કરવા ઉપરાંત ઘણએક નવાં તીર્થો સ્થાપ્યાં હતાં, અને ત્યાં પોતાની માન્યદેસી “તારાની સ્થાપના પણ કરી હશે છતાં કઈ પણ તીર્થ કે પર્વતનું “તારંગા” એવું નામ કેમ ન પડયું ? એવી પ્રતિકલ્પના પણ કરી શકાય છે, તેથી નામને નિશ્ચિત હેતુ હજી પણ અંધારામાં જ રહે છે. એમ કહેવું અયોગ્ય નથી.
સં. ૧૨૮૫ માં લખાયેલા મહામાત્ય વસ્તુપાળના લેખમાં આ પર્વતનું નામ “તારંગક પર્વત ” લખ્યું છે.
વિકમની ૧૪મી સદીના પૂર્વાહમાં થઈ ગયેલ આચાર્ય શ્રી પ્રભા ચન્દ્ર પિતાના પ્રભાવક ચરિત્રમાં આનું નામ “તારંગનાગ” અથવા “તારાંગનાગ” લખે છે. આ નામ ઉપરથી અનેક પ્રકારના અર્થની કલ્પના થઈ શકે છે પણ ઈતિ. હાસમાં નિરૂપયોગી હોવાથી તે અત્ર આપવાની જરૂર નથી.
૧ ઈતિહાસવેત્તા વિદ્વાન ફાર્બસ સાહેબ રાસમાલ માં તારંગાના સંબંધમાં લખત જણાવે છે કે ડુંગર ઉપર દેવી મરણમાતા, દે આવી રહ્યું છે. તેના ઉ થી “તરિંગ” નામ પડેલું છે અને તે વેગવછરાજ અને નાગપુત્રી તેની સ્ત્રી હતી તેની વેલાથી છે.) ( રાસમાળા ભા ૦ ૧ પૃ૦ ૨)
એજ લેખક વેણીવછરાજના સંબંધમાં નીચે પ્રમાણે લખાણું કરે છે -- કલિયુગમાં જ્યારે યુધિષ્ઠિરનું નામ માણસના સંભારણામાં તાજુ રહી ગયું હતું અને જગતને દેવામાંથી છોડવાને જોવામાં વિક્રમ થયો ન હતો તેવામાં ઈડરમાં વેણુવછરાજ રાજ્ય કરતો હતો (રાસમાલા ભા. ૧ પૃ. ૫૪૭).
ફાર્બસ સાહેબના આ બંને ઉલેખો એમ જણાવે છે કે તારણદેવીની સ્થાપનાથી આ પતનું નામ તારંગા પડ્યું અને તાદેવીની સ્થાપના કમાં કમ બે હજાર વર્ષના પહેલા જે વે છરી ના સમય છે, પરંતુ તારાદેવીને લેખ રાસમાલ ન કર્તાના આ કથનને મુ મ . ' ' , ક તે લ છે ઉપરથી તે માલમી સદીથી પુણે હેય એ ને કઈ પણ
- વત્ત કહી શકશે નહિં. તારાદેવીના નામ પર્વતનું નામ તારંગ પડવાની માન્યતા કે મદિર છે તે વાયક આ ઉપરથી સમજી શકશે.
For Private And Personal Use Only
