Atmanand Prakash Pustak 016 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

સમજશકિતની બક્ષિસ.
૩૦૩
ચારિત્ર્ય સંબંધી, આપણી આસપાસના લોકો તરફ આપણાં વર્તન સંબંધી, આપણા જાતિભાઈઓની સેવા સંબંધી અને આધ્યાત્મિક ઉત્કર્ષ સંબંધી જે ઉચ્ચ તર કાયદાઓ છે તે અનુસાર પ્રત્યેક આત્માને શિક્ષા અથવા બદલે મળે છે. તેના અનિવાર્ય વ્યાપારથી અજ્ઞાત રહેવાથી આપણે સંભાળ વગર જીવન વહન કરવાને લલચાઈએ છીએ, વિચાર, વાણી વા કર્મથી બીજાને નુકશાન કરીએ છીએ, અન્યના હકક ઉપર તરાપ મારીએ છીએ અને અન્યની લાગણુઓ દુ:ખાવીએ છીએ. આ પ્રમાણે કરવાથી આપણે પ્રત્યકારના બીજે વાવીએ છીએ, કદાચ આપણે ખુલ્લી રીતે દયાહીન ન થઈએ તોપણ આ જીવનમાં પરહિત કરવાના જે પ્રસંગો પ્રાપ્ત થાય તેને આપણે સમજશકિતના અભાવને લીધે દુરૂપયોગ કરશું, આપણું દ્રવ્યને, બુદ્ધિનો અથવા શકિતનો ઉપયોગ કરશું નહિ અથવા તે દુરૂપયોગ કરશું એ પુરેપુરો સંભવ છે. જે આપણે આપણું ગુપ્ત શકિતઓ પ્રકટ કરવાનું અને આપgી જાતને આધ્યામિક સત્વ તરીકે જાણવાનું કદિ ઉચિત ગણતા નથી તો પ્રાંતે આપણને નુકશાન સહન કરવું પડે છે, કારણ કે પ્રભુનાં બાલક તરીકે આપણે આપણા જન્મસિદ્ધ હક્ક રામજી શકતા નથી, એપ્ટિક સ્થિતિ કરતાં કોઈ ઉચતર સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરવાની આપણી નૈસર્ગિક શકિત સમજી શકતા નથી તથા સર્વજ્ઞ અને સર્વશકિતમાન પ્રભુની સાથેના સંબંધને લઈને આપણામાં રહેલી અમાપ અને અનંત શકિતઓનું ભાન આપણને આ જીવન દરમ્યાન થઈ શકતું નથી. આથી આપણામાં શ્રદ્ધાનું પ્રમાણ અત્યપ થઈ જાય છે અને આપણી કાર્ય સિદ્ધિ પણ શ્રદ્ધાના પ્રમાણમાં જ થાય છે એ નિર્વિવાદ છે.
બીજી બાજુએ જે આપણને આપણું પિતાની ખરેખરી શકિત અને આપણા દેનું વાસ્તવિક જ્ઞાન થતું નથી તો આપણે આપણું અગત્યનું મૂલ્ય જોઈએ તે કરતાં અધિક આંકવા તત્પર બનીએ છીએ, અને પરિણામે આપણી જાતને હાસ્યાસ્પદ બનાવીએ છીએ; તેથી જે આપણને સ્વશકિતનું સત્યજ્ઞાન થાય તે આપણે નિર્બળતાનાં આ બન્ને કારણેને અને તેનાં પરિણામોને દૂર રાખી શકશું. પરંતુ બીજા લેકેને સમજવાની શક્તિની સવિશેષ અગત્ય છે; કેમકે તેઓના વાસ્તવિક વિચારે, ઇચ્છાઓ, મહત્વાકાંક્ષાઓ, પ્રયાસ, સંગેની મુશ્કેલીઓ, અપ્રકટ નિરાશા અને ખેદકારક ઘટનાઓને સમજવાની અશક્તિને લઈને આપણે તેના તરફ ન વર્તવું જોઈએ તેવી રીતે કેટલીક વખત વતીએ છીએ. ગેરસમજુતીને લીધે આપણે તેઓને સહાનુભૂતિયુક્ત જરૂરી સાહાધ્ય આપી શકતા નથી. આ પ્રમાણે આપણે તેઓની જેવી અને જેટલી સેવા કરવી જોઈએ તેવી અને તેટલી કરી શકતા નથી. ગેરસમજુતી મિત્રતાની પ્રગતિને ધ કરે છે; કેમકે મનુષ્યપ્રકૃતિ જ એવી છે કે જેઓ પિતાને બરાબર સમજતા નથી તેઓની સાથે નિકટ સહવાસમાં આવવા કઈ પણ ઈચ્છા