Anusandhan 1997 00 SrNo 08

Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 120

[115] सहयोगी गण्या छे, ते चिन्त्य छे.
गुज. झूमखो/ झूममां मूळना कने बदले ख प्रत्यय छे. आमां लूमखंनो प्रभाव होय. सं.प्रा-सं. लुंबी, गुज. लूम, स्वार्थिक ख प्रत्यय लागीने लूम. ख प्रत्यय गुजराती डाळखी, लहेरखी, माळखं अने तणखलुं (तरणखलु)मां पण छे. जुओ. ह. भायाणी, 'थोडोक व्याकरण विचार' (त्रीजी आवृत्ति,१९७८) पृ. १२४, ऊर्मि देसाई, 'गुजराती भाषाना अंग विस्तारक प्रत्ययो' (बीजी आवृत्ति, १९९४), पृ. १३२.
गुज. झुम्मर/झूमर लटकतुं होय छे. तेना मूळमां झुम्बिर (प्राकृतमा इर प्रत्यय ताच्छील्य वाचक छे) छे. हिन्दी झूमरनो अर्थ छे 'माथा पर पहेरवानुं एक आभूषण जेमां घूघरी के तारकसबनो गुच्छो लटकतो होय छे.'
रूमझूममां झूम रवानुकारी छे. १२. ठोसो, ठोसवू, ठांसवू, ठसवू, ठेस
हिन्दी ठोस 'पोलुं नहीं, घन, नक्कर' आपणने गुजराती ठोसो / ठोसो (पोला हाथनो धब्बो नहीं पण मुक्काथी करतो प्रहार) शब्दना अर्थनो खुलासो आपे छे.
चूसवू / चूंसवू, भूसर्बु / भंसवू खोसवू / खोंसवू वगेरेमां बोलीभेदे सकारनी पूर्वेनो स्वर सानुनासिक बोलवानुं वलण जाणीतुं छे.
ठोसवू 'दाबीने भ' अने पछी लाक्षणिक 'दबावीने खावू', हिन्दी ढुंसना/ठूसनानो ए ज अर्थ छे. पंजाबी ठूसणा, सिंधी ठौंसो आ साथे संकळायेला छे. जुओ टर्नर, क्रमांक ५५११ नीचे ठोस्स.
'चाली चालीने ढूंस नीकळी गई', 'काम करावीने एणे तो मारी ढूंस काढी' एवा प्रयोगोमां, अत्यंत थाकंवा के थकवी नाखवाना अर्थमां ढूंस वपरायो छे, तेनो खुलासो 'शरीरमां जे कांई भरेलुं हतुं ते बळ, ताकात, बधुं नीसरी गयुं, दम नीकळी गयो' ए रीते कदाच आपी शकाय.
ठांसवू पण आ साथे संकळायेलो छे. ठांसोठांस, ठांसियो वगेरे आमांथी साधित छे. अन्य भारतीय-आर्य भाषाना शब्दो टनर क्रमांक ५४९९ (ठस्स)