________________
અહિંસા અને અમારિ
[૬૩ કરે છે, અને એ પિતાના સાથીઓ તેમ જ પિતાના તાબેદાર સાથે આર્થિક વહેંચણીમાં કે વ્યવહાર રાખે છે? એ વ્યવહારમાં જે એ માણસ મારવાડીવ્યાજ લેતા હોય અને આખાં કેળાં હડપ હોય તે એની સખાવતે અમાધિર્મ નહિ કહેવાય. તેથી આજનો અમારિ ધર્મ આપણને જીવનવ્યવહારમાં આપણા સંબંધમાં આવનાર સાથે આર્થિક વહેંચણી કરવામાં સમાનતા અને આત્મીયતાનો પાઠ શીખવે છે. એ વિનાને અમારિધમ કલ્યાણ સાધી નહિ શકે. જૈન ધર્મ તે એ જ સમાનતાની શિક્ષા આપે છે.
આ રીતે પહેલા અને બીજા મુદ્દા પરત્વે અમારિધર્મને વિચાર કર્યા પછી ત્રીજા મુદ્દા પર જુદે વિચાર કરવાનું ભાગ્યે જ રહે છે. સ્વદેશીને ઉત્તેજન આપવાથી દેશને ઉદ્યોગ સ્થિર થયે અને વ્યાપારી તેમ જ માલિકે દ્વારા આર્થિક વહેચણમાં સમાનતાનું તત્ત્વ દાખલ થયું એટલે પ્રજાને મોટે ભાગ શક્ત છે, અને એમ થાય એટલે બુદ્ધિજીવી વર્ગની માનસિક નબળાઈ અને અસંતોષ નહિ રહેવાનાં. આજે એ વર્ગ સરકાર-દરબારની નોકરીચાકરીની હૂંફ માટે તલસે છે એ વિના એને બીજે ત્રાણપાય દેખાતે નથી. પણ દેશની સામાન્ય આબાદી વધતાં અને ધંધોધા સ્થિર થતાં જ સ્વતંત્રતાની ભાવના જાગવાથી એ વર્ગને પોતાની બુદ્ધિ ગુલામી પિલવામાં ખર્ચાય એ ભારે વસમું લાગશે અને એ આપમેળે જ દેશદ્રોહી કામમાં સાથ આપ છોડી દઈ દેશકાર્યમાં જ સાથ આપશે. એટલે એક બાજુ અમારિધમ અત્યારના ગરીબોને સશક્ત બનાવશે અને બીજી બાજુ એ બુદ્ધિજીવી મધ્યમવર્ગને દેશધાતક રાજતંત્રમાંથી ભાગ લેતાં રોકી સ્વતંત્ર બનાવશે.
છેલ્લો અને ચોથો મુદ્દો ખાસ વિચારણીય છે. એના પર અમારિ. ધર્મને વિચાર લાગુ પાડતાં જ જવાળામુખી ફાટવાનો કે ધરતીકંપ થવાને ભય છે. જે રાજાઓ પિતાને વારસામાં મળેલ રાજ્યને પોતાની અંગત આવકનું સાધન માનતા હશે અને જેમના જીવનમાં મજશેખ સિવાય બીજી તત્વ જ નહિ હોય, પ્રજામાત્રનું પૂરું પેટ ભરાયા સિવાય પિતાને ખાવાને હક્ક નથી, પોતાની પ્રજાને એક પણ માણસ દુઃખી કે નિરાધાર હોય ત્યાં સુધી સુખ કે ચેનમાં રહેવાને તેને ધર્મ નથી, એવું જે રાજાઓને ભાન ન હોય તેઓને એવું ભાન કરાવવા માટે અમારિ ધર્મની કડવી ગોળી આપતાં જ તેઓની આંખ લાલચોળ થવાની અને તેઓનાં હથિયારે આપણી વિરુદ્ધ ખણખણવાનાં. અમારિ ધર્મ એ કાંઈ દાન કે સખાવતનું નામ નથી, પણ એિ તે મરતા અને કચરાતાને બચાવનાર ધર્મનું નામ છે. જેમ ઘણીવાર કોઈને કાંઈ આપીને બચાવી શકાય છે, તેમ ઘણીવાર કોઈને કાંઈ અપાત
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
