Anusandhan 1997 00 SrNo 08

Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 119

[114]
५. टर्नरना भारतीय - आर्य भाषाना तुलनात्मक कोशमां क्रमांक ५३३६ नीचे झप्प एवा अर्थना 'एकाएक थती वेगवाळी गति' मूळरूपमांथी निष्पन्न शब्दरूपो सिंधी, पंजाबी, पहाडी, नेपाळी, असमिया, बंगाळी, ऊडिया, मैथिली, हिन्दी अने गुजरातीमांथी आपेलां छे, जेमना झपटी लेवुं', 'झडपथी', 'एकाएक ' 'उतावळे' 'झटको' जेवा अर्थ छे.
झपेटोमां एट प्रत्यय छे.
अंगविस्तार, स्वार्थिक, ट, आट प्रत्यय माटे जुओ ह. भायाणी 'थोडो व्याकरण विचार' (त्रीजी आवृत्ति, १९७८) पृ. ११९ - १२० ; तथा ऊर्मि देसाई, 'गुजराती भाषाना अंगसाधक प्रत्ययो (बीजी आवृत्ति, १९९४) पृ. १३०, १३१,
१४५.
११. झूमवुं, झूमखो, झूमणुं
झुंब एटले 'लटकवुं' एवा मूळ धातुरूप परथी गुजराती झूमवुं, झूमखो, झूमणुं अने झुम्मर निष्पन्न थयेला छे. झुंब परथी गुजराती वगेरमां झुंब थाय, पछी वनुं सारूप्य थवाथी झूम थयुं -लींवडो > लीमडो वगेरेनी जेम. प्रा. झुंबणग एटले 'गळामांथी लटकतो हार के माळा' तेना परथी गुज. झूमणुं 'नीचे मोटुं चगदुं अने बने सेरमां नानां चगदां होय तेवो सोनानो हार'.
प्रा. झुंबुक्क (अपभ्रंश साहित्यमां मळे छे, जुओ रत्ना श्रीयन A Critical . Study of Mahāpurāna of Puspadanta १९६९) क्रमांक ९९४ परथी पंजाबी, बंगाळी, हिन्दी झुमका 'काननुं एक लटकतुं आभूषण'. 'झुंब' ने कर्तृवाचक उ + क्व प्रत्यय लाग्यो छे.
गुज. झूमखं एटले 'नीचे लटकतुं होय तेवुं लूमखं', लटकतो झूडो. पांदडां के फूलफळोनो एवो गुच्छ. आमां बे अर्थघटक छे. लटकवुं ते अने गुच्छरूप होवुं ते. टर्नरे गुच्छवाळा घटकने मूळ तरीके लीधो छे. सिंधी झुमकु हिंदी झुमका, मराठी झुमका गुच्छनो अर्थ धरावे छे. (जुओ टर्नर, क्रमांक ५४०४) पण ते साथे पंजाबी, बंगाळी, हिन्दी झुमकानो 'काननुं लटकणियुं' एवो अर्थ छे. एटले लटकवानो अर्थ मुख्य छे, अने गुच्छनो अर्थ गौण छे. पछीथी केटलाक शब्दोमां गुच्छनो अर्थ मुख्य बन्यो छे. एटले टर्नरे झुप्प अने झुम्मने