Ahimsa ane Amari

Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf

Page 8

૪૫૮ ]
દર્શન અને ચિંતનન
પોતાના જીવનના વ્યાપક અને સરસ ઉપયેગ બીજાં કાઈ પણ પ્રાણી કરી શકતું નથી. (૩) મનુષ્યની સંખ્યા બીજા કાઈ પણ જીવધારીએ કરતાં ઓછી જ હેાય છે, કારણ કે હંમેશાં વિકાસશીલ વર્ગ નાના જ હોય છે. આટલો નાનકડા વગ જે સુખી અને સમાધાનવાળા ન હેાય તે ગમે તેટલી રાહત અને મદદ આપ્યા છતાં પણ બીજા જીવધારીએ કદી સ્વસ્થ અને સુખી રહી ન શકે; એટલે કે મનુષ્યજાતિની સુખશાંતિ ઉપર જ બીજા વેની સુખશાંતિને આધાર છે.
આ કારણોથી આપણે આપણી ધ્યાના ઝરા દરેક જંતુ ઉપર ભલે ચાલુ રાખીએ, તેમ છતાં વધારેમાં વધારે અને સૌથી પહેલાં માનવભાઈ તરફ જ એ વહેતા રાખવા જોઈએ અને માનવભાઈ એમાં પણ જે આપણી પાશમાં હોય, જે આપણા જાતભાઈ એ કે દેશવાસીઓ હોય તેમના તરફ આપણા યાસ્રોત પહેલા વહેવડાવવા જોઈ એ. જો આ વિચારસરણી સ્વીકારવા માં અડચણ ન હેાય તો, કહેવુ જોઈએ કે, આપણી અહિંસા તે દયા એ બન્નેનો ઉપયાગ અત્યારે આપણા દેશવાસીઓ માટે જ થવા ઘટે. આનું એક ખાસ કારણ એ છે કે આપણે રાજકીય પરતંત્રતામાં છીએ, અને પરતંત્ર પ્રજામાં સ્વતંત્ર ધુમ કદી પોષાઈ શકતા જ નથી, જ્યારે મન, વચન અને શરીર એ ત્રણે ગુલામીમાં રંગાયાં હાય, નિર્ભયપણે મન વિચાર કરવા ના પાડતું હોય, કરેલ નિય વિચાર ઉચ્ચારવામાં અર્થાત્ બીજાઆને કહેવામાં વચન ઉપર અકુશ મુકાતા હોય અને અપવિત્રમાં અપવિત્ર તેમ જ એકાંત અહિતકારક કી પીણાંના ત્યાગ કરાવવા જેવી વાચિક અને શારીરિક પ્રવૃત્તિ ઉપર રાજદડ પતાનું બિહામણું મોઢુ ફાડી ઊભે હોય, સ્વતંત્ર આત્માનાં બધાં જ વહેણો રાજભયથી અને શંકાના વાતા વરણથી થંભી ગયાં હાય, ત્યાં શુદ્ધ ધ જેવી વસ્તુને સંભવ જ રહેતા નથી. તેથી શુદ્ધ ધર્મની દૃષ્ટિએ પણ રાજકીય ગુલામી દૂર કરવા ખાતર સૌથી પહેલાં આપણા દેશવાસી ભાઈ એને જોઈતી મદદ આપવા તરફ જ સ પ્રથમ લક્ષ અપાવું જોઈએ અને આપણા બધાની મદદ આપવાની સર્વ શક્તિ દેશની ગુલામી દૂર કરવામાં વપરાવી જોઈ એ. એ જ અત્યારની આપણી અમારિ (અહિંસા) છે. જો આપણે રાજકીય ગુલામીમાં ન હોઇએ તો આપણા દેશમાં દિન ઊગે લાખો દુધાળ અને ખેતી ઉપયોગી પ્રાણીઓનો નાશ થાય છે તે થાય જ નહિ. આપણે આપણી ઇચ્છા પ્રમાણે દેશની વ્યવસ્થા કરી શકીએ અને કાઈ પણ વર્ગને ગુલામીમાં રાખ્યા સિવાય જેટલી વ્યવહારમાં શક્ય હાય તેટલી સૌને સ્વતંત્રતા આપી શકીએ.