Atmanand Prakash Pustak 016 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૩૦૨
શ્રી આમાનદ પ્રકાશ. કુશાગ્રબુદ્ધિથી યંત્ર થડા વખતને માટે શું કારણથી અટકી ગયું છે તે તરતજ જોઈ અને સમજી શકે છે. તે પ્રસંગે શું કરવું તે તેને જાણવામાં હોય છે, કેમકે તે કારણે સમજી શકે છે; પરંતુ એક જડબુદ્ધિ હાંકનારને આ પ્રકારની મુશ્કેલી આવી હોય તો તેને કલાકો સુધી રોકાઈ રહેવું પડે છે.
ડાહ્યા અને બુદ્ધિશાળી મનુષ્યોને અજ્ઞાન અને મૂર્ખ લોકોના ગાઢ સહવાસમાં આવવું ઘણું મુશ્કેલી ભરેલું લાગે છે. જેઓ પ્રત્યુત્તર આપવાને અને પિતાની કિંમત સમજવાને અશકત હોય છે તેવા લોકોની સમક્ષ અત્યંત ચતુર વિચારક અને બાલનારને મૈન ધારણ કરવું પડે છે. આમ હોવાથી જે સ્ત્રીપુરૂમાં સમજશકિતને સર્વથા અભાવ હોય છે તેઓને સદ્દબુદ્ધિ અને સુવિકાસથી પ્રકાશિત બનેલા લેકો. ના સમૂહમાંથી બહિષ્કાર થાય છે. આપણા પોતાના અધિકાર તરફ આપણું સર્વનું આકર્ષણ થાય છે, અને જે આપણે જડ અથવા સ્થિર રહીએ છીએ તે તેવી પ્રકૃ: તિના મનુષ્યના સમુદાયમાં જ આપણે રહેવું પડે છે. હજુ આપણે દંભને, સુદ્રતાને અને સાંસારિકતાને ચાહીએ છીએ એવું આપણને થોડું પણ જ્ઞાન હોય ત્યાં સુધી આપણે માનસિક અને આધ્યાત્મિક દારિદ્રયમાં પ્રકટપણે ઉભા રહીએ છીએ, અને ત્યાં સુધી દેવી પ્રાણીઓનો સહવાસ અનુભવવાની આશા રાખવી તે મુખ છે. ખરેખરા વૈભવની ન્યૂનતા જેની સાથે આપણું ઐકય થઇ શકે એવું ન હોય તેના સમૂહમાં મિશ્ર થતાં આપણું મનવૃત્તિને અટકાવશે, અને જ્યાં સુધી આપણે આપણુ કરતાં ઉત્ક્રાંતિકમમાં વધારે આગળ વધેલા આત્માઓ સાથે સંયુકત થવાને અધિકૃત ન થઈએ ત્યાં સુધી આપણે આપણું પોતાના સ્થાન પર પડ્યા રહેવું પડશે એ સ્વાભાવિક છે.
આપણું આસપાસની પરિસ્થિતિ અને અગત્યની બાબતે સમજવામાં, સ્વપરને જાણવામાં અને સુખદુઃખને નિર્ણય કરનારા નિયમે જાણવામાં આપણે નિષ્ફળ નિવડયા છીએ તેનું કારણ એ છે કે આપણામાં સમજશકિતને અભાવ છે, અને આવી ગેરસમજુતીથી જ ભૂલ, નિરાશા, અને દુ:ખ ઉદભવે છે. ઉદાહરણર્થ જે આપણને શારીરિક આરોગ્યના નિયમોનું સંપૂર્ણ જ્ઞાન નથી હતું તો આપણે અનેક ભૂલ કરી બેસીએ છીએ જેને પરિણામે આપણને પિતાને અને કદાચ આપણું આધારભૂત અન્ય મનુષ્યોને માંદગી, પીડા અથવા અકાળ મૃત્યુના પંજામાં સપડાવું પડે છે. શુદ્ધ સાત્વિક ખોરાક, પુષ્કળ કસરત, તાજી હવા અને નિયમિત વ્યવસાય આદિ જે જે વસ્તુઓ પર સંપૂર્ણ આરોગ્યતાનો આધાર છે તે યથાર્થ રીતે સમજવાથી આપણે પોતાને અને આપણુ આધારભૂત અન્ય લોકોને ઘણું અગવડતા, હાનિ અને દુ:ખથી મુકત રાખી શકશું એમાં લેશ પણ સંશય નથી.