Anusandhan 1997 00 SrNo 08

Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 122

[117]
नोंध्या छे (तेमां गुजराती फोफु उमेरवानो छे).
पोप-चुं मों उपर उपसेल, गोळाकार अने नीचे अवकाशनो अर्थ स्पष्ट छे. स्वार्थिक च प्रत्ययवाळा नाळचुं, डोलचुं, ढीमचुं वगेरे माटे जुओ ह.भायाणी 'थोडो व्याकरण विचार' (त्रीजी आवृत्ति, १९७८), पृ. १२४)
पोप-टमां पण उपरनो फूलेलो गोळाकार अने अंदर अवकाश छे ज. तेना रंग अने आकारना साम्ये चणा वगेरेनो पोपटो. बृगुको.मां मूळ पोपटो होवानुं अने तेना साम्ये पोपट बन्यानुं मान्युं छे.
पोप-डोमां पण उपरतुं पड अने अंदरनो अवकाश छे, जो के उपर गोळाकार नथी. १६. मळी, तलवट
दूध, घी वगेरेनी विकृतिओना वर्णनमा तरुणप्रभसूरि-कृत 'षडावश्यकबालावबोध'मां (इ.स. १३५६) तेल विकृतिओ गणावतां प्रा. 'तिल्लमली नो अर्थ 'तेल नउ ठाहउ' अने "तिलकुट्टी'नो अर्थ 'तिलवटि' ए प्रमाणे आप्यो छे. आमां 'मली' एटले अर्वा. गुज. 'मळी' = तेल, कीटुं (पैडामां जामेलो तेलियो कीचड, हनुमाननी मूर्ति उपरनो तेलियो सूको रगड-एवा अर्थमां पण हाल प्रचलित) (टर्नर क्रमांक ९८९९; असमिया मलि- कदडो; उडिया धूळि-मळि 'धूळ अने कदडो' स्त्रीलिंग छे.)
_ 'ठाहउ'नो अर्थ 'नीचे जामेलुं कीटुं'एम संदर्भथी समजवानो छ ।
__ 'तिलकुट्टी'>"तिलउट्टी' तिलवटि' 'बृहत्गुजराती' कोश'मां "तिलवति' मूळ तरीके आपेल छे ते सुधारवू पडशे. 'तल'ने प्रभावे 'ल'नो ळ नथी थयो. सौराष्ट्रमां 'तलवट' पुंलिंगमां वपराय छे. १७. रांझण
रांझण, रांझणी शब्द 'सणका मारे तेवो एक पगनो रोग' एवा अर्थमां आपेला छे. सार्थ जोको. मां तेना मूळ तरीके दे. रंजण (मराठी रांजण, रांझण) 'कुंभ' होवानुं कडं छे. पण जो पग सूझीने जाडो थतो होय तो 'कुंभ' उपरथी कदाच लाक्षणिक अर्थमां ए दृश्य शब्द घटावी शकाय. पण आ तो सणकानो