Atmanand Prakash Pustak 017 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

મનુષ્યની પ્રભાશીલતા.
1
ચાલી રહી હોય છે તેમાં વિલક્ષણ પ્રકારની પ્રભાવશીલતા રહેલી છે. આટલે પ્રભાવ ઈચ્છા અથવા સંકલ્પ કર્યોથી પણ આપણે આપણી પ્રવૃત્તિઓથી પાડી શકતા નથી. આખા દિવસમાં એક ક્ષણ પણ એવી નથી જતી કે જેમાં મનુષ્યો પોતાની પ્રભાવશીલતાથી સંસારમાં કાંઇને કાંઈ પરિવર્તન નથી કરતા, પરંતુ એ પરિવર્તન એટલું બધું ધીમે ધીમે થાય છે કે મનુષ્યને એનું પૂરેપૂરું જ્ઞાન પશુ હેતુ નથી,
તેજ, પ્રકાશ, વિદ્યુત, આકષણ આદિ પ્રકૃતિની સંસ્તુ શક્તિએ હુમેશાં અવ્યક્તપણે અને માનભાવે પાતાનું કાય માલ્યા કરે છે. આપણા દ્રષ્ટિપથમાં તે કંદ આવતુ નથી. તેની સ્થિતિનું જ્ઞાન આપ્ણને તેનાં કાર્યો અને પશ્ચિમથી થાય છે. પ્રકૃતિમાં દ્રશ્યમાન થતાં પદાર્થાતુ પાિમ અદ્યપદાર્થોના વૈભત્રની સાથે સરખાવતાં તદ્ન તુચ્છ લાગે છે. દેખાવમાં સૂર્ય થશે ો છે, તેના પ્રકા પણ ઘણા જ વધારે છે; પરંતુ પૃથ્વીના જીવ જંતુઓ તથા વનસ્પતિ ઞગેરેના સ’પૂર્ણ પાષણ અર્થે સૂર્યનું તેજ પુરતુ નહિ હાવાથી વિશેષ પ્રકાશ માટે આપણને તારાઓના આશ્રય લેવાની જરૂર પડે છે, જે તારાઓ પૃથ્વીથી અતિશય દૂર છે અને તેથી જ જે સંપૂર્ણત: જોઇ શકાતા નથી. આમ હુારી રીતે પ્રકૃતિ હમેશાં આપણને બતાવે છે કે અદશ્ય પદાર્થોની શક્તિ દ્રશ્યમાન પદાર્થોની કિતથી અનેક ગુણ વધારે છે.
પ્રત્યેક મનુષ્યના હાથમાં ભેલ ધલા બુરૂ કરવાની અદ્ભુત ક્તિ રહેલી છે. આ શક્તિ તેના જીવનના પ્રભાવ છે. અમુક મનુષ્ય વાસ્તવિક રીતે કેવા છે, તેના અંતરંગ ભાવ અને વાસ્તવિક વિચારે કેવા છે એ સવનાં પ્રતિબિંબરૂપ એ વ્યક્તિ છે. કાઇ મનુષ્ય કઈ પણ કાર્ય ન કરતા હાય, તેપણુ તે પોતાના જીવનથી સંસારમાં હર્ષ વા શેક, આથા વા નિરાશા, આદાય વા કાય, સુખ દુ:ખાદિ ગુણુ અવગુણ સવંત પ્રસારે છે. આપણા જીવનમાં એ કાયા હમેશાં બન્યાં કરે છે એક તા એ કે ખીજા લેાકેા ઉપર આપણા પ્રભાવ પાડવા તે અને બીજું આપણા ઉપર ખીજાને પ્રભાવ પડવા તે; કેમકે આપણા બીજા ટેકે ઉપર અને બીજા લેાકેાના આપણા ઉપર પ્રભાવ નિરતર પડયા કરે છે.
સંસારમાં અનેક સ્ત્રી પુરૂષ એવા હાય છે કે તેઓની સ્થિતિ માત્ર હુ અને આનદનુ કારણ થઇ પડે છે. તેમાનાં દર્શનમાત્રથી આનંદ અને પ્રમાદ ફેલાઇ રહે છે, વાતાવરણ શાંતિમય જાવા લાગે છે અને ક્ષણભર તેા એવુ ભાન થાય છે કે જગત્ આનંદ અને આશાનું જ સ્થાન છે; પરંતુ કેટલાક એવા મનુષ્ય પણ હાય છે કે જેએની માત્ર આકૃતિ જોવાથી અશાંતિને અનુભવ થવા લાગે છે, વિનાકારણ આપણા હૃદયમાં ચિંતા અને ગભરાટ ઉપન્ન થાય છૅ, રાત્રંત્ર નિરાશા