________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મિમાંસા,
૩૦૭
અમનાજ્ઞ, રૂચીકર કે અરૂચીકર, શુભ કે અશુભ એ સર્વ ભાવાના ઉદય પ્રત્યે તેઓ સમાનપણે જીવે છે. સર્વ પ્રતિ એવીજ દ્રષ્ટિથી જુએ છે કે એ બધા મનના આવિકારો છે, મનામય ચિત્રા છે. અને એ ચિત્રા પૂર્વ કારણેાને લઇને રચાયા છે. તેમાં રસપૂર્વક ભળી માનસ–જીવનને લખાવવાથી આત્માને તે જીવનના ભાક્તારૂપે સાથે સાથે રખડવાનું રહે છે. આથી તેઓ પોતાના સ્વરૂપરસથી તેને પોષણ મળતુ તદ્ન મધ કરી દે છે. અભિમાન વડેજ જેવુ જીવિત નભી શકવા ચેાગ્ય છે, એવુ માનસ કલેવર અભિમાનીના અવજ્ઞા પામ્યા પછી તુર્ત જ જીવનરહિત થાય છે. આ પ્રકારે મનના બધા પૂર્વ કારણેા યથાકાળે એક પછી એક ઉદયમાન થઇ જ્યારે પોષણના અભાવે મંદ પડી આખરે મરણ પામે છે, ત્યારે આત્મા તેનુ સ્વજીવન અ નુભવે છે. પછી માનસ જીવન સાથે ભળવાનું તેને રહેતુ નથી. આ કાળે અભિમાનીના આનંદ મનના ચિત્રા સાથે ભળી તેમાંથી રસ મેળવવામાં રહ્યો છે, પરંતુ જેઓના મનના સર્વથા નાશ થયેલે છે તેમના આનă એ વિશુદ્ધ આત્માન છે. એ આનંદનુ સ્વપ્ન કે ખ્યાલ માત્ર આ કાળે આપણને આવી શકે તેમ નથી કેમકે આપણે આ અવસ્થામાં મનની અભાવસૂચક સ્થિતીની કલ્પના કરી શકીએ તેમ નથી. કલ્પનાજ જ્યાં મનથી કરવાની રહે છે, ત્યાં મનના અસ્તીત્વવાળી સ્થિતીની કલ્પના કેવી રીતે થાય. કલ્પના કરનાર પાતે નહી હૈાવા પછીની કલ્પના કેમજ કરી શકે ? શુદ્ધ આત્માન દ કે આત્મસુખને અનુભવ વર્ણનાતિત અને કલ્પનાતિત છે.
કર્મ વડે કમ કાપવા અને સાક્ષીપદે સ્થીર રહી કર્મની સાંકળને લખાતી બંધ કરવી એ બે માર્ગમાં જ્ઞાની જના બીજા માર્ગને પસંદ કરે છે. પૂર્વના ઉપાય સસાર મધનના હેતુ છે. ઉત્તર ઉપાય મુક્તિના સીધા રાજમાર્ગ છે.
આત્માના ભળ્યા શિવાય કોઈપણ વાસના કે વિકારની શ્રેણી લખાતી નથી. આપણા વિકારા સાથે આ કાળે આપણે એટલા બધા એકીભાવને પામેલા છીએ કે આપણે એ વાસનાઓથી જુદા છીએ એનુ પણુ આપણને ભાન નથી. આપણે જાણે તે સાથે જોડાયા વીના ચાલે તેમજ નથી એમ માનીએ છીએ. કેટલીકવાર તેા આપણને અપ્રિય એવા વિચારોથી આપણે મુક્ત થવાના અત્યંત પ્રયત્ન કર્યો છતાં તેમ કરી શકતા નથી તેનાથી મુકત થવા માટે અનેક મનુષ્યા વ્યસનના પાશમાં પડે છે. અપ્રીય પરિસ્થિતિના ભાનમાંથી છુટવા માટે લેાકેા દારૂ અને અફ઼ીણની ગુલામગીરી સ્વીકારે છે. અપ્રીય વિચારશ્રેણીના બંધનમાંથી મુક્ત થવા માટે અનિષ્ટ વ્યસનનું બંધન તે વ્હારી લે છે. પરંતુ એમાં તે માત્ર ગુલામગીરીના ફેરફાર રહેલા છે. ખરા ઉપાય આત્મા એ વિચારમાંજ ન ભળે એમાં રહેલા છે. જેમ આપણે અનેક પદાર્થો અને ભાવનાએ પ્રતિ ઉદાસીન પણે જોઇએ છીએ તેમ
For Private And Personal Use Only
