Agam Sutra Satik 40 Aavashyak MoolSutra 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 763

आवश्यक मूलसूत्रम्-२-६/७७
वागदुष्प्रणिधानं कृतसामायिकस्यासभ्यनिष्ठुरसावधवाक्प्रयोग इति, उक्तं च
"कडसामइओ पुव्वं बुद्धीए पेहितूण भासेज्जा ।
सइ निरवजं वयणं अन्नह सामाइयं न भवे ॥२॥" कायदुष्प्रणिधान कृतसामायिकस्याप्रत्युपेक्षितादिभूतलादौ करचरणादीनां देहावयवानामनिभृतस्थापनमिति, उक्तं च
__ “अनिरिक्खियापमञ्जिय थंडिल्ले ठाणमादि सेवेन्तो।
हिंसाभावेवि न सो कडसामइओ पमादाओ ।।१॥" सामायिकस्य स्मृत्यकरणं-सामायिकस्य सम्बन्धिनी या स्मरणा स्मृतिः-उपयोगलक्षणा तस्या अकरणम्-अनासेवनमिति, एतदुक्तं भवति-प्रबलप्रमादवान् नैव स्मरत्यस्यां वेलायां मया यत्सामायिक कर्तव्यं कृतं न कृतमिति वा, स्मृतिमूलं च मोक्षसाधनानुष्ठानमिति, उक्तं च
“न सरइ पमादजुत्तो जो सामइयं कदा तु कातव्वं ।
कतमकतं वा तस्स हु कयंमि विफलं तयं नेयं ॥१॥" सामायिकस्यानवस्थितस्य करणं अनवस्थितकरणं, अनवस्थितमल्पकालं वा करणानन्तरमेव त्यजति, यथाकथञ्चिद्वाऽनवस्थितं करोतीति, उक्तं च
"कातूण तक्खणं चिय पारेति करेति वा जधिच्छाए ।
अनवट्ठियं सामइयं अनादरातो न तं सुद्धं ॥१॥" उक्तं सातिचारं प्रथमं शिक्षापदव्रतमधुना द्वितीयं प्रतिपादयन्नाह
मू. (७८) दिसिव्वयगहियस्स दिसापरिरमाणस्स पइदिणं परिमाणकरणं देसावगासियं, देसावगासियस्स समणो० इमे पञ्च०, तं जहा-आणवणप्पओगे पेसवणप्पओगे सदाणुवाए रूवाणुवाए बहिया पुग्गलपक्खेवे ॥
वृ-दिग्व्रतं प्राग व्याख्यातमेव तद्गृहीतस्य दिक्परिमाणस्य दीर्घकालस्य यावजीवसंवत्सरचतुर्मासादिभेदस्य योजनशतादिरूपत्वात् प्रत्यहं तावत्परिमाणस्य गन्तुमशक्तत्वात् प्रतिदिनंप्रतिदिवसमित्येतच्च प्रहरमुहूर्ताद्युपलक्षणं प्रमाणकरणं-दिवसादिगमनयोग्यदेशस्थापनं प्रतिदिनप्रमाणकरणं देशावकाशिकं, दिगव्रतगृहीतदिक्परिमाणस्यैकदेशः-अंशः तस्मिन्नवकाशःगमनादिचेष्टास्थानं देशावकाशस्तेन निर्वृत्तं देशावकाशिकं, एतच्चाणुव्रतादिगृहीतदीर्घतरकालावधिविरतेरपि प्रतिदिनसङ्खपोपलक्षणमिति पूज्या वर्णयन्ति, अन्यथा तद्विषयसक्षेपाभावाद् भावे वा पृथशिक्षापदभावप्रसङ्गादित्यलं विस्तरेण ! एत्य य सप्पदिटुंतं आयरिया पण्णवयंति, जधा सप्पस्स पुव्वं से बारसजोयणाणि विसओ आसि, पच्छा विजावादिएण ओसारेंतेन जोयणे दिद्विविसओ से ठवितो, एवं सावओवि दिसिब्बतागारे बहयं अवररज्झियाउ, पच्छा देसावगासिएणं तंपि ओसारेति । अथवा विसदिटुंतो-अगतेन एक्काए अंगुलीए ठवितं, एवं विभासा । __इदमपि शिक्षाव्रतमतिचाररहितमनुपालनीयमित्यत आह-'देसा० देशावकाशिकस्यप्राग्निरूपितशब्दार्थस्य श्रमणोपासकेनामी पञ्चातिचारा ज्ञातव्या न समाचरितव्याः, तद्यथा'आनयनप्रयोगः' इह विशिष्टे देशाधि (दि) के भूदेशाभिग्रहे परतः स्वयं गमनायोगाद्यदन्यः