Ahimsa ane Amari

Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf

Page 9

અહિંસા અને અમારિ
[૪૫૯ હવે છેલ્લે જોવાનું એ રહે છે કે ત્યારે કઈ રીતે અને કયા ક્યા ક્ષેત્રમાં આપણું દયા દેશવાસીઓમાં વહેંચાવી જોઈએ. આ બાબતને નિર્ણય કરવાને આધાર આજની આપણું દેશદશા ઉપર રહેલા છે. કર્યું કયું અંગ પિષણ માગે છે તેમ જ કયા અંગમાં વધારે પડતો ભરાવો થવાથી સડાણ ઊભું થયું છે, એ તપાસીને જ આપણી સખાવત અને બુદ્ધિ તેમ જ શક્તિને ઉપયોગ, કરવું જોઈએ.
(૧) ખેડૂત, મજૂરે, આશ્રિત નોકરી અને દલિતવર્ગ એ બધા પિતાના પરસેવાનાં ટીપાંના પ્રમાણમાં કશું જ નથી પામતા; ઊલટું, તેમના લેહીનું છેલું ટીપું તેમના ઉપર કાબૂ ધરાવનાર જ ચૂસી લે એવી દશા વર્તે છે. (૨) ઉદ્યોગધંધા અને કળાહુન્નર ભાંગી પડવાથી તેમ જ નિરાધાર થઈ જવાથી તેના ઉપર નભતા કારીગરવર્ગ અને બીજા વર્ગોની પિતાના જ દેશમાં જુવાની. છતાં વડપણ જેવી પાંગળી સ્થિતિ થઈ ગઈ છે. (૩) ભણેલગણેલ અને વકીલાત, નોકરિયાત જેવાં કામ કરનાર બુદ્ધિજીવી લેકની એકતરફી બેઠમલિયા તાલીમથી તેમનામાં આવેલી અસાધારણ માનસિક નબળાઈ અને અસંતોષની વૃત્તિ. (૪) ફકીર, બાવા તથા પંડિત-પુરોહિત અને રાજા-મહારાજાઓનાં જઠરમાં જોઈએ તે કરતાં વધારેમાં વધારે પડતા હરિને લીધે તેમની આળસી, કેફી અને બીજાને ભેગે જીવવાની વૃત્તિ. આ રીતે આર્થિક વહેંચણીની વિષમતાને લીધે રાષ્ટ્રનાં અંગોમાં નબળાઈ અને સડે આવી ગયેલ છે. એ નબળાઈ અને સડે દૂર કરવામાં જ, એટલે જે અંગમાં લેહીની જરૂર હોય ત્યાં તે પૂરવામાં અને જ્યાં વધારે જામીને સ્થિર થઈ ગયું હોય ત્યાંથી તેને ગતિમાન કરી બીજી જગાએ વહેવડાવવામાં જ, આજની આપણી દયા કે અમારિની સાર્થકતા છે. પજુસણ જેવા ધર્મદિવસમાં તેમ જ બીજા સા–નરસે પ્રસંગે આપણે દાનપ્રવાહ સાઈખાને જતાં દેરાંઓના બચાવમાં અને એ ટેરાંઓના નભાવમાં વહે છે. એ જ રીતે ગરીબગરબાને પોષવામાં તેમ જ અનાથ અને અપંગોને નભાવવામાં અને સાધર્મિક ભાઈઓની ભક્તિ -પ્રતિપત્તિ કરવામાં તેમ જ એવી બીજી બાબતમાં આપણે છૂટું છવાયું અને વ્યવસ્થિત રીતે પુષ્કળ ધન ખરચીએ છીએ. આ દાનપ્રવાહ અને સખાવતની પાળી રહેલ ઉદારતા અને બીજાનું ભલું કરવાની સંસ્કૃત્તિ એ બે તત્વ બહુ કીમતી છે. તેથી એ બે તત્તે કાયમ રાખીને, બલ્ક વધારે વિકસાવીને, આપણે દેશકાળની પરિસ્થિતિ પ્રમાણે દાન અને સખાવતનું સ્વરૂપ બદલવું જોઈએ. આ ફેરફારની શરત એટલી જ હોવી જોઈએ કે તે ફેરફાર દ્વારા.