Atmanand Prakash Pustak 015 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

૧૭૮
શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
દ્વિતીય સાધન છે. ઉપરાંત અનેક ગુણે કરી વિભૂષિત જ્ઞાન કલ્પવૃક્ષ સરીખા ધર્મ શ્રવણથી થાય છે માટે હંમેશાં ધર્મ શ્રવણ કરે.
અજીર્ણ હોય ત્યાં સુધી ભેજન નહીં કરવારૂપ સેળમા ગુણનું સ્વરૂપ.
પ્રથમ જે ભેજન કરેલ હોય, તે જયાં સુધી પાચન ન થાય, ત્યાં સુધી લેજન કરવું નહીં, અને જે કરે, તે તેનાથી અજીર્ણની ઉત્પત્તિ થાય, તેમજ અજીર્ણ થવાથી નાના પ્રકારના રોગોની શરીરમાં ઉત્પતિ થાય, ઘણું કરીને સત્પત્તિનું મુખ્ય કારણ જીર્ણજ છે. વૈદક ગ્રંથમાં કરેલું છે કે --
પ્રથમ કરેલ આહાર પાન થયા પછી લોજન કરવું. એ સંપૂર્ણ વૈદક શાસ્ત્રનો સાર છે એમ આત્રેય નામના પંડિતે વસંતપુર નામના નગરના જીતશત્રુ રાજાની આગળ કહેલ છે. તે કથા નીચે મુજબ –
એક અતિ રમણીય એવું વસંતપુર નામનું નગર હતું. તે નગરમાં અનેક ગુણે કરીને અલંકૃત એ જીતશનુ નામનો રાજા રાજ્ય કરતો હતો. હવે એક વખતે તે રાજાને શાસ્ત્ર સાંભળવાની ઈચછા થવાથી લાવેલા ચાર પંડીત લાખ લાખ લેકના પ્રમાણવાળા ગ્રંથો લઈને આવ્યા. ત્યારે રાજાએ કહ્યું કે, આટલું બધું સાંભળવાને મને વખત નથી, તે કઈ ટુંકમાં મને સંભળાવો. તે સાંભળીને પંડિતોએ તે લાખ લોકના પ્રમાણવાળા ગ્રંથને ભાવાર્થ પચીસ પચીસ હજાર કલેકમાં લાવીને તેટલા પ્રમાણુવાળા ગ્રંથો લઈને આવ્યા. ત્યારે પણ તેજ ઉત્તર મળવાથી લાખ લોકનો ભાવાર્થ જેમાં આવેલ છે, એવા હારલકના પ્રમાણ વાળા બનાવીને લાવ્યા. તો પણ મને વખત નથી. એમ કહેવાથી તેઓએ સો સો લોકના પ્રમાણુવાળા બનાવીને લાવ્યા. છતાં પણ વખત નથી એ ઉત્તર મળવાથી અંતમાં ચારે પંડિત સેગા મળીને એક કલાક બનાવ્યું. તે નીચે મુજબ:
जीर्णे भोजनमात्रेयः कपिलः प्राणीनां दया ।
बृहस्पतिरविश्वास: पांचालः स्त्रीषु मार्दवम् ॥ १॥ લ્લાવાર્થ ––પ્રથમ આત્રેય નામને પંડિત કહે છે કે, પ્રથમ કરેલ જન પાચન થયા પછી ભેજન કરવું. એ વૈક ગ્રંથ પરમાર્થ છે. કપિલ નામ - ડિત કહે છે કે, સર્વ પ્રાણી માત્રની દયા પાળવી એ પણ બધા ધર્મ શાસ્ત્રનું પરમ રહસ્ય છે. બૃહસ્પતિ નામનો પંડિત કહે છે કે કેઈને પણ વિશ્વાસ ન કર, એ નીતિ શાસ્ત્રનો સાર છે. પાંચાલ નામનો પંડિત કહે છે કે, સ્ત્રી ઉપર કમળતા રાખવી, પરંતુ તેને અંત લે નહીં. એ કામ શાસ્ત્રને પરમાર્થ છે. ૧