________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનુષ્યની પ્રભાવશીલતા.
૬૫
ધિનું નિરંતર સેવન કરવું જોઈએ. આપણે જે લોકોની વચમાં રહીને જીવન ગાળવાનું હોય છે તેના ગુણેની જેટલી અસર થાય છે તેટલી તેઓનાં કાર્યોની થતી નથી. તેથી એ આવશ્યક છે કે આપણે આપણી જાતને સારા પ્રમાવામાં રાખવી જોઇએ અને ખરાબ પ્રભાવથી બચાવવી જોઈએ.
આપણે પ્રભાવ બીજા ઉપર પાડવા માટે પ્રથમ તો એ જરૂરનું છે કે આપ ણને આપણું પિતાની વાતમાં શ્રદ્ધા હેવી જોઈએ અને જે વાતેમાં શ્રદ્ધા હોય છે તેને વ્યવહારમાં મુકવી જોઈએ, અર્થાત જેવી વાણી તેવું વર્તન હોવું જોઈએ.
જ્યાં સુધી આ પ્રમાણે નહિ અને ત્યાંસુધી બીજા લોકો ઉપર આપણે પ્રભાવ પડી શકશે નહિ. આપણે ગમે તેટલું કહેશું તે પણ તેઓ આપણી વાત કદિ' પણ માનશે નહિ, અને આપણી વાતમાં તેઓને વિશ્વાસ પણ બેસશે નહિ. જે પ્રમાણે કરવાનું આપણે બીજાને કહીએ છીએ તે પ્રમાણે જે આપણે પોતે કરીએ છીએ તે આપણા કહ્યા વગર લોકે આપણું અનુકરણ કરવા લાગે છે. અંગ્રેજીમાં કહેવત છે કે “Example is better than precept” એટલે કે કહેવા કરતાં કરી બતાવવું વધારે સારું છે. લેહક લોહને પોતાના તરફ ખેંચી લે છે તેનું રહસ્ય એ છે કે તે લોહના કટકાને ચુંબક બનાવે છે અને પછી જ ખેંચી શકે છે. લેહમાં લેહત્વજ ગુણ રહે છે, તે તે કદાપિ ખેંચી શકતું નથી. આ વાત આપણી બાબતમાં પણ ઘટાવી શકાય છે. જે મા પાપ પતે સુશીલ નથી હોતા તેઓ પોતાનાં બાળકોને કદાપિ સુશીલ બનાવી શકતા નથી. મદિરા પીનાર માણસ કઈ દિવસ પણ બીજાને મદિરા પીવાની ટેવથી મુક્ત કરી શક્તો નથી. જે માતા પિતે અસત્યવાદી હોય છે તે પોતાના પુત્રને સત્યવાદી થવાને ગમે તેટલો ઉપદેશ આપ્યા કરે, તે પણ પુત્ર અસત્ય બોલવાનું છોડી શકતુંનથી. માતા વાણી દ્વારા કડે છે કે અસત્ય ન બેલ; પરંતુ તેનો પ્રભાવ કહે હોય છે કે અસત્ય બોલે. તેથી જ જે માતા પિતા ઈચ્છતા હોય છે કે પિતાનાં બાળકે અસત્ય બેલતાં અથવા બીજા કઈ અવગુણ ન શીખે અને ઉત્તમ ગુણે જ ગ્રહણ કરે તેઓને પિતે ઉક્ત સદગુણે પિતામાં ઉત્પન્ન કરવા જોઈએ અને તેને અનુરૂપ પ્રવૃત્તિ કરવી જોઈએ. આમ થશે તે પછી બાળકોને કહેવાની પણ જરૂર નહિ પડે. તેઓ સ્વયં સક્યુરી બની જશે. બાળકે આપણે માનસિક, વાચિક અને કાયિક સર્વ પ્રવૃત્તિઓને સવભાવન: અવલક્યા કરે છે અને તદનુસાર તેઓનું જીવન ઘડાય છે. આમ હોવાથી આપણે આપણાં બાળકોને જેવા બનાવવા ઈચ્છતા હોઈએ તેવા આપણે પોતે બનવું જોઈએ.
પ્રભાવની શક્તિ અદ્દભુત છે. કોઈ પણ એનાથી બચી શકતું નથી. આ સંસારમાં એવો કોઈ પણ મનુષ્ય નથી કે જેને પ્રભાત બીજા મનુબે ઉપર ન પડત
For Private And Personal Use Only
